Óvíst um uppskeru í óvissuástandi

„Ráðstefna eins og þessi er tímabær. Tími er kominn til þess að tala um framtíðina líka, ekki bara hvað við getum lært af hruninu,“ sagði Höskuldur Ólafsson, forstjóri Arion banka, í spjalli við blaðamann við upphaf ráðstefnunnar Iceland Investment Forum 2013, sem fram fór á Waldorf Hilton hótelinu í miðborg Lundúna síðastliðinn fimmtudag.

Ráðstefnan var í umsjá Mergermarket Group með þátttöku Arion banka, Íslandsstofu, Carbon Recycling og lögfræðistofunnar Logos.

Umfjöllunarefnið var fjárfestingar- og efnahagsumhverfið á Íslandi í dag og tilgangurinn að kynna erlendum fjárfestum landið sem fjárfestingarkost. Hér hefur erlend fjárfesting verið í sögulegu lágmarki frá hruni, enda landið í viðjum gjaldeyrishafta og sér ekki enn fyrir endann á óvissuþáttum í efnahagslífinu.

Ánægja með mætinguna

Skipuleggjendur ráðstefnunnar virtust ánægðir með þátttökuna, en á staðinn komu um 150 af þeim ríflega 170 sem skráðir voru til leiks. Þar af var reyndar um helmingurinn Íslendingar.

Erlendu gestirnir skiptust svo í nokkra hópa. Þar mátti sjá fulltrúa erlendra fjölmiðla, fulltrúa fjármálastofnana og fyrirtækja sem þegar eiga fjármuni fasta í landinu og hafa af þeim sökum áhuga á framvindu mála á Íslandi og svo einhverja fjárfesta.

Mögulega hafa gestirnir sem raunverulegan áhuga höfðu á íslensku fjárfestingarumhverfi náð eitthvað á annan tuginn. Af spjalli við fulltrúa íslensks viðskiptalífs á staðnum mátti ráða að það þætti bara nokkuð gott.

Dæmi væru um að blásið hefði verið til viðlíka kynninga áður án þess að nokkur sýndi því raunverulegan áhuga. Í ljósi þessa er skiljanlegur spenningur sem greina mátti meðal íslenskra gesta um hvernig til tækist. Í ráðstefnulok virtust menn anda léttar.

Þá var talinn hliðarávinningur í kynningunni og umræðunni sem viðburðurinn gat af sér. Sigmundur Davíð Gunnlaugsson forsætisráðherra var gestur á ráðstefnunni og frummælandi. Gestir fylgdust náttúrulega grannt með ræðu hans en til viðbótar var hann svo bókaður í um 20 viðtöl í erlendum miðlum í tengslum við viðburðinn. Skilaboð stjórnvalda náðu því vel út fyrir veggi ráðstefnunnar.

Bjartur tónn í framsögum

Þórður Hilmarsson, forstöðumaður fjárfestingasviðs Íslandsstofu, var líka vongóður um góðan árangur í upphafi ráðstefnunnar.

„Núna er einmitt rétti tíminn til að keyra þetta í gang,“ sagði hann og bætti við að opna þyrfti augu fjárfesta fyrir því að efnahagslífið væri að taka við sér og möguleikar að opnast á Íslandi.

„Og frábært að fá forsætisráðherrann til að koma og færa fjárfestum þessi skilaboð – vonandi,“ sagði Þórður glettinn skömmu áður en Sigmundur Davíð átti að stíga í pontu og gestir voru enn að tínast í hús.

Þótt tónninn væri bjartur í framsögum margra frummælenda á Iceland Investment Forum, svo sem hjá forsætisráðherra, er ljóst að óvissuþættir sem fæla frá erlenda fjárfesta eru enn til staðar. Þá hefur blaðið heimildir fyrir því að þótt gjaldeyrishöft eigi ekki að ná til nýfjárfestinga á Íslandi virðist þau skilaboð ekki ná alla leið.

Þannig ráðleggi lögfræðideild stórs norræns banka fjárfestum alfarið frá fjárfestingu á Íslandi á meðan höft séu við lýði.

Kálið er ekki sopið

Afnám gjaldeyrishafta sagði Ásdís Kristjánsdóttir, yfirmaður greiningardeildar Arion banka, í erindi sínu „Timburmenn fjármálakreppunnar“, að væri stærsta verkefnið sem fram undan væri í íslensku efnahagslífi.

„Efnahagslífið er á hægum, en um leið brothættum, batavegi,“ sagði hún. Eftir því sem lengra liði yrði æ flóknara að losa landið úr viðjum haftanna.

Sturla Pálsson, framkvæmdastjóri markaðsviðskipta og fjárstýringar Seðlabanka Íslands, sagði líka að þar á bæ hlökkuðu menn til þess að sjá fjárlagafrumvarp ríkisstjórnarinnar um næstu mánaðamót. Frumvarpið væri eitt af þeim mikilvægustu sem lögð yrðu fram.

„Eigi markmið að nást um að aflétta gjaldeyrishöftum er agi í ríkisfjármálum lykilatriði,“ sagði Sturla.

Líklegt má því teljast að útlendingar sem hug hafa á að láta reyna á tækifæri tengd fjárfestingum á Íslandi hinkri eftir næstu fréttum af framgöngu efnahagslífsins áður en tekið er stökkið inn fyrir múra gjaldeyrishaftanna.

Segir landið komið á beinu brautina

Skilaboðin frá Sigmundi Davíð Gunnlaugssyni forsætisráðherra í framsögu hans voru á þá leið að Ísland væri að komast á beinu brautina með auknum stöðugleika eftir umrótaskeið. Komin væri til valda ríkisstjórn sem legði áherslu á að ýta undir fjárfestingu og vöxt.

„Ég tel landið á ákveðnum tímamótum. Í síðustu kosningum fengu þeir tveir flokkar ríflegan meirihluta sem deila sýn á það hvernig ýta eigi undir fjárfestingu á Íslandi og laða að fjárfestingu.

Samstarf þessara mið- og hægri flokka hefur langa sögu í íslenskum stjórnmálum og hefur gott orðspor við að auka hagvöxt, draga úr opinberri skuldsetningu og halda í reiðu fjármálum ríkisins.“

Um leið var Sigmundur með mjög ákveðin skilaboð til fjárfesta um að íslenska krónan væri sá gjaldmiðill sem ráðandi yrði í viðskiptum á Íslandi um fyrirsjáanlega framtíð.

„Ríkisstjórnin hefur trú á íslensku krónunni og er staðföst í að viðhafa heilbrigða stjórn efnahagsmála sem styður við grundvöll hennar,“ sagði Sigmundur Davíð. „Ég er líka viss um að íslenska krónan á eftir að endurheimta fyrri styrk,“ bætti hann við.

Eins áréttaði Sigmundur Davíð að ríkisstjórnin héldi áfram vinnu við afnám gjaldeyrishaftanna sem komið hafi verið á með neyðarlögunum 2008. „Þótt höft hafi verið nauðsynleg á sínum tíma eru áhrifin til lengri tíma skaðleg. Þau brengla eignaverð, koma óorði á gjaldmiðilinn, torvelda fjárfestingu og draga úr samkeppnishæfni okkar.“

Um leið sagði forsætisráðherra þó mikilvægt að hafa í huga að gjaldeyrishöftin næðu ekki til nýfjárfestinga á Íslandi.

Forsætisráðherra sagði stjórnina líka leggja ríka áherslu á gott samstarf við Evrópu þótt hlé hefði verið gert á aðildarviðræðum við ESB.

„Ríkisstjórnin leggur líka áherslu á bætt samskipti við Bandaríkin,“ sagði hann, auk þess sem áhersla væri lögð á tvíhliða fríverslunarsamninga við önnur ríki, svo sem samninginn við Kína sem lagður verður fyrir Alþingi í næsta mánuði.

Sigmundur Davíð byrjaði ræðu sína á dálítið þungum nótum með því að fara yfir þau verkefni sem fram undan væru. Skuldaleiðrétting á næsta leiti væri hluti af heildrænni nálgun ríkisstjórnarinnar á að rétta við efnahagslífið. Fjárhagur fjölskyldnanna væri undirstaða heilbrigðs efnahagslífs og skuldavandavinnan væri vel á veg komin. 

Hann endaði hins vegar ræðu sína á léttu nótunum og sagði ljóst að framtíðin væri björt á Íslandi. Hér væru undirstöður góðar, vinnumarkaður sveigjanlegur, náttúruauðlindir ríkulegar og landgæði slík að sífellt löðuðu fleiri ferðamenn til landsins.

„Helstu skilaboð mín til ykkar í dag eru eftirfarandi: Ríkisstjórn mín áttar sig á því að öflugt viðskiptalíf og iðnaður eru undirstaða vaxtar og velferðar,“ sagði Sigmundur Davíð og kvað stjórnvöld vilja vinna að viðskiptaumhverfi sem væri hagfellt þörfum fjárfesta.

„Takk aftur fyrir að bjóða mér á Iceland Investment Forum. Vonandi sé ég ykkur og peningana ykkar á Íslandi,“ gantaðist forsætisráðherra að lokum og fékk ágætar viðtökur við brandaranum, hlátur og lófaklapp.