Menguð efni leka úr úrgangi varnarliðsins Svavar Hávarðsson skrifar 10. janúar 2014 08:53 Síðustu varnarliðsmennirnir yfirgáfu landið á haustdögum 2006. Mikil mengun hlaust af veru þeirra hér. Mynd/Vilhelm Þungmálmar og önnur mengandi efni berast enn frá gömlum urðunarstöðum á Miðnesheiði og menga grunnvatn á stóru svæði. Svæðið fellur í hættuflokk í nýrri greiningu Umhverfisstofnunar vegna þessa.Lengi vitað Allt frá árinu 1985 hefur verið kunnugt um grunnvatnsmengun á Miðnesheiði (Rosmhvalanesi), en á þessum slóðum er berggrunnur úr grágrýti sem gleypir auðveldlega í sig vatn og aðra vökva. Hins vegar sýna rannsóknir og eftirlit að enn vætla mengandi efni úr því sem þar var urðað um áratuga skeið. Þetta kemur fram í Stöðuskýrslu fyrir vatnasvæði Íslands, sem Umhverfisstofnun birti í gær. Þar er meðal annars fjallað um tvö svæði; gömlu urðunarstaðina á Stafnesi, sunnan Sandgerðis, og við Smiðjutröð við Ásbrú en þar sýna efnamælingar að ýmsir þungmálmar og önnur mengandi efni frá þeim menga grunnvatn. Þessir staðir eru í dag sérstaklega vaktaðir af Heilbrigðiseftirliti Suðurnesja (HES).Ásmundur E. Þorkelsson, sérfræðingur hjá HES, viðurkennir að spurningar vakni um neysluvatnið á svæðinu en segir aðspurður að grunnvatnsmengunin hafi ekkert með neysluvatnið á Reykjanesi að gera. „Allar okkar sýnatökur sanna að það er í glimrandi lagi,“ segir Ásmundur og bætir við að vegna mengunar á Miðnesheiði voru vatnsból Reykjanesbæjar flutt, og þjóna í dag sveitarfélögunum á svæðinu.Olía og afísing Í skýrslunni kemur fram að á sama tíma og vatnsbólið var flutt var olía hreinsuð úr grunnvatni, jarðvegur fjarlægður og skipt um afísingarefni á flugvellinum. Vorið 1990 sýndu mælingar talsverða nítratmengun í borholum við flugbrautina en sú mengun er rakin til afísingarefnisins. Hækkun á nítrati fannst í grunnvatni á öllu sunnanverðu Rosmhvalanesi, en þó ekki í Sandgerði eða í Garðinum.Jóhanna Björk Weisshappel, sérfræðingur hjá Umhverfisstofnun, segir að grunnvatnshlotið [sjá skilgreiningu á vatnshloti hér að neðan] Rosmhvalanes hafi nokkra sérstöðu. Þar sé grunnvatn flokkað í hættu. „Hvað varðar Miðnesheiðina, sem og Rosmhvalanes, eru helstu mengunaruppsprettur mengaður úrgangur sem urðaður var áður en reglur voru hertar. Það eru gamlir urðunarstaðir sem við höfum mestar áhyggjur af í dag, vegna þeirra efna sem losna smátt og smátt úr þeim í grunnvatnið.“ Jóhanna segir að hreinsun hafi farið fram víða á svæðinu, en þó lítil á urðunarstöðum á Stafnesi og við Smiðjutröð svo vitað sé. „Þarna vitum við að efnaástand grunnvatnsins er ekki nógu gott og með því verður að fylgjast áfram. Jafnvel er mögulegt að fara þurfi í hreinsunaraðgerðir, en það vitum við ekki að svo stöddu. Um það snýst aðgerðaáætlunin sem verður unnin í framhaldinu í tengslum við stjórn vatnamála, að finna leiðir til að bæta ástand svæða eins og þarna.“Urðurnarstaðir - gamlir syndaselir Á Stafnesi var frá 9. áratugnum fram til 2005 urðuð aska úr brennsluofni gömlu sorpeyðingarstöðvarinnar við Hafnarveg, asbest og ýmis óbrennanlegur úrgangur frá herstöðinni, verktökum og sveitarfélögum. Mælingar í grunnvatni neðan við urðunarstaðinn árin 2001, 2003 og nú síðast árið 2009 sýna meðal annars. styrk króms, kopars, mangans og nikkels yfir neysluvatnsmörkum, svo eitthvað sé nefnt. Árið 2009 var greint í mælingu að díoxín berst einnig frá urðunarstaðnum, en aðeins í litlum mæli. Gamli urðunarstaður varnarliðsins við Ásbrú var notaður fyrir sorp frá herstöðinni og verktökum frá seinni heimsstyrjöld til ársins 1983. Mælingar árin 2007 og 2009 sýndu að grunnvatnsmengun hafði minnkað á svæðinu og virðist því vera að brotna niður og þynnast út. Engu að síður er í skýrslunni sleginn sá varnagli að ýmsir þungmálmar og forgangsefni gætu leynst í úrgangi sem þar var urðaður og getur smám saman losnað úr læðingi og komist í grunnvatn.[Vatnshlot: Ákveðin afmörkuð og samfelld heild af vatni, í föstu eða fljótandi formi, t.d. í einu stöðuvatni, á eða læk, árósi o.s.frv.] Fréttaskýringar Mest lesið Fjölskyldufaðir stunginn meðan sonurinn horfði á Innlent Fékk sex milljónum of há laun og neitaði að endurgreiða þau Innlent Þjóðhátíð í Eyjum: Farþegafjöldi í Herjólfi komi á óvart Innlent „Manneskja sem er komin á þetta plan hlýtur að vera rökþrota“ Innlent Vann skemmdir á golfvelli og skildi eftir smokk Innlent Sagði foreldrana líklega hafa dottið í aðdraganda andlátsins Innlent Trump ræsir út kjarnorkukafbáta eftir „ögrandi“ ummæli Rússa Erlent Klíndu límmiðum á Ormsson sem versla ekki einu sinni við Rapyd Innlent „Ég upplifi þetta sem mikinn yfirgang og ofbeldi“ Innlent Þjóðhátíðargestum hleypt inn í Herjólfshöll meðan veðrið gengur yfir Innlent Fleiri fréttir Þjóðhátíðargestum hleypt inn í Herjólfshöll meðan veðrið gengur yfir Klíndu límmiðum á Ormsson sem versla ekki einu sinni við Rapyd Opnun Samverks á Hellu fagnað „Manneskja sem er komin á þetta plan hlýtur að vera rökþrota“ Þjóðarpúls Gallups: Kristrún og Þorgerður gætu myndað meirihluta án Flokks fólksins „Ég upplifi þetta sem mikinn yfirgang og ofbeldi“ Íbúar við Þjórsá æfir og þrumuveður um Versló Handtekinn með reipi um hálsinn eftir ofsaakstur á flugbraut undir áhrifum fíkniefna Búast við þrumuveðri og vatnavöxtum Ný verðskrá kindakjöts vonbrigði fyrir sauðfjárbændur Sagði foreldrana líklega hafa dottið í aðdraganda andlátsins Fjölskyldufaðir stunginn meðan sonurinn horfði á Fundu engan hvítabjörn Hraunbreiðan þykknar og líkur á framhlaupum aukast „Hann skilar algjörlega auðu í náttúruverndarmálum“ Þjóðhátíð í Eyjum: Farþegafjöldi í Herjólfi komi á óvart Skýrara hvar besta veðrið verður um helgina Vann skemmdir á golfvelli og skildi eftir smokk Trump hækkar tolla á Ísland og viðbúnaður á Þjóðhátíð Þyrlan farin vestur í hvítabjarnareftirlit Fékk sex milljónum of há laun og neitaði að endurgreiða þau Annasamt ár á Bessastöðum: Kóngafólk, keisari, umtöluð undirskrift og brúnir skór Áhrifin af stöðvunarkröfunni óveruleg Mengun gæti borist á Snæfellsnes og Vestfirði Hlutum kastað til í verslun og könnu í bílrúðu Óheppilegt ef fölsk mynd varpar sök á saklausan mann Skiptar skoðanir um umfang og kostnað vegna listaverks Ólafs í Eyjum Sakar sveitastjórann um atvinnuróg og „kæfandi klámhögg“ „Komið nóg af áföllum“ Níu ára og með sitt eigið „Fannars bakarí“ í Njarðvík Sjá meira
Þungmálmar og önnur mengandi efni berast enn frá gömlum urðunarstöðum á Miðnesheiði og menga grunnvatn á stóru svæði. Svæðið fellur í hættuflokk í nýrri greiningu Umhverfisstofnunar vegna þessa.Lengi vitað Allt frá árinu 1985 hefur verið kunnugt um grunnvatnsmengun á Miðnesheiði (Rosmhvalanesi), en á þessum slóðum er berggrunnur úr grágrýti sem gleypir auðveldlega í sig vatn og aðra vökva. Hins vegar sýna rannsóknir og eftirlit að enn vætla mengandi efni úr því sem þar var urðað um áratuga skeið. Þetta kemur fram í Stöðuskýrslu fyrir vatnasvæði Íslands, sem Umhverfisstofnun birti í gær. Þar er meðal annars fjallað um tvö svæði; gömlu urðunarstaðina á Stafnesi, sunnan Sandgerðis, og við Smiðjutröð við Ásbrú en þar sýna efnamælingar að ýmsir þungmálmar og önnur mengandi efni frá þeim menga grunnvatn. Þessir staðir eru í dag sérstaklega vaktaðir af Heilbrigðiseftirliti Suðurnesja (HES).Ásmundur E. Þorkelsson, sérfræðingur hjá HES, viðurkennir að spurningar vakni um neysluvatnið á svæðinu en segir aðspurður að grunnvatnsmengunin hafi ekkert með neysluvatnið á Reykjanesi að gera. „Allar okkar sýnatökur sanna að það er í glimrandi lagi,“ segir Ásmundur og bætir við að vegna mengunar á Miðnesheiði voru vatnsból Reykjanesbæjar flutt, og þjóna í dag sveitarfélögunum á svæðinu.Olía og afísing Í skýrslunni kemur fram að á sama tíma og vatnsbólið var flutt var olía hreinsuð úr grunnvatni, jarðvegur fjarlægður og skipt um afísingarefni á flugvellinum. Vorið 1990 sýndu mælingar talsverða nítratmengun í borholum við flugbrautina en sú mengun er rakin til afísingarefnisins. Hækkun á nítrati fannst í grunnvatni á öllu sunnanverðu Rosmhvalanesi, en þó ekki í Sandgerði eða í Garðinum.Jóhanna Björk Weisshappel, sérfræðingur hjá Umhverfisstofnun, segir að grunnvatnshlotið [sjá skilgreiningu á vatnshloti hér að neðan] Rosmhvalanes hafi nokkra sérstöðu. Þar sé grunnvatn flokkað í hættu. „Hvað varðar Miðnesheiðina, sem og Rosmhvalanes, eru helstu mengunaruppsprettur mengaður úrgangur sem urðaður var áður en reglur voru hertar. Það eru gamlir urðunarstaðir sem við höfum mestar áhyggjur af í dag, vegna þeirra efna sem losna smátt og smátt úr þeim í grunnvatnið.“ Jóhanna segir að hreinsun hafi farið fram víða á svæðinu, en þó lítil á urðunarstöðum á Stafnesi og við Smiðjutröð svo vitað sé. „Þarna vitum við að efnaástand grunnvatnsins er ekki nógu gott og með því verður að fylgjast áfram. Jafnvel er mögulegt að fara þurfi í hreinsunaraðgerðir, en það vitum við ekki að svo stöddu. Um það snýst aðgerðaáætlunin sem verður unnin í framhaldinu í tengslum við stjórn vatnamála, að finna leiðir til að bæta ástand svæða eins og þarna.“Urðurnarstaðir - gamlir syndaselir Á Stafnesi var frá 9. áratugnum fram til 2005 urðuð aska úr brennsluofni gömlu sorpeyðingarstöðvarinnar við Hafnarveg, asbest og ýmis óbrennanlegur úrgangur frá herstöðinni, verktökum og sveitarfélögum. Mælingar í grunnvatni neðan við urðunarstaðinn árin 2001, 2003 og nú síðast árið 2009 sýna meðal annars. styrk króms, kopars, mangans og nikkels yfir neysluvatnsmörkum, svo eitthvað sé nefnt. Árið 2009 var greint í mælingu að díoxín berst einnig frá urðunarstaðnum, en aðeins í litlum mæli. Gamli urðunarstaður varnarliðsins við Ásbrú var notaður fyrir sorp frá herstöðinni og verktökum frá seinni heimsstyrjöld til ársins 1983. Mælingar árin 2007 og 2009 sýndu að grunnvatnsmengun hafði minnkað á svæðinu og virðist því vera að brotna niður og þynnast út. Engu að síður er í skýrslunni sleginn sá varnagli að ýmsir þungmálmar og forgangsefni gætu leynst í úrgangi sem þar var urðaður og getur smám saman losnað úr læðingi og komist í grunnvatn.[Vatnshlot: Ákveðin afmörkuð og samfelld heild af vatni, í föstu eða fljótandi formi, t.d. í einu stöðuvatni, á eða læk, árósi o.s.frv.]
Fréttaskýringar Mest lesið Fjölskyldufaðir stunginn meðan sonurinn horfði á Innlent Fékk sex milljónum of há laun og neitaði að endurgreiða þau Innlent Þjóðhátíð í Eyjum: Farþegafjöldi í Herjólfi komi á óvart Innlent „Manneskja sem er komin á þetta plan hlýtur að vera rökþrota“ Innlent Vann skemmdir á golfvelli og skildi eftir smokk Innlent Sagði foreldrana líklega hafa dottið í aðdraganda andlátsins Innlent Trump ræsir út kjarnorkukafbáta eftir „ögrandi“ ummæli Rússa Erlent Klíndu límmiðum á Ormsson sem versla ekki einu sinni við Rapyd Innlent „Ég upplifi þetta sem mikinn yfirgang og ofbeldi“ Innlent Þjóðhátíðargestum hleypt inn í Herjólfshöll meðan veðrið gengur yfir Innlent Fleiri fréttir Þjóðhátíðargestum hleypt inn í Herjólfshöll meðan veðrið gengur yfir Klíndu límmiðum á Ormsson sem versla ekki einu sinni við Rapyd Opnun Samverks á Hellu fagnað „Manneskja sem er komin á þetta plan hlýtur að vera rökþrota“ Þjóðarpúls Gallups: Kristrún og Þorgerður gætu myndað meirihluta án Flokks fólksins „Ég upplifi þetta sem mikinn yfirgang og ofbeldi“ Íbúar við Þjórsá æfir og þrumuveður um Versló Handtekinn með reipi um hálsinn eftir ofsaakstur á flugbraut undir áhrifum fíkniefna Búast við þrumuveðri og vatnavöxtum Ný verðskrá kindakjöts vonbrigði fyrir sauðfjárbændur Sagði foreldrana líklega hafa dottið í aðdraganda andlátsins Fjölskyldufaðir stunginn meðan sonurinn horfði á Fundu engan hvítabjörn Hraunbreiðan þykknar og líkur á framhlaupum aukast „Hann skilar algjörlega auðu í náttúruverndarmálum“ Þjóðhátíð í Eyjum: Farþegafjöldi í Herjólfi komi á óvart Skýrara hvar besta veðrið verður um helgina Vann skemmdir á golfvelli og skildi eftir smokk Trump hækkar tolla á Ísland og viðbúnaður á Þjóðhátíð Þyrlan farin vestur í hvítabjarnareftirlit Fékk sex milljónum of há laun og neitaði að endurgreiða þau Annasamt ár á Bessastöðum: Kóngafólk, keisari, umtöluð undirskrift og brúnir skór Áhrifin af stöðvunarkröfunni óveruleg Mengun gæti borist á Snæfellsnes og Vestfirði Hlutum kastað til í verslun og könnu í bílrúðu Óheppilegt ef fölsk mynd varpar sök á saklausan mann Skiptar skoðanir um umfang og kostnað vegna listaverks Ólafs í Eyjum Sakar sveitastjórann um atvinnuróg og „kæfandi klámhögg“ „Komið nóg af áföllum“ Níu ára og með sitt eigið „Fannars bakarí“ í Njarðvík Sjá meira