Menntun fyrir alla á Íslandi Kristján Þór Júlíusson skrifar 27. nóvember 2017 07:00 Eitt það mikilvægasta sem hvert samfélag getur boðið börnum og ungmennum er tækifæri til að afla sér vandaðrar menntunar sem setur jafnræði, vandvirkni og framfarir ofar öllu. Allt frá árinu 2008 hefur menntalöggjöf á Íslandi og aðalnámskrá leik-, grunn- og framhaldsskóla frá 2011 kveðið á um að stuðla beri að þroska og framförum allra nemenda og virkri þátttöku þeirra í lýðræðisþjóðfélagi með því að bjóða hverjum og einum nám við hæfi. Nemendum skal veitt tækifæri til að nýta sköpunarkraft sinn og afla sér þekkingar og leikni í stöðugri viðleitni til menntunar og þroska. Skólastarfið skal leggja grundvöll að frumkvæði og sjálfstæðri hugsun nemenda og þjálfa hæfni þeirra til samstarfs við aðra. Í skóla án aðgreiningar er gengið út frá því að allir fái jöfn eða jafngild tækifæri til náms og að námið sé á forsendum hvers einstaklings. Borin er virðing fyrir fjölbreytileika og mismunandi þörfum, hæfileikum og einkennum nemenda og lögð er áhersla á að sneiða hjá allri mismunun og aðgreiningu í skólum. Í þeirri viðleitni mennta- og menningarmálaráðuneytisins að styrkja skólastarf á grundvelli okkar heildstæðu menntastefnu um skóla án aðgreiningar og efla gæðastarf á öllum skólastigum var árið 2015 leitað til Evrópumiðstöðvar um nám án aðgreiningar og sérþarfir með það í huga að gera úttekt á framkvæmd stefnunnar á Íslandi á leik-, grunn- og framhaldsskólastigi. Samstarfsaðilar ráðuneytisins í þessari vegferð voru velferðarráðuneyti, Samband íslenskra sveitarfélaga, Kennarasamband Íslands, Heimili og skóli og Skólameistarafélag Íslands. Fagna ber sérstaklega þeirri breiðu samstöðu sem myndaðist um þetta mál og skuldbindingu allra aðila til að nýta niðurstöðurnar skólastarfi til framdráttar. Evrópumiðstöðin vann að úttektinni árið 2016 í samstarfi við alla þá aðila sem hlut eiga að máli. Úttektarhópurinn var skipaður starfsmönnum miðstöðvarinnar sem höfðu sér til aðstoðar ráðgjafa með sérþekkingu á þessum sviðum. Í mars á þessu ári skilaði Evrópumiðstöðin lokaskýrslu þar sem niðurstöður úttektarinnar voru kynntar og jafnframt var gerð grein fyrir tillögum sem byggðar eru á þeim. Mennta- og menningarmálaráðuneytið hefur nú látið þýða lokaskýrsluna á íslensku og er hana að finna á vefsíðu ráðuneytisins. Niðurstöður úttektarinnar eru teknar saman í sjö meginköflum og er í hverjum þeirra fjallað um eitt þeirra áherslusviða sem voru til skoðunar. Gleðilegt er að lesa í skýrslunni að flestir sem sinna menntamálum hér á landi deila þeirri skoðun að mikilvægt sé að vinna að menntun án aðgreiningar til að auka efnahagslega og félagslega velferð í landinu. Að stefna beri að því að koma til móts við þarfir allra barna og sjá til þess að þau hafi tækifæri til að spjara sig í menntakerfi sem gerir þeim kleift að ná árangri í námi og tilheyra því samfélagi sem þau lifa í. Í skýrslunni kemur einnig fram að einn helsti styrkleiki íslenska menntakerfisins er traustur grunnur laga og stefnumótunar sem tekur mið af alþjóðasamningum og sáttmálum er varða réttindi nemenda. Menntakerfið einkennist einnig af lýðræðislegum stjórnarháttum sem breið samstaða er um meðal allra hópa íslensks skólasamfélags. Er kemur að umfjöllun í skýrslunni um framlög til leik-, grunn- og framhaldsskóla kemur fram að útgjöld til þessara skólastiga eru allmiklu hærri á Íslandi en sem nemur meðaltali OECD-landanna. Þá er Íslandi raðað í 3. sæti þeirra 29 landa sem athuguð voru í rannsókn UNICEF á velferð barna (2013). Þrátt fyrir að fullyrða megi að skóli án aðgreiningar á Íslandi standi á sterkum grunni þá eru mörg mikilvæg verkefni er varða innleiðingu stefnunnar stutt á veg komin eða á eftir að hrinda í framkvæmd. Skýrsla Evrópumiðstöðvarinnar dregur fram á mjög skýran hátt þau verkefni og setur fram tillögur að aðgerðum sem við þurfum að ráðast sameiginlega í á næstu árum sem samfélag, til að byggja upp enn betri menntun fyrir alla. Stofnaður hefur verið stýrihópur verkefnisins undir forystu mennta- og menningarmálaráðuneytisins með þátttöku fulltrúa allra samstarfsaðila úttektarinnar. Stýrihópurinn vinnur nú að innleiðingu samþykktra aðgerða í fyrsta hluta verkefnisins, sem nær til ársloka 2019, en þá verður lagt mat á hvernig til hefur tekist. Það er ósk mín að vel takist til við áframhaldandi uppbyggingu á menntun fyrir alla á Íslandi. Til að svo megi verða þurfa allir aðilar máls að kynna sér þær tillögur sem settar eru fram í skýrslu Evrópumiðstöðvarinnar, ræða þær hver á sínum vettvangi og vinna saman að því að koma þeim í framkvæmd, börnum okkar og ungmennum til farsældar.Höfundur er menntamálaráðherra Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Birtist í Fréttablaðinu Kristján Þór Júlíusson Mest lesið Kveðjur úr Grafarvogi til þeirra sem kasta steinum úr glerhúsi Davíð Már Sigurðsson Skoðun Jafnaðarmennskan og verkalýðsbaráttan Sigfús Ómar Höskuldsson Skoðun Það sem er ósagt varðandi vinnubrögð hjá Háskólanum á Akureyri Þóra Sigurðardóttir Skoðun Leiðsöguhundurinn Gaur gerir mig að betri manneskju Þorkell J. Steindal Skoðun Opið bréf til fjármálaráðherra, Daða Más Kristóferssonar Íris Róbertsdóttir Skoðun Að undirbúa börnin okkar fyrir heim sem er að hverfa Halldóra Mogensen Skoðun Hvað er „furry“ annars? Jóhanna Jódís Antonsdóttir Skoðun Sjúklingur settur í fangaklefa Arnar Þór Jónsson Skoðun Ég kalla hann Isildur; mentorinn minn er gervigreind Björgmundur Guðmundsson Skoðun Fimmtíu ár frá lokum Víetnamstríðsins Finnur Th. Eiríksson Skoðun Skoðun Skoðun Tikkað í skipulagsboxin Samúel Torfi Pétursson skrifar Skoðun Það sem er ósagt varðandi vinnubrögð hjá Háskólanum á Akureyri Þóra Sigurðardóttir skrifar Skoðun Sjúklingur settur í fangaklefa Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Opið bréf til fjármálaráðherra, Daða Más Kristóferssonar Íris Róbertsdóttir skrifar Skoðun Ég kalla hann Isildur; mentorinn minn er gervigreind Björgmundur Guðmundsson skrifar Skoðun Hvað er „furry“ annars? Jóhanna Jódís Antonsdóttir skrifar Skoðun Jafnaðarmennskan og verkalýðsbaráttan Sigfús Ómar Höskuldsson skrifar Skoðun Hljóð og mynd íslenskra varna Arnór Sigurjónsson skrifar Skoðun Kveðjur úr Grafarvogi til þeirra sem kasta steinum úr glerhúsi Davíð Már Sigurðsson skrifar Skoðun Leiðsöguhundurinn Gaur gerir mig að betri manneskju Þorkell J. Steindal skrifar Skoðun Fimmtíu ár frá lokum Víetnamstríðsins Finnur Th. Eiríksson skrifar Skoðun Að undirbúa börnin okkar fyrir heim sem er að hverfa Halldóra Mogensen skrifar Skoðun Hollar skólamáltíðir fyrir loftslagið og líðan barna Laufey Steingrímsdóttir,Anna Sigríður Ólafsdóttir skrifar Skoðun Bókin er minn óvinur, en mig langar samt í verknám! Davíð Bergmann skrifar Skoðun Ilmurinn af jarðolíu er svo lokkandi Sævar Helgi Lárusson skrifar Skoðun Hvað er að frétta af humrinum? Jónas Páll Jónasson skrifar Skoðun Þeir greiða sem njóta, eða hvað? Jóhannes Þór Skúlason,Pálmi Viðar Snorrason skrifar Skoðun Samskiptasáttmáli; skúffuskjal eða stórgott verkfæri Helena Katrín Hjaltadóttir,Íris Helga G. Baldursdóttir skrifar Skoðun Sigrar og raunir íslenska hestsins Elín Íris Fanndal skrifar Skoðun Reykjavíkurborg á flestar félagslegar íbúðir en Garðabær rekur lestina Heimir Már Pétursson skrifar Skoðun Góðir grannar Landsvirkjunar og við hin Kjartan Ágústsson skrifar Skoðun Hittumst á rauðum sokkum 1. maí Finnbjörn A. Hermannsson,Kolbrún Halldórsdóttir,Magnús Þór Jónsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar Skoðun Mikilvægi orkuspáa Ingvar Júlíus Baldursson skrifar Skoðun Þegar innflutningurinn ræður ríkjum Anton Guðmundsson skrifar Skoðun Vladímír Pútín: Hvað er að marka hann? Steinar Björgvinsson skrifar Skoðun Örlög Úkraínu varða frið og öryggi á Íslandi Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Vegamál á tímum skattahækkana og vantrausts Benedikt S. Benediktsson skrifar Skoðun Konur og menntun Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun Aðför ríkisstjórnar Kristrúnar Frostadóttur að flóttafólki Hópur stjórnarkvenna í Solaris skrifar Skoðun Hanna Katrín og Co, koma til bjargar Björn Ólafsson skrifar Sjá meira
Eitt það mikilvægasta sem hvert samfélag getur boðið börnum og ungmennum er tækifæri til að afla sér vandaðrar menntunar sem setur jafnræði, vandvirkni og framfarir ofar öllu. Allt frá árinu 2008 hefur menntalöggjöf á Íslandi og aðalnámskrá leik-, grunn- og framhaldsskóla frá 2011 kveðið á um að stuðla beri að þroska og framförum allra nemenda og virkri þátttöku þeirra í lýðræðisþjóðfélagi með því að bjóða hverjum og einum nám við hæfi. Nemendum skal veitt tækifæri til að nýta sköpunarkraft sinn og afla sér þekkingar og leikni í stöðugri viðleitni til menntunar og þroska. Skólastarfið skal leggja grundvöll að frumkvæði og sjálfstæðri hugsun nemenda og þjálfa hæfni þeirra til samstarfs við aðra. Í skóla án aðgreiningar er gengið út frá því að allir fái jöfn eða jafngild tækifæri til náms og að námið sé á forsendum hvers einstaklings. Borin er virðing fyrir fjölbreytileika og mismunandi þörfum, hæfileikum og einkennum nemenda og lögð er áhersla á að sneiða hjá allri mismunun og aðgreiningu í skólum. Í þeirri viðleitni mennta- og menningarmálaráðuneytisins að styrkja skólastarf á grundvelli okkar heildstæðu menntastefnu um skóla án aðgreiningar og efla gæðastarf á öllum skólastigum var árið 2015 leitað til Evrópumiðstöðvar um nám án aðgreiningar og sérþarfir með það í huga að gera úttekt á framkvæmd stefnunnar á Íslandi á leik-, grunn- og framhaldsskólastigi. Samstarfsaðilar ráðuneytisins í þessari vegferð voru velferðarráðuneyti, Samband íslenskra sveitarfélaga, Kennarasamband Íslands, Heimili og skóli og Skólameistarafélag Íslands. Fagna ber sérstaklega þeirri breiðu samstöðu sem myndaðist um þetta mál og skuldbindingu allra aðila til að nýta niðurstöðurnar skólastarfi til framdráttar. Evrópumiðstöðin vann að úttektinni árið 2016 í samstarfi við alla þá aðila sem hlut eiga að máli. Úttektarhópurinn var skipaður starfsmönnum miðstöðvarinnar sem höfðu sér til aðstoðar ráðgjafa með sérþekkingu á þessum sviðum. Í mars á þessu ári skilaði Evrópumiðstöðin lokaskýrslu þar sem niðurstöður úttektarinnar voru kynntar og jafnframt var gerð grein fyrir tillögum sem byggðar eru á þeim. Mennta- og menningarmálaráðuneytið hefur nú látið þýða lokaskýrsluna á íslensku og er hana að finna á vefsíðu ráðuneytisins. Niðurstöður úttektarinnar eru teknar saman í sjö meginköflum og er í hverjum þeirra fjallað um eitt þeirra áherslusviða sem voru til skoðunar. Gleðilegt er að lesa í skýrslunni að flestir sem sinna menntamálum hér á landi deila þeirri skoðun að mikilvægt sé að vinna að menntun án aðgreiningar til að auka efnahagslega og félagslega velferð í landinu. Að stefna beri að því að koma til móts við þarfir allra barna og sjá til þess að þau hafi tækifæri til að spjara sig í menntakerfi sem gerir þeim kleift að ná árangri í námi og tilheyra því samfélagi sem þau lifa í. Í skýrslunni kemur einnig fram að einn helsti styrkleiki íslenska menntakerfisins er traustur grunnur laga og stefnumótunar sem tekur mið af alþjóðasamningum og sáttmálum er varða réttindi nemenda. Menntakerfið einkennist einnig af lýðræðislegum stjórnarháttum sem breið samstaða er um meðal allra hópa íslensks skólasamfélags. Er kemur að umfjöllun í skýrslunni um framlög til leik-, grunn- og framhaldsskóla kemur fram að útgjöld til þessara skólastiga eru allmiklu hærri á Íslandi en sem nemur meðaltali OECD-landanna. Þá er Íslandi raðað í 3. sæti þeirra 29 landa sem athuguð voru í rannsókn UNICEF á velferð barna (2013). Þrátt fyrir að fullyrða megi að skóli án aðgreiningar á Íslandi standi á sterkum grunni þá eru mörg mikilvæg verkefni er varða innleiðingu stefnunnar stutt á veg komin eða á eftir að hrinda í framkvæmd. Skýrsla Evrópumiðstöðvarinnar dregur fram á mjög skýran hátt þau verkefni og setur fram tillögur að aðgerðum sem við þurfum að ráðast sameiginlega í á næstu árum sem samfélag, til að byggja upp enn betri menntun fyrir alla. Stofnaður hefur verið stýrihópur verkefnisins undir forystu mennta- og menningarmálaráðuneytisins með þátttöku fulltrúa allra samstarfsaðila úttektarinnar. Stýrihópurinn vinnur nú að innleiðingu samþykktra aðgerða í fyrsta hluta verkefnisins, sem nær til ársloka 2019, en þá verður lagt mat á hvernig til hefur tekist. Það er ósk mín að vel takist til við áframhaldandi uppbyggingu á menntun fyrir alla á Íslandi. Til að svo megi verða þurfa allir aðilar máls að kynna sér þær tillögur sem settar eru fram í skýrslu Evrópumiðstöðvarinnar, ræða þær hver á sínum vettvangi og vinna saman að því að koma þeim í framkvæmd, börnum okkar og ungmennum til farsældar.Höfundur er menntamálaráðherra
Skoðun Það sem er ósagt varðandi vinnubrögð hjá Háskólanum á Akureyri Þóra Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Hollar skólamáltíðir fyrir loftslagið og líðan barna Laufey Steingrímsdóttir,Anna Sigríður Ólafsdóttir skrifar
Skoðun Samskiptasáttmáli; skúffuskjal eða stórgott verkfæri Helena Katrín Hjaltadóttir,Íris Helga G. Baldursdóttir skrifar
Skoðun Reykjavíkurborg á flestar félagslegar íbúðir en Garðabær rekur lestina Heimir Már Pétursson skrifar
Skoðun Hittumst á rauðum sokkum 1. maí Finnbjörn A. Hermannsson,Kolbrún Halldórsdóttir,Magnús Þór Jónsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar
Skoðun Aðför ríkisstjórnar Kristrúnar Frostadóttur að flóttafólki Hópur stjórnarkvenna í Solaris skrifar