Saga læknisfræðinnar Óttar Guðmundsson skrifar 1. október 2016 07:00 Fyrsti landlæknir Íslands, Bjarni Pálsson, hóf störf úti á Seltjarnarnesi árið 1760. Hann var um nokkurt skeið eini læknir landsins, enda þurfti hann að ferðast mikið. Í ævisögu hans stendur: „að trautt héldu honum veður, sjór eða úrtölur, er hans var vitjað til verka“. Bjarni dó í Nesi, sextugur að aldri árið 1779, snauður af veraldlegum gæðum og uppgefinn á sál og líkama. Á tímum Bjarna má fullyrða að Íslendingar byggju við einhverja verstu heilbrigðisþjónustu í Evrópu. Ungbarnadauðinn var sá mesti sem þekktist og allar aðstæður hinar ömurlegustu. Lækningaaðferðir Bjarna voru oft frumstæðar en hann gerði alltaf sitt besta. Hann var mikill trúmaður og „þakkaði Guði allar læknisaðgerðir sem vel tókust“. Mikið vatn hefur runnið til sjávar frá því að Bjarni Pálsson reið frá Þingvöllum með embættisbréfið sitt í hnakktöskunni. Heilbrigðisástand þjóðarinnar er með miklum ágætum þótt ýmislegt megi betur fara. Þessi saga lækninga er merkileg og miklu skiptir að halda henni til haga. Brýnt er að lækningaminjasafnið úti á Nesi fái gegnt hlutverki sínu en verði ekki duttlungum stjórnmálamanna að bráð. Margir íslenskir læknar telja reyndar að saga læknisfræðinnar hafi byrjað daginn sem þeir innrituðust í læknadeild og henni ljúki þegar þeir hætti störfum. Það er leiður misskilningur. Sagan kennir okkur að umgangast samtíð okkar af virðingu og hógværð. Læknar framtíðar munu eflaust hlæja að vísindum nútímans eins og margir gera gys að blóðtökum og bænahaldi Bjarna Pálssonar. Sá sem ekki þekkir sögu sína endurtekur í sífellu mistök fortíðar.Þessi grein birtist fyrst í Fréttablaðinu. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Óttar Guðmundsson Mest lesið Þú getur leyft þér það Rannveig Borg Skoðun Breytum reiði í gleði Natan Kolbeinsson Skoðun Þarf að rífa eina niður til að hífa mig upp? Þórunn Rakel Gylfadóttir Skoðun Almannahagsmunir, fúsk eða spilling? Brynjar Níelsson Skoðun Látum frambjóðendur njóta sannmælis Vésteinn Ólason Skoðun Halldór 13.05.2024 Halldór Blóðugt upp fyrir axlir Arnar Eggert Thoroddsen Skoðun Fyrir ykkur, Blessing, Mary og Esther Guðrún Árnadóttir,Þorgerður Jörundsdóttir Skoðun Greind eða dómgreindarskortur Birna Gunnlaugsdóttir Skoðun Hvað þarf til að forseti beiti málskotsrétti? Salvör Nordal Skoðun
Fyrsti landlæknir Íslands, Bjarni Pálsson, hóf störf úti á Seltjarnarnesi árið 1760. Hann var um nokkurt skeið eini læknir landsins, enda þurfti hann að ferðast mikið. Í ævisögu hans stendur: „að trautt héldu honum veður, sjór eða úrtölur, er hans var vitjað til verka“. Bjarni dó í Nesi, sextugur að aldri árið 1779, snauður af veraldlegum gæðum og uppgefinn á sál og líkama. Á tímum Bjarna má fullyrða að Íslendingar byggju við einhverja verstu heilbrigðisþjónustu í Evrópu. Ungbarnadauðinn var sá mesti sem þekktist og allar aðstæður hinar ömurlegustu. Lækningaaðferðir Bjarna voru oft frumstæðar en hann gerði alltaf sitt besta. Hann var mikill trúmaður og „þakkaði Guði allar læknisaðgerðir sem vel tókust“. Mikið vatn hefur runnið til sjávar frá því að Bjarni Pálsson reið frá Þingvöllum með embættisbréfið sitt í hnakktöskunni. Heilbrigðisástand þjóðarinnar er með miklum ágætum þótt ýmislegt megi betur fara. Þessi saga lækninga er merkileg og miklu skiptir að halda henni til haga. Brýnt er að lækningaminjasafnið úti á Nesi fái gegnt hlutverki sínu en verði ekki duttlungum stjórnmálamanna að bráð. Margir íslenskir læknar telja reyndar að saga læknisfræðinnar hafi byrjað daginn sem þeir innrituðust í læknadeild og henni ljúki þegar þeir hætti störfum. Það er leiður misskilningur. Sagan kennir okkur að umgangast samtíð okkar af virðingu og hógværð. Læknar framtíðar munu eflaust hlæja að vísindum nútímans eins og margir gera gys að blóðtökum og bænahaldi Bjarna Pálssonar. Sá sem ekki þekkir sögu sína endurtekur í sífellu mistök fortíðar.Þessi grein birtist fyrst í Fréttablaðinu.