Ísland þarf auðlindasjóð Lars Christensen skrifar 8. júní 2016 10:00 Í síðustu viku var ég á Íslandi til að kynna skýrslu mína um íslenska orkugeirann – Orkan okkar 2030. Lykilatriði í skýrslunni er að ég legg til að íslensk orkufyrirtæki í ríkiseigu verði einkavædd og að tekjurnar af sölu þessara fyrirtækja renni í það sem ég kalla auðlindasjóð. Ég tel að það væri mikill akkur í að setja upp slíkan sjóð – í fyrsta lagi til að tryggja að íslenska þjóðin fái sem mestan arð af íslenskum náttúruauðlindum. Hér held ég að mikilvægt sé að leggja áherslu á að ég tel að einkafjárfestar séu betri fyrirtækjastjórnendur en ríkið. En það þýðir ekki að „leigunni“ á náttúruauðlindunum sé á einhvern hátt „stolið“ frá íslensku þjóðinni. Þess í stað legg ég til að árlegur hagnaður auðlindasjóðsins verði greiddur út til allra Íslendinga í formi þess sem ég kalla borgaraarð frekar en að láta peningana falla í þá stóru, djúpu holu sem kallast fjármál hins opinbera. Kjarninn í þessari skoðun er sá að samfélagið og ríkið séu ekki sami hluturinn. Ef þið trúið því í raun og veru að náttúruauðlindir Íslands séu eign þjóðarinnar þá ættuð þið að fá „leiguna“ af auðlindunum í stað þess að ríkið taki hana. Kveikjan að tillögu minni er að miklu leyti hinn svokallaði Varanlegi sjóður (Permanent Fund) í Alaska, sem var settur á stofn 1978. Varanlegi sjóðurinn fær tekjur frá olíuleiðslukerfinu í Alaska og á hverju ári borgar sjóðurinn út arð til allra ríkisborgara í Alaska. Árið 2015 var arðurinn um 2.000 dalir. Almennt tel ég að íslensk útgáfa af Varanlega sjóðnum í Alaska ætti ekki aðeins að fá tekjur af einkavæðingu orkufyrirtækja í ríkiseigu heldur einnig tekjur af einkavæðingu í framtíðinni á öðrum eignum sem íslenska ríkið á núna. Enn fremur myndi ég leggja til að tekjur af umhverfissköttum og tekjur af sölu heimilda til losunar á koldíoxíði og fiskveiðikvótum, og kannski jafnvel fasteignaskattar, ættu að renna til sjóðsins. Slíkur sjóður yrði allstór og þess vegna yrði árlegur borgaraarður nokkuð mikill – það stór að við gætum hugsað um hann sem nokkurs konar grunnframfærslutryggingu eða borgaralaun, sem myndi tryggja stöðugar tekjur fyrir alla Íslendinga. Þetta myndi þýða að borgaraarðurinn gæti að minnsta kosti að hluta til komið í stað annarra félagslegra bóta eins og atvinnuleysisbóta og ellilífeyris. Almennt held ég að auðlindasjóður með borgaraarði myndi sameina tvenns konar mikilvæg stefnumarkmið – að sérhver Íslendingur fengi réttlátan skerf af tekjunum af náttúruauðlindum Íslands og um leið yrði tryggð skilvirk og árangursrík stjórnun á auðlindum Íslands. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Lars Christensen Mest lesið Heilbrigðiskerfi Íslands - Tími fyrir lausnir! Victor Gudmundsson Skoðun Löggæsla er mikilvæg grunnþjónusta við fólkið í landinu Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir Skoðun Forseti Íslands, Baldur Þórhallsson Friðrik Erlingsson Skoðun „Brandarinn er búinn!“ María Heba Þorkelsdóttir Skoðun Algeng mistök við fasteignakaup og hvernig þú forðast þau Kristín Ósk Þórðardóttir Skoðun 30% kaupmáttaraukning með evru Guðmundur Ragnarsson Skoðun Menntamorð Ingólfur Gíslason Skoðun Almenn kvíðaröskun: léttvægt vandamál eða áhyggjuefni? Sævar Már Gústavsson Skoðun Forseti sem svarar á mannamáli Erna Ástþórsdóttir Skoðun Katrín kann sig Aðalheiður Björk Olgudóttir Skoðun
Í síðustu viku var ég á Íslandi til að kynna skýrslu mína um íslenska orkugeirann – Orkan okkar 2030. Lykilatriði í skýrslunni er að ég legg til að íslensk orkufyrirtæki í ríkiseigu verði einkavædd og að tekjurnar af sölu þessara fyrirtækja renni í það sem ég kalla auðlindasjóð. Ég tel að það væri mikill akkur í að setja upp slíkan sjóð – í fyrsta lagi til að tryggja að íslenska þjóðin fái sem mestan arð af íslenskum náttúruauðlindum. Hér held ég að mikilvægt sé að leggja áherslu á að ég tel að einkafjárfestar séu betri fyrirtækjastjórnendur en ríkið. En það þýðir ekki að „leigunni“ á náttúruauðlindunum sé á einhvern hátt „stolið“ frá íslensku þjóðinni. Þess í stað legg ég til að árlegur hagnaður auðlindasjóðsins verði greiddur út til allra Íslendinga í formi þess sem ég kalla borgaraarð frekar en að láta peningana falla í þá stóru, djúpu holu sem kallast fjármál hins opinbera. Kjarninn í þessari skoðun er sá að samfélagið og ríkið séu ekki sami hluturinn. Ef þið trúið því í raun og veru að náttúruauðlindir Íslands séu eign þjóðarinnar þá ættuð þið að fá „leiguna“ af auðlindunum í stað þess að ríkið taki hana. Kveikjan að tillögu minni er að miklu leyti hinn svokallaði Varanlegi sjóður (Permanent Fund) í Alaska, sem var settur á stofn 1978. Varanlegi sjóðurinn fær tekjur frá olíuleiðslukerfinu í Alaska og á hverju ári borgar sjóðurinn út arð til allra ríkisborgara í Alaska. Árið 2015 var arðurinn um 2.000 dalir. Almennt tel ég að íslensk útgáfa af Varanlega sjóðnum í Alaska ætti ekki aðeins að fá tekjur af einkavæðingu orkufyrirtækja í ríkiseigu heldur einnig tekjur af einkavæðingu í framtíðinni á öðrum eignum sem íslenska ríkið á núna. Enn fremur myndi ég leggja til að tekjur af umhverfissköttum og tekjur af sölu heimilda til losunar á koldíoxíði og fiskveiðikvótum, og kannski jafnvel fasteignaskattar, ættu að renna til sjóðsins. Slíkur sjóður yrði allstór og þess vegna yrði árlegur borgaraarður nokkuð mikill – það stór að við gætum hugsað um hann sem nokkurs konar grunnframfærslutryggingu eða borgaralaun, sem myndi tryggja stöðugar tekjur fyrir alla Íslendinga. Þetta myndi þýða að borgaraarðurinn gæti að minnsta kosti að hluta til komið í stað annarra félagslegra bóta eins og atvinnuleysisbóta og ellilífeyris. Almennt held ég að auðlindasjóður með borgaraarði myndi sameina tvenns konar mikilvæg stefnumarkmið – að sérhver Íslendingur fengi réttlátan skerf af tekjunum af náttúruauðlindum Íslands og um leið yrði tryggð skilvirk og árangursrík stjórnun á auðlindum Íslands.