
Nokkrar hugleiðingar listamannalaunþega
Röksemdafærsla þeirra er yfirleitt á þá leið að ef fólk nær ekki að lifa af list sinni eigi það einfaldlega að finna sér eitthvað annað að gera og ,,hætta að sóa skattfé almennings.“ Setningin: ,,getur þetta fólk ekki unnið almennilega vinnu?” er einnig orðin klassísk. Hjá einhverjum virðist því miður sá misskilningu enn vera til staðar að þegar listamenn séu sokknir á botn volæðis og eymdar sæki þeir um listamannalaun fyrir það eitt að kalla sig listamenn. Þannig geti það haldið áfram að drekka latte-ið sitt, sofa til hádegis og njóta þess að vera á ríkisstyrk án nokkurar eftirfylgni eða kröfu um afköst. Þetta er auðvitað alrangt.
Ég hóf mitt tónlistarnám 4 ára gömul og lauk mínu sérnámi 22 árum seinna með mastersgráðu eftir nám hérlendis og erlendis. Frá því að ég var 4 ára hefur nánast hver einasta stund snúist um tónlist og fórnirnar verið margar. Sömu sögu má segja um fjölmarga aðila sem eru á lista þeirra sem fá úthlutað listamannalaunum nú. Árið 2016 var skemmtilegt ár og 2017 er uppbókað fram á haust. Nú um jólin eyddi ég hvorki aðfangadegi, jóladegi né gamlársdegi með fjölskyldunni minni. Ekki frekar en jól síðustu ára. Hvers vegna? Jú vegna þess að ég var að vinna. Ég hef verið svo lánsöm að hafa lifað á listinni minni frá því að ég var unglingur og það sem meira er, ég hef virkilega gaman af vinnunni minni. Ég eiginlega elska hana. Vinnudagarnir spanna oft miklu meira en það sem eðlilegt telst og ég þekki varla frídaga. Sem tónlistarkona og hljóðfæraleikari þá þarf ég einnig að sjá til þess að ég sé í nægilega góðu spilaformi til að takast á við öll þessi verkefni þannig að í þau örfáu skipti sem koma rólegri dagar þá þarf ég að æfa mig og undirbúa þannig næsta verkefni á eftir. Með öðrum orðum þá stimpla ég mig aldrei út úr vinnunni. Sem verktaki þarf ég einnig að sjá um öll mín fjármál, réttindi, skil o.fl. sjálf.
Þessi upptalning er ekki til að státa sig af því að hafa nóg að gera eða til að kalla á samúð vegna skorts á frídögum heldur einungis til að hrekja þau rök að listamannalaunþegar nenni ekki að vinna og sæki þess vegna um mánaðarlega ölmusu frá ríkinu.
Þá vaknar sennilega spurningin: „Ef það er svona mikið að gera hjá þér, af hverju þarftu þá listamannalaun?“
Listamannalaunin eru fjárfesting ríkisins í einstaklings- eða hópframtaki listamanna sem hafa sýnt fram á getu til að skapa og framkvæma.
Það virðist vera algengur misskilningur að umsóknum sé þannig háttað að þú kynnir þig með nafni, vonar að fólk þekki nafnið þitt og krossar svo putta fram í janúar þegar ölmusunni er úthlutað. Þegar þú svo hlýtur vinninginn þá taka við mánuðir af afslöppun þar sem þú bíður eftir að andinn komi yfir þig og vonar að eitthvað sæmilega viturlegt eða rétt nægilega sannfærandi komi nú út úr þessu fríi. Því fer fjærri.
Umsóknir eru þannig að þú sækir um með fyrirfram ákveðin verkefni í huga. Þú þarft að skila nákvæmri skýrslu um hvað felst í verkefnunum, hverjir koma að þeim sem og nákvæmum tímaramma. Þetta er því í raun fjárfesting ríkisins í nýsköpun og frumkvöðlastarfi lista og menningar. Með öðrum orðum er þetta einfaldlega verktakavinna sem listamenn sækja um. Í lögum um listamannalaun segir að komi í ljós að listamaður sinni ekki því verkefni sem lá til grundvallar úthlutunar megi fella niður starfslaunin eða krefja viðkomandi um endurgreiðslu. Í lok tímabils skal einnig skilað skýrslu þar sem framvindu og framkvæmd verkefna skal lýst í smáatriðum. Listamaður má svo ekki sinna öðrum verkefnum eða starfi á starfslaunatíma sem teljist meira en þriðjungur úr stöðugildi. Sumir af tekjuhæstu listamönnum landsins (samkvæmt tekjublaði Frjálsrar verslunar) fá úthlutað listamannalaunum og kemur oft upp sú gagnrýni að þeir hafi ekkert við þessi laun að gera. Það vantar þó inn í þá röksemdafærslu að launin snúast meira um skuldbindinguna og viðurkenninguna á virði verkefnisins en fjárupphæðina sjálfa þar sem þetta er í einhverjum tilfellum jafnvel tekjutap.
Listamannalaunin eru því í raun samningur og fjárfesting ríkis í fyrirfram ákveðnum verkefnum listamanna þar sem báðir aðilar skuldbinda sig til að framkvæma þau. Listamaðurinn uppfyllir skilyrði samningsins í formi vinnuskyldu og ríkið í formi fjárframlags.
Þetta er því í rauninni að miklu leiti nýsköpunarsjóður sem fjárfestir í hugmyndum og einstaklingum sem geta skapað verðmæti hvort sem það eru jákvæð samfélagsleg áhrif eða fjármunir.
Listir eru orðin ein stærsta útflutningsvara Íslands og skapa miklar gjaldeyristekjur fyrir utan að auðga samfélagið allt. Í listum þarf að skapa áður en er framkvæmt og oft strandar framkvæmdin á skorti af tíma til að skapa. Ótrúlegt en satt þá er listafólk nefnilega margt hvert harðduglegt vinnandi fólk. Þess fyrir utan veit ég um fáar stéttir sem eru jafnörlátar á tímann sinn þegar kemur að því að vinna frítt fyrir góðan málstað.
Ég tek við minni úthlutun með auðmýkt og þakklæti og vona að í lok míns starfstímabils skilji ég eftir mig jákvætt mark á lista-og menningarlíf landsins og hyggst gegna öllum þeim skyldum og uppfylla þau skilyrði sem mér eru sett í þessu verkefni. Ég hlakka mikið til að takast á við þetta en þarf þó að fresta starfstímabilinu um 9 mánuði þar sem það er svo mikið að gera í vinnunni minni fram að því.
Skoðun

Lénsherratímabilið er hafið
Einar G Harðarson skrifar

Þéttur eða þríklofinn Sjálfstæðisflokkur
Sara Björg Sigurðardóttir skrifar

Bras og brall við gerð Brákarborgar
Helgi Áss Grétarsson skrifar

Getur uppbyggilegur fréttaflutningur aukið velsæld í íslensku samfélagi?
Ása Fríða Kjartansdóttir, Dóra Guðrún Guðmundsdóttir skrifar

„Elska skaltu náunga þinn“ – gegn rasisma, hatri og sögufölsunum öfga hægrisins
Guðrún Ósk Þórudóttir skrifar

Ósk um sérbýli, garð og rólegt umhverfi dregur fólk frá höfuðborgarsvæðinu
Margrét Þóra Sæmundsdóttir skrifar

Auðlindarentan heim í hérað
Arna Lára Jónsdóttir skrifar

Héraðsvötn og Kjalölduveitu í nýtingarflokk
Jens Garðar Helgason,Ólafur Adolfsson skrifar

Eru borgir barnvænar? Þétting byggðar og staða barna í skipulagi
Lára Ingimundardóttir skrifar

Hvað kosta mannréttindi?
Anna Lára Steindal skrifar

Faglegt mat eða lukka? I: Frá kennslustofu til stafbókar
Bogi Ragnarsson skrifar

Hvers vegna ekki bókun 35?
Hjörtur J. Guðmundsson skrifar

1 stk. ísl. ríkisborgararéttur - kr. 1,600
Róbert Björnsson skrifar

Ný nálgun fyrir börn með fjölþættan vanda
Guðmundur Ingi Þóroddsson,Guðbjörg Sveinsdóttir skrifar

Setjum kraft í íslenskukennslu fullorðinna
Anna Linda Sigurðardóttir skrifar

Áhrif veiðigjalda ná út fyrir atvinnugreinina
Ásgerður Kristín Gylfadóttir skrifar

Við stöndum með Anahitu og Elissu
Valgerður Árnadóttir,Rósa Líf Darradóttir,Aldís Amah Hamilton,Þorgerður María Þorbjarnardóttir,Árni Finnsson skrifar

RÚV - ljósritunarstofa ríkisins?
Birgir Finnsson skrifar

Að vera hvítur og kristinn
Guðbrandur Einarsson skrifar

Heilbrigðisþjónusta í heimabyggð – loksins orðin að veruleika
Anton Guðmundsson skrifar

Komum heil heim eftir hvítasunnuhelgina
Ágúst Mogensen skrifar

Leiðin til Parísar (bókstaflega)
Ólafur St. Arnarsson skrifar

Ósnertanlegir eineltisseggir og óhæfir starfsmenn
Diljá Mist Einarsdóttir skrifar

Opinber skýring til Sigurjóns Þórðarsonar
Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar

Ekkert kerfi lifir af pólitískan geðþótta
Guðrún Hafsteinsdóttir skrifar

Þegar undirskrift skiptir máli – um gervigreind, vottun og verðmæti mannlegra athafna
Henning Arnór Úlfarsson skrifar

Hoppað yfir girðingarnar
Vilhjálmur Árnason skrifar

Þegar ég fékk séns
Heiða Ingimarsdóttir skrifar

Verður greinilega að vera Ísrael
Hjörtur J. Guðmundsson skrifar

Evrópumet! Háskólamenntun minnst metin á Íslandi
Vilhjálmur Hilmarsson skrifar