Þagað um mengun Þorbjörn Þórðarson skrifar 11. júlí 2017 07:00 Nú er ljóst að skólp hafði runnið út í sjó við Faxaskjól í Reykjavík í þrjár vikur þegar almenningur fékk fyrst upplýsingar um bilun í dælustöð og mengun sem henni fylgdi. Allan þennan tíma létu Reykjavíkurborg og stofnanir og fyrirtæki á hennar vegum hjá líða að tilkynna um mengunina að eigin frumkvæði þrátt fyrir lögbundna skyldu um slíkt. Ákvæði um skyldu stjórnvalda til að veita upplýsingar um mengun að eigin frumkvæði kom inn í lög um upplýsingarétt um umhverfismál árið 2012. Þar segir að stjórnvöldum sé „ævinlega skylt að hafa frumkvæði að upplýsingagjöf sé ástæða til að ætla að frávik vegna mengandi efna í umhverfi geti haft í för með sér hættu eða skaðleg áhrif á umhverfi eða heilsu fólks eða dýra“. Þegar Reykjavíkurborg er annars vegar hvílir upplýsingaskyldan samkvæmt lögunum á borginni sjálfri, stofnunum borgarinnar og fyrirtækjum í hennar eigu. Greint hefur verið frá því að stjórn Orkuveitu Reykjavíkur hafi fengið minnisblað um bilun í dælustöðinni í Faxaskjóli hinn 15. júní og hún hafi verið rædd á stjórnarfundi hinn 19. júní síðastliðinn. Þegar RÚV sagði frá saurmengun í sjónum við Faxaskjól hinn 5. júlí hafði skólp runnið út í sjó í 21 dag í 3,5 kílómetra fjarlægð frá Nauthólsvík, vinsælum baðstað Reykvíkinga, án þess að borgarbúar væru látnir vita. Á hvaða tímapunkti ætluðu embættismenn borgarinnar að segja frá biluninni? Í þessu sambandi skiptir engu máli þótt hverfandi líkur séu á því að saurmengun geti borist frá Faxaskjóli að Nauthólsvík. S. Björn Blöndal, formaður borgarráðs, hefur vísað til þess að það sé Heilbrigðiseftirlits Reykjavíkur að meta hvort mengun sé skaðleg þannig að skylt sé að tilkynna um hana að eigin frumkvæði. Veitur ohf. greina frá því á heimasíðu sinni að Heilbrigðiseftirlit Reykjavíkur hafi farið og kannað magn saurgerla í fjörunni við dælustöðina í Faxaskjóli hinn 6. júlí og frumniðurstöður mælinga hafi legið fyrir daginn eftir. Hvernig gat Heilbrigðiseftirlit Reykjavíkur vitað að magn saurgerla í sjó væri ekki skaðlegt almenningi þegar engar mælingar höfðu farið fram í sjónum við dælustöðina? Töldu embættismenn borgarinnar og starfsmenn Veitna að það væri bara best að sleppa því að segja frá biluninni, sleppa því að óska eftir saurgerlamælingum og vona það besta? Það er mikilvægt að hafa hugfast að í þessar þrjár vikur sem skólp rann út í sjó við Faxaskjól vissu starfsmenn Veitna og embættismenn borgarinnar ekki hvort magn saurgerla í sjó væri yfir viðmiðunarmörkum og hvort saurmengun á staðnum væri þannig skaðleg heilsu fólks. Menn gátu áætlað það út frá magni skólps sem hafði runnið út í sjóinn en gátu ekki haft örugga vitneskju um það án mælinga. Embættismenn og kjörnir fulltrúar gleyma því stundum að þeir eru þjónar almennings. Fólk sem starfar fyrir sveitarfélög hefur fyrst og fremst skyldum að gegna gagnvart íbúum sveitarfélagsins. Að þegja um saurmengun skammt frá vinsælum baðstað Reykvíkinga eru algjörlega óforsvaranleg vinnubrögð. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Birtist í Fréttablaðinu Þorbjörn Þórðarson Mest lesið Manneklan er víða Brynhildur Bolladóttir Skoðun Hækka launin þín þegar fasteignamatið á íbúðinni þinni hækkar? Daði Freyr Ólafsson Skoðun Framtíðarskipulag Keldnalands er ekki útópía – og þaðan af síður dystópía Birkir Ingibjartsson Skoðun Hvað mun Pútín gera næst með því að ögra samstöðu NATO?: Rússnesk innrás í lofthelgi NATO og hlutverk Íslands í öryggi bandalagsins Jun Þór Morikawa Skoðun Þegar sannleikurinn verður fórnarlamb Davíð Bergmann Skoðun Réttnefni: Viðbragð við upplýsingaóreiðu Jón Þór Sigurðsson Skoðun Launamunur kynjanna eykst – Hvar liggur ábyrgðin? Kolbrún Halldórsdóttir Skoðun Velkomin til Helvítis Guðný Gústafsdóttir Skoðun Sótt að hagsmunum atvinnulausra Steinar Harðarson Skoðun Gefum íslensku séns – að tala íslensku við alla Halla Signý Kristjánsdóttir Skoðun
Nú er ljóst að skólp hafði runnið út í sjó við Faxaskjól í Reykjavík í þrjár vikur þegar almenningur fékk fyrst upplýsingar um bilun í dælustöð og mengun sem henni fylgdi. Allan þennan tíma létu Reykjavíkurborg og stofnanir og fyrirtæki á hennar vegum hjá líða að tilkynna um mengunina að eigin frumkvæði þrátt fyrir lögbundna skyldu um slíkt. Ákvæði um skyldu stjórnvalda til að veita upplýsingar um mengun að eigin frumkvæði kom inn í lög um upplýsingarétt um umhverfismál árið 2012. Þar segir að stjórnvöldum sé „ævinlega skylt að hafa frumkvæði að upplýsingagjöf sé ástæða til að ætla að frávik vegna mengandi efna í umhverfi geti haft í för með sér hættu eða skaðleg áhrif á umhverfi eða heilsu fólks eða dýra“. Þegar Reykjavíkurborg er annars vegar hvílir upplýsingaskyldan samkvæmt lögunum á borginni sjálfri, stofnunum borgarinnar og fyrirtækjum í hennar eigu. Greint hefur verið frá því að stjórn Orkuveitu Reykjavíkur hafi fengið minnisblað um bilun í dælustöðinni í Faxaskjóli hinn 15. júní og hún hafi verið rædd á stjórnarfundi hinn 19. júní síðastliðinn. Þegar RÚV sagði frá saurmengun í sjónum við Faxaskjól hinn 5. júlí hafði skólp runnið út í sjó í 21 dag í 3,5 kílómetra fjarlægð frá Nauthólsvík, vinsælum baðstað Reykvíkinga, án þess að borgarbúar væru látnir vita. Á hvaða tímapunkti ætluðu embættismenn borgarinnar að segja frá biluninni? Í þessu sambandi skiptir engu máli þótt hverfandi líkur séu á því að saurmengun geti borist frá Faxaskjóli að Nauthólsvík. S. Björn Blöndal, formaður borgarráðs, hefur vísað til þess að það sé Heilbrigðiseftirlits Reykjavíkur að meta hvort mengun sé skaðleg þannig að skylt sé að tilkynna um hana að eigin frumkvæði. Veitur ohf. greina frá því á heimasíðu sinni að Heilbrigðiseftirlit Reykjavíkur hafi farið og kannað magn saurgerla í fjörunni við dælustöðina í Faxaskjóli hinn 6. júlí og frumniðurstöður mælinga hafi legið fyrir daginn eftir. Hvernig gat Heilbrigðiseftirlit Reykjavíkur vitað að magn saurgerla í sjó væri ekki skaðlegt almenningi þegar engar mælingar höfðu farið fram í sjónum við dælustöðina? Töldu embættismenn borgarinnar og starfsmenn Veitna að það væri bara best að sleppa því að segja frá biluninni, sleppa því að óska eftir saurgerlamælingum og vona það besta? Það er mikilvægt að hafa hugfast að í þessar þrjár vikur sem skólp rann út í sjó við Faxaskjól vissu starfsmenn Veitna og embættismenn borgarinnar ekki hvort magn saurgerla í sjó væri yfir viðmiðunarmörkum og hvort saurmengun á staðnum væri þannig skaðleg heilsu fólks. Menn gátu áætlað það út frá magni skólps sem hafði runnið út í sjóinn en gátu ekki haft örugga vitneskju um það án mælinga. Embættismenn og kjörnir fulltrúar gleyma því stundum að þeir eru þjónar almennings. Fólk sem starfar fyrir sveitarfélög hefur fyrst og fremst skyldum að gegna gagnvart íbúum sveitarfélagsins. Að þegja um saurmengun skammt frá vinsælum baðstað Reykvíkinga eru algjörlega óforsvaranleg vinnubrögð.
Framtíðarskipulag Keldnalands er ekki útópía – og þaðan af síður dystópía Birkir Ingibjartsson Skoðun
Hvað mun Pútín gera næst með því að ögra samstöðu NATO?: Rússnesk innrás í lofthelgi NATO og hlutverk Íslands í öryggi bandalagsins Jun Þór Morikawa Skoðun
Framtíðarskipulag Keldnalands er ekki útópía – og þaðan af síður dystópía Birkir Ingibjartsson Skoðun
Hvað mun Pútín gera næst með því að ögra samstöðu NATO?: Rússnesk innrás í lofthelgi NATO og hlutverk Íslands í öryggi bandalagsins Jun Þór Morikawa Skoðun