Vaxandi þjóðernishyggja í Kína Helgi Steinar Gunnlaugsson skrifar 18. ágúst 2016 08:00 Fyrir rúmum mánuði kvað Alþjóða hafréttardómstóllinn í Haag upp dóm sinn varðandi þá lögsögu sem kínverska ríkisstjórnin gerir tilkall til í Suður-Kínahafi. Niðurstaðan var sú að stjórnvöld í Peking höfðu hvorki lagalegan né sögulegan grunn fyrir þeim kröfum sem þau höfðu gert til þeirra umdeildu svæða. Með því að halda fram yfirráðum og framkvæmdum innan við þær „níu-línur“ sem Kínverjar gera tilkall til væru stjórnvöld að brjóta á fullveldisrétti Filippseyja. Lögsögudeilur Kínverja við önnur nágrannaríki eru ekki nýjar af nálinni. Til dæmis fór sú ákvörðun japanskra stjórnvalda að kaupa Diaoyu/Senkaku-eyjaklasann í september 2012 mjög illa fyrir brjóstið á Kínverjum. Báðar þjóðir gera tilkall til klasans og hafa skip beggja þjóða reglulega ögrað hvor öðrum síðan þá. Stjórnvöld í Peking hafa brugðist harkalega við ákvörðun alþjóðadómstólsins og lýst því yfir að þau hyggist ekki viðurkenna hana. Kínversk stjórnvöld hafa ítrekað stöðu sína með því halda heræfingar í Suður-Kínahafi í næsta mánuði sem rússneski sjóherinn hyggst einnig taka þátt í. Undanfarin ár hafa Kínverjar verið að reisa flotastöðvar og flugvelli á þessum manngerðu eyjum, sem hafa einnig nýlega tekið á móti kínverskum farþegaþotum. Að auki er staðsetning eyjanna mjög mikilvæg þar sem þær eru ríkar af auðlindum og liggja við auðug fiskimið. Rúmlega helmingur af öllum varningi heimsins siglir þar í gegn. Það eru ekki aðeins kínversk stjórnvöld sem hafa mótmælt ákvörðun dómstólsins. Almenningur í Kína virðist hafa litið á þessa ákvörðun sem árás á þjóð sína og hefur þjóðernishyggjan blómstrað víða þar í landi, oft með fremur furðulegum einkennum. Margir Kínverjar telja Bandaríkin hafa hvatt stjórnvöld á Filippseyjum til þess að sækja rétt sinn í Haag og í táknrænu skyni hafa Kínverjar birt myndir af sér brjótandi iPhone-síma og staðið fyrir mótmælum fyrir utan KFC-veitingastaði. Slík táknræn mótmæli eru algeng í landinu. Til dæmis, þegar mótmælt er gegn japönsku ríkisstjórninni tíðkast að gera atlögu að og skemma japanska bíla. Í borginni Dalian var maður nokkur kallaður svikari og barinn um borð í lest fyrir þann eina glæp að ganga í Nike-skóm.Öld niðurlægingarinnarFyrra ópíumstríðið milli Kína og Breska heimsveldisins hófst árið 1839 eftir að kínverski keisarinn lagði bann við sölu og dreifingu á ópíum. Mikill viðskiptahalli hafði myndast milli Kínverja og Breta þar sem mikil eftirspurn var eftir kínverskum vörum eins og silki, te og postulíni. Kínverjar höfðu aftur á móti lítinn áhuga á þeim varningi sem Bretar vildu selja, þar til Breska Austur-Indíafélagið byrjaði að flytja inn ópíum til Kína í miklu magni. Stríðinu lauk með sigri Breta árið 1842 og var Qing-keisaraveldið í kjölfarið neytt til að skrifa undir svokallaðan Nanjing-sáttmála. Samningurinn var talinn afar ósanngjarn gagnvart Kínverjum, en keisaraveldið varð að láta af hendi fimm fríverslunar-hafnarborgir. Kína þurfti einnig að afsala sér Hong Kong og var hún í eigu bresku krúnunnar þar til 1997. Þetta stríð er byrjunin á því sem Kínverjar kalla „öld niðurlægingarinnar“. Frá 1839 til 1949 fylgdu vestrænu heimsveldin og Japan nýlendustefnu eftir um landið allt. Kínverjar voru neyddir til að skrifa undir ósanngjarna samninga, kínverskar borgir enduðu í eigu erlendra ríkisstjórna og stríð voru háð víðs vegar um landið. Árið 1949 vann Mao Zedong og kínverski kommúnistaflokkurinn sigur á þáríkjandi Þjóðernisflokki Chang Kai-shek. Her Þjóðernisflokksins flúði til Taívan og eru deilur milli þessara tveggja stjórna viðvarandi enn þann dag í dag. Þó að þessir sögulegu atburðir hafi átt sér stað fyrir mörgum árum eru þeir síður en svo gleymdir í augum Kínverja. Stjórn Kommúnistaflokksins hefur lengi vel sýnt vantraust í garð alþjóðastofnana og hefur þetta tímabil oft verið notað til að réttlæta tortryggni í garð útlendinga.LögmætiUppreisnirnar á Torgi hins himneska friðar árið 1989 mörkuðu mikilvæg tímamót í stjórnarfari landsins. Augljóst var að hugmyndafræði maóismans var liðin undir lok og að Kommúnistaflokkurinn þurfti að finna nýjar aðferðir til að réttlæta lögmæti sitt. Fyrir mótmælin í Peking hafði ríkisstjórnin lýst yfir sigri á innrásarher Japans og lýst sér sem sameiningartákni Kínverja. Eftir að mótmælin voru bæld niður hóf kínverska ríkisstjórnin öfluga áróðursherferð þar sem mikil áhersla var lögð á sögulega óvini landsins. Með því að breyta sjálfsáliti þjóðarinnar úr sigurvegara í fórnarlamb, gat ríkisstjórnin beint reiði og gremju ungs fólks burt frá innlendum vandamálum og í áttina að öðrum þjóðum. Á síðasta aldarfjórðungi hefur kínverski Kommúnistaflokkurinn reitt sig á efnahagsgróða og þjóðernishyggju til að lögmæta tilveru sína. En á undanförnum árum hefur kínverski efnahagurinn átt við mörg vandamál að stríða. Verðbréfamarkaðurinn hefur tekið mikla dýfu og framleiðsla í landinu er hægt og rólega að dragast saman. Það er því mikilvægt fyrir stjórn landsins að ýta undir þjóðernishyggju og minna almenning á hver ræður. Ef litið er á sögu landsins, þá er þessi aðferð ekki svo óalgeng. Það sem hins vegar veldur áhyggjum er hættuástandið sem hún gæti skapað. Ef þjóðernishyggjan í Kína eykst of mikið, gæti það leitt til þess að almenningur telur ríkisstjórn sína of veikburða til að standa vörð um hagsmuni og landamæri þjóðarinnar. Sérstaklega þar sem ákveðin öryggisklemma er þegar að myndast í Suður-Kínahafi. Áhyggjuefni eru einnig hótanir og ögranir frá heimsveldi sem neitar að virða niðurstöður alþjóðasamfélagsins og þarf að hafa stjórn á 1,4 milljörðum íbúa, sem margir telja þjóð sína eiga óuppgerð mál við umheiminn. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skoðun Mest lesið Við höfum ekki efni á norsku leiðinni Heiðrún Lind Marteinsdóttir Skoðun Fólkið sem gleymdist í Grindavík Bryndís Gunnlaugsdóttir Skoðun Hver er viðskiptalegur ávinningur af EES-samningnum? Sigurbjörn Svavarsson Skoðun Opið bréf til hæstvirts innviðaráðherra, Eyjólfs Ármannssonar, um íslensku og ábyrgð Nichole Leigh Mosty Skoðun Elsku ASÍ, bara… Nei Sunna Arnardóttir Skoðun Styðjum þá sem bjarga okkur Jens Garðar Helgason Skoðun Börnin á Gasa Ebba Margrét Magnúsdóttir Skoðun Gigtarmaí 2025 – Stuðlum að forvörnum, fræðslu og vitundarvakningu Hrönn Stefánsdóttir Skoðun Rússar pyntuðu og myrtu úkraínsku blaðakonuna Viktoriiu Roshchyna Erlingur Erlingsson Skoðun Áskorun til ráðherra mennta- og barnamála og ráðherra menningarmála Anna Klara Georgsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Ríkisstjórn sem skeytir engu Diljá Matthíasardóttir skrifar Skoðun Áskorun til ráðherra mennta- og barnamála og ráðherra menningarmála Anna Klara Georgsdóttir skrifar Skoðun Fólkið sem gleymdist í Grindavík Bryndís Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Rússar pyntuðu og myrtu úkraínsku blaðakonuna Viktoriiu Roshchyna Erlingur Erlingsson skrifar Skoðun Á að sameina ÍSÍ og UMFÍ? Ómar Stefánsson skrifar Skoðun Elsku ASÍ, bara… Nei Sunna Arnardóttir skrifar Skoðun Gigtarmaí 2025 – Stuðlum að forvörnum, fræðslu og vitundarvakningu Hrönn Stefánsdóttir skrifar Skoðun Við höfum ekki efni á norsku leiðinni Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Sósíalistar á vaktinni í átta ár Sanna Magdalena Mörtudóttir skrifar Skoðun Styðjum þá sem bjarga okkur Jens Garðar Helgason skrifar Skoðun Hver er viðskiptalegur ávinningur af EES-samningnum? Sigurbjörn Svavarsson skrifar Skoðun Embætti þitt geta allir séð Ragnheiður Davíðsdóttir skrifar Skoðun Opið bréf til hæstvirts innviðaráðherra, Eyjólfs Ármannssonar, um íslensku og ábyrgð Nichole Leigh Mosty skrifar Skoðun Hver á dómur að vera hjá ungmenni fyrir að fremja alvarlegt afbrot, jafnvel morð? Davíð Bergmann skrifar Skoðun Sigursaga Evrópu í 21 ár Pawel Bartoszek skrifar Skoðun Verkalýðshreyfingin, Dagbjört og ESB Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Börnin á Gasa Ebba Margrét Magnúsdóttir skrifar Skoðun Myndir þú ráða fatlað fólk í vinnu? Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Hvað ert þú að gera? Eiður Welding skrifar Skoðun Rauðir sokkar á 1. maí Sveinn Ólafsson skrifar Skoðun 1. maí er líka fyrir fatlað fólk! Geirdís Hanna Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Verkalýðshreyfingin á næsta leik í Evrópuumræðunni Dagbjört Hákonardóttir skrifar Skoðun Á milli steins og sleggju Heinemann Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Heiðrum íslenska hestinn Berglind Margo Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Allir eiga rétt á virku lífi — líka fatlað fólk Anna Margrét Bjarnadóttir skrifar Skoðun Er kominn tími á Útlendingafrí? Marion Poilvez skrifar Skoðun Janus og jakkalakkarnir Óskar Guðmundsson skrifar Skoðun Jafnréttisbaráttan er brýnni en nokkru sinni fyrr Kolbrún Halldórsdóttir,Sunna Kristín Símonardóttir skrifar Skoðun Hvað ætlar þú að vera þegar þú verður stór? Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar Skoðun Samtalið um dauðann veldur okkur óöryggi Ingrid Kuhlman skrifar Sjá meira
Fyrir rúmum mánuði kvað Alþjóða hafréttardómstóllinn í Haag upp dóm sinn varðandi þá lögsögu sem kínverska ríkisstjórnin gerir tilkall til í Suður-Kínahafi. Niðurstaðan var sú að stjórnvöld í Peking höfðu hvorki lagalegan né sögulegan grunn fyrir þeim kröfum sem þau höfðu gert til þeirra umdeildu svæða. Með því að halda fram yfirráðum og framkvæmdum innan við þær „níu-línur“ sem Kínverjar gera tilkall til væru stjórnvöld að brjóta á fullveldisrétti Filippseyja. Lögsögudeilur Kínverja við önnur nágrannaríki eru ekki nýjar af nálinni. Til dæmis fór sú ákvörðun japanskra stjórnvalda að kaupa Diaoyu/Senkaku-eyjaklasann í september 2012 mjög illa fyrir brjóstið á Kínverjum. Báðar þjóðir gera tilkall til klasans og hafa skip beggja þjóða reglulega ögrað hvor öðrum síðan þá. Stjórnvöld í Peking hafa brugðist harkalega við ákvörðun alþjóðadómstólsins og lýst því yfir að þau hyggist ekki viðurkenna hana. Kínversk stjórnvöld hafa ítrekað stöðu sína með því halda heræfingar í Suður-Kínahafi í næsta mánuði sem rússneski sjóherinn hyggst einnig taka þátt í. Undanfarin ár hafa Kínverjar verið að reisa flotastöðvar og flugvelli á þessum manngerðu eyjum, sem hafa einnig nýlega tekið á móti kínverskum farþegaþotum. Að auki er staðsetning eyjanna mjög mikilvæg þar sem þær eru ríkar af auðlindum og liggja við auðug fiskimið. Rúmlega helmingur af öllum varningi heimsins siglir þar í gegn. Það eru ekki aðeins kínversk stjórnvöld sem hafa mótmælt ákvörðun dómstólsins. Almenningur í Kína virðist hafa litið á þessa ákvörðun sem árás á þjóð sína og hefur þjóðernishyggjan blómstrað víða þar í landi, oft með fremur furðulegum einkennum. Margir Kínverjar telja Bandaríkin hafa hvatt stjórnvöld á Filippseyjum til þess að sækja rétt sinn í Haag og í táknrænu skyni hafa Kínverjar birt myndir af sér brjótandi iPhone-síma og staðið fyrir mótmælum fyrir utan KFC-veitingastaði. Slík táknræn mótmæli eru algeng í landinu. Til dæmis, þegar mótmælt er gegn japönsku ríkisstjórninni tíðkast að gera atlögu að og skemma japanska bíla. Í borginni Dalian var maður nokkur kallaður svikari og barinn um borð í lest fyrir þann eina glæp að ganga í Nike-skóm.Öld niðurlægingarinnarFyrra ópíumstríðið milli Kína og Breska heimsveldisins hófst árið 1839 eftir að kínverski keisarinn lagði bann við sölu og dreifingu á ópíum. Mikill viðskiptahalli hafði myndast milli Kínverja og Breta þar sem mikil eftirspurn var eftir kínverskum vörum eins og silki, te og postulíni. Kínverjar höfðu aftur á móti lítinn áhuga á þeim varningi sem Bretar vildu selja, þar til Breska Austur-Indíafélagið byrjaði að flytja inn ópíum til Kína í miklu magni. Stríðinu lauk með sigri Breta árið 1842 og var Qing-keisaraveldið í kjölfarið neytt til að skrifa undir svokallaðan Nanjing-sáttmála. Samningurinn var talinn afar ósanngjarn gagnvart Kínverjum, en keisaraveldið varð að láta af hendi fimm fríverslunar-hafnarborgir. Kína þurfti einnig að afsala sér Hong Kong og var hún í eigu bresku krúnunnar þar til 1997. Þetta stríð er byrjunin á því sem Kínverjar kalla „öld niðurlægingarinnar“. Frá 1839 til 1949 fylgdu vestrænu heimsveldin og Japan nýlendustefnu eftir um landið allt. Kínverjar voru neyddir til að skrifa undir ósanngjarna samninga, kínverskar borgir enduðu í eigu erlendra ríkisstjórna og stríð voru háð víðs vegar um landið. Árið 1949 vann Mao Zedong og kínverski kommúnistaflokkurinn sigur á þáríkjandi Þjóðernisflokki Chang Kai-shek. Her Þjóðernisflokksins flúði til Taívan og eru deilur milli þessara tveggja stjórna viðvarandi enn þann dag í dag. Þó að þessir sögulegu atburðir hafi átt sér stað fyrir mörgum árum eru þeir síður en svo gleymdir í augum Kínverja. Stjórn Kommúnistaflokksins hefur lengi vel sýnt vantraust í garð alþjóðastofnana og hefur þetta tímabil oft verið notað til að réttlæta tortryggni í garð útlendinga.LögmætiUppreisnirnar á Torgi hins himneska friðar árið 1989 mörkuðu mikilvæg tímamót í stjórnarfari landsins. Augljóst var að hugmyndafræði maóismans var liðin undir lok og að Kommúnistaflokkurinn þurfti að finna nýjar aðferðir til að réttlæta lögmæti sitt. Fyrir mótmælin í Peking hafði ríkisstjórnin lýst yfir sigri á innrásarher Japans og lýst sér sem sameiningartákni Kínverja. Eftir að mótmælin voru bæld niður hóf kínverska ríkisstjórnin öfluga áróðursherferð þar sem mikil áhersla var lögð á sögulega óvini landsins. Með því að breyta sjálfsáliti þjóðarinnar úr sigurvegara í fórnarlamb, gat ríkisstjórnin beint reiði og gremju ungs fólks burt frá innlendum vandamálum og í áttina að öðrum þjóðum. Á síðasta aldarfjórðungi hefur kínverski Kommúnistaflokkurinn reitt sig á efnahagsgróða og þjóðernishyggju til að lögmæta tilveru sína. En á undanförnum árum hefur kínverski efnahagurinn átt við mörg vandamál að stríða. Verðbréfamarkaðurinn hefur tekið mikla dýfu og framleiðsla í landinu er hægt og rólega að dragast saman. Það er því mikilvægt fyrir stjórn landsins að ýta undir þjóðernishyggju og minna almenning á hver ræður. Ef litið er á sögu landsins, þá er þessi aðferð ekki svo óalgeng. Það sem hins vegar veldur áhyggjum er hættuástandið sem hún gæti skapað. Ef þjóðernishyggjan í Kína eykst of mikið, gæti það leitt til þess að almenningur telur ríkisstjórn sína of veikburða til að standa vörð um hagsmuni og landamæri þjóðarinnar. Sérstaklega þar sem ákveðin öryggisklemma er þegar að myndast í Suður-Kínahafi. Áhyggjuefni eru einnig hótanir og ögranir frá heimsveldi sem neitar að virða niðurstöður alþjóðasamfélagsins og þarf að hafa stjórn á 1,4 milljörðum íbúa, sem margir telja þjóð sína eiga óuppgerð mál við umheiminn.
Opið bréf til hæstvirts innviðaráðherra, Eyjólfs Ármannssonar, um íslensku og ábyrgð Nichole Leigh Mosty Skoðun
Áskorun til ráðherra mennta- og barnamála og ráðherra menningarmála Anna Klara Georgsdóttir Skoðun
Skoðun Áskorun til ráðherra mennta- og barnamála og ráðherra menningarmála Anna Klara Georgsdóttir skrifar
Skoðun Rússar pyntuðu og myrtu úkraínsku blaðakonuna Viktoriiu Roshchyna Erlingur Erlingsson skrifar
Skoðun Gigtarmaí 2025 – Stuðlum að forvörnum, fræðslu og vitundarvakningu Hrönn Stefánsdóttir skrifar
Skoðun Opið bréf til hæstvirts innviðaráðherra, Eyjólfs Ármannssonar, um íslensku og ábyrgð Nichole Leigh Mosty skrifar
Skoðun Hver á dómur að vera hjá ungmenni fyrir að fremja alvarlegt afbrot, jafnvel morð? Davíð Bergmann skrifar
Skoðun Jafnréttisbaráttan er brýnni en nokkru sinni fyrr Kolbrún Halldórsdóttir,Sunna Kristín Símonardóttir skrifar
Opið bréf til hæstvirts innviðaráðherra, Eyjólfs Ármannssonar, um íslensku og ábyrgð Nichole Leigh Mosty Skoðun
Áskorun til ráðherra mennta- og barnamála og ráðherra menningarmála Anna Klara Georgsdóttir Skoðun