Samræða um skipulagsmál Arna Mathiesen skrifar 30. nóvember 2012 08:00 Næstum öll pólitík verður sýnileg í umhverfinu og mótar líf okkar um síðir. Afar lítið fer þó fyrir gagnrýninni opinberri samræðu um skipulagsmál á Íslandi miðað við aðra málaflokka, t.d. fjármál eða bókmenntir, og endar hún fljótt í skotgrafahernaði. Ástæðu má helsta nefna að engar heilar akademískar stöður eru til handa arkitektum og skipulagsfræðingum og þau sem ættu að hafa kunnáttu og aðstöðu til að stjórna umræðunni hafa sem oftast marga hatta. Þau forðast að koma með faglega gagnrýni sem gæti valdið því að þau missi aðra vinnu sem þau þarfnast til að eiga fyrir salti í grautinn. Gagnrýni þeirra á líka á hættu að verða hlutdræg til að eigin verk unnin fyrir aðra sleppi undan höggi. Auk þess eru þeir fáu einstaklingar sem um ræðir gersamlega yfirhlaðnir störfum í því risastóra „hlutastarfi" að vera kennarar og skipuleggjendur kennslu í þessum málaflokki sem er svo mikilvægur fyrir allt daglegt líf. Gagnrýni hlýtur líka oft að vera óþægileg fyrir stjórnmálamenn sem bera ábyrgð á pólitískum ákvörðunum sem endurspeglast í skipulagi bundnu í þung ferli. Þegar gagnrýni er beitt og hittir á veika punkta kann að vera vissast til að hindra pólitískt sjálfsmorð að klappa gagnrýnandanum á kollinn, róa niður stemminguna eða þegja fremur en rökræða kosti og galla, hvað þá að játa á sig mistök. Það getur því verið freistandi fyrir stjórnmálamenn að einskorða sig við notkun fjölmiðlanna (sem þeir virðast hafa miklu greiðari aðgang að en aðrir) sem auglýsingatækis fyrir skipulagsákvarðanir sem þegar er búið að berja í gegn og njörva niður í skipulagsráði, en sem tækis til samræðu áður en ákvarðanir eru teknar.Slæm hugmynd Þrátt fyrir þetta væri mjög slæm hugmynd að aflýsa opinberri umræðu um skipulagsmál. Lýðræðið missti þá af mikilvægu tæki sem vinnur á móti óstjórn og hefur einstakan mátt til að skapa umræðu um stjórnmál sem er öðruvísi en venjuleg pólitísk umræða sem ekki tengir hugmyndirnar við mótun umhverfisins. Myndir af framtíðarsýn eru áþreifanlegri og skiljanlegri mörgum en nokkur orð. Þetta verkfæri má nota bæði til að finna og sýna æskilega og góða framtíðarsýn og til að draga upp fyrirsjáanlega slæma sýn sem víti til varnaðar sem engir nema hönnuðir hefðu getað gert sér í hugarlund hvernig liti út í raunveruleikanum, nema af því hún var sýnd á mynd áður en skaðinn var skeður. Þjálfun til að myndgera svart á hvítu er einstök fyrir hönnunarfögin og því ætti þvert á móti að efla umræðu um manngert umhverfi og reyna að finna lausnir á því hvernig nýta má betur fagstéttir í þessum greinum, t.d. með fleiri fulllum stöðugildum og hæfilegum vettvangi þar sem kjörnir fulltrúar og fagfólk reifar málin fyrir opnum tjöldum og öllum má ljóst vera hvaða hagsmunir liggja undir áður en skipulagsákvarðanir eru teknar.Leið til betra skipulags Beinhörð gagnrýni og tilraunir til varnar skipulagshugmyndum sem eru gagnrýndar er leið til að gera skipulag og þar með daglegt líf þeirra sem búa í borginni betra. Í arkitektaskólum og öðrum menntastofnunum þar sem hönnun er kennd er þetta reyndar sjálf kennsluaðferðin. Nemendur kortleggja stöðuna og gera tillögur samkvæmt því sem þeir finna og telja mikilvægt. Þeir gera teikningar sem sýna þessar hugmyndir sem best og færa rök fyrir máli sínu fyrir framan stóran hóp. Síðan er það kennaranna og hinna nemendana að prófa hugmyndirnar með góðum mótrökum: Draga fram og bæta það góða sem er í þeim eða kippa stoðum undan vondum rökstuðningi. Stúdentinn tekur því sem að höndum ber og ver sig eftir kostum.Skálað í bróðerni Sterkar hugmyndir sem svo virtist sem kennararnir reyndu að rakka niður standa sterkari á eftir, en þar sem ekki stendur steinn yfir steini eftir gagnrýni byrjar stúdentinn, klókari eftir umræðurnar, aftur upp á nýtt. Fjölmargir Íslendingar sem lært hafa hönnun eru sérþjálfaðir eftir margra ára nám í að vinna með umhverfið á þennan hátt sem stundum getur á köflum virkað hálf ofbeldisfullur, en hefur þó ekkert með persónur að gera. Ég man fjölmörg dæmi þess að bestu verkefnin sem tókust á við mikilvægustu atriðin hafi fengið mesta mótstöðu, en þau sem lítið að kvað fengu litla eða enga umfjöllun. Eftir hita leiksins var skálað í besta bróðerni, sérstaklega fyrir hugmyndum sem bragð var að og hægt að þrasa vel um og þannig komast lengra í þeirri rannsókn um hvern heim við sannarlega vildum. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skoðun Mest lesið Halldór 18.05.2024 Halldór Lexía lærð á hálfum degi Stefanía Arnardóttir Skoðun Ég kýs Helgu Þórisdóttur Gerður Rún Guðlaugsdóttir Skoðun Ef þú kýst Höllu Tómasdóttur eða Jón Gnarr gætirðu verið að kjósa Katrínu! Ole Anton Bieltvedt Skoðun Birni Bjarnasyni svarað Arnar Þór Jónsson Skoðun Formaður húsfélagsins Guðmundur Andri Thorsson Skoðun Yfirborðskenndur stríðsáróður og McCarthýismi hjá háskólaprófessor Tjörvi Schiöth Skoðun Bréf frá móður Berglind Fríða Viggósdóttir Skoðun Opið bréf til landsliðsmanna Íslands í blaki Guðbergur Egill Eyjólfsson Skoðun Sagan sem verður að segja Drífa Snædal Skoðun Skoðun Skoðun Lexía lærð á hálfum degi Stefanía Arnardóttir skrifar Skoðun Ég kýs Helgu Þórisdóttur Gerður Rún Guðlaugsdóttir skrifar Skoðun Yfirborðskenndur stríðsáróður og McCarthýismi hjá háskólaprófessor Tjörvi Schiöth skrifar Skoðun Formaður húsfélagsins Guðmundur Andri Thorsson skrifar Skoðun Opið bréf til landsliðsmanna Íslands í blaki Guðbergur Egill Eyjólfsson skrifar Skoðun Ef þú kýst Höllu Tómasdóttur eða Jón Gnarr gætirðu verið að kjósa Katrínu! Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Kosningum frestað Ása Berglind Hjálmarsdóttir,Hrönn Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Mesti stjórnmálamaðurinn? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Birni Bjarnasyni svarað Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Því miður ekkert annað í stöðunni en að fresta atkvæðagreiðslu um verkefni Heidelberg Gestur Þór Kristjánsson,Erla Sif Markúsdóttir,Sigurbjörg Jenný Jónsdóttir,Grétar Ingi Erlendsson skrifar Skoðun Baldur Þórhallsson er vitur og vís Bryndís Friðgeirsdóttir skrifar Skoðun Kjósum Katrínu Kjartan Ragnarsson skrifar Skoðun Neikvæð áhrif þess að útiloka forsetaframbjóðendur frá kappræðum strax komin í ljós Ástþór Magnússon skrifar Skoðun Nýtt sveitarfélag Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Stafrænn ójöfnuður á upplýsingaöld Stella Samúelsdóttir,Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Varfærnisleg fagnaðarlæti Berglind Sunna Bragadóttir skrifar Skoðun „Ég skal baka fyrir Gunnar en ég kýs Kristján“ Páll Magnússon skrifar Skoðun Daðrað við sölu Björn Sævar Einarsson skrifar Skoðun Rannsóknir á söfnum skapa dýrmæta þekkingu Arndís Bergsdóttr skrifar Skoðun Sagan sem verður að segja Drífa Snædal skrifar Skoðun Nýsköpun innviða Jóhanna Ýr Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Fjöldi fyrirtækja hætta með Rapyd Oddný Björg Rafnsdóttir skrifar Skoðun Forsetaframbjóðendur undir áhrifum Kremlverja? Bjarni Már Magnússon skrifar Skoðun Bréf frá móður Berglind Fríða Viggósdóttir skrifar Skoðun Vill ekki lengur íslenzkan her? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hafa íslensk fjarskiptafélög málað sig út í horn? Aron Heiðar Steinsson skrifar Skoðun Á Ísland framtíð í NATO? Hilmar Þór Hilmarsson skrifar Skoðun Fjallkonan nýja, hún Katrín Þorvaldur Logason skrifar Skoðun Heilsa íslenskrar þjóðar, samofin framþróun í læknisfræði á Íslandi Theódór Skúli Sigurðsson skrifar Skoðun Njótum reynslu Katrínar Valgerður Bjarnadóttir skrifar Sjá meira
Næstum öll pólitík verður sýnileg í umhverfinu og mótar líf okkar um síðir. Afar lítið fer þó fyrir gagnrýninni opinberri samræðu um skipulagsmál á Íslandi miðað við aðra málaflokka, t.d. fjármál eða bókmenntir, og endar hún fljótt í skotgrafahernaði. Ástæðu má helsta nefna að engar heilar akademískar stöður eru til handa arkitektum og skipulagsfræðingum og þau sem ættu að hafa kunnáttu og aðstöðu til að stjórna umræðunni hafa sem oftast marga hatta. Þau forðast að koma með faglega gagnrýni sem gæti valdið því að þau missi aðra vinnu sem þau þarfnast til að eiga fyrir salti í grautinn. Gagnrýni þeirra á líka á hættu að verða hlutdræg til að eigin verk unnin fyrir aðra sleppi undan höggi. Auk þess eru þeir fáu einstaklingar sem um ræðir gersamlega yfirhlaðnir störfum í því risastóra „hlutastarfi" að vera kennarar og skipuleggjendur kennslu í þessum málaflokki sem er svo mikilvægur fyrir allt daglegt líf. Gagnrýni hlýtur líka oft að vera óþægileg fyrir stjórnmálamenn sem bera ábyrgð á pólitískum ákvörðunum sem endurspeglast í skipulagi bundnu í þung ferli. Þegar gagnrýni er beitt og hittir á veika punkta kann að vera vissast til að hindra pólitískt sjálfsmorð að klappa gagnrýnandanum á kollinn, róa niður stemminguna eða þegja fremur en rökræða kosti og galla, hvað þá að játa á sig mistök. Það getur því verið freistandi fyrir stjórnmálamenn að einskorða sig við notkun fjölmiðlanna (sem þeir virðast hafa miklu greiðari aðgang að en aðrir) sem auglýsingatækis fyrir skipulagsákvarðanir sem þegar er búið að berja í gegn og njörva niður í skipulagsráði, en sem tækis til samræðu áður en ákvarðanir eru teknar.Slæm hugmynd Þrátt fyrir þetta væri mjög slæm hugmynd að aflýsa opinberri umræðu um skipulagsmál. Lýðræðið missti þá af mikilvægu tæki sem vinnur á móti óstjórn og hefur einstakan mátt til að skapa umræðu um stjórnmál sem er öðruvísi en venjuleg pólitísk umræða sem ekki tengir hugmyndirnar við mótun umhverfisins. Myndir af framtíðarsýn eru áþreifanlegri og skiljanlegri mörgum en nokkur orð. Þetta verkfæri má nota bæði til að finna og sýna æskilega og góða framtíðarsýn og til að draga upp fyrirsjáanlega slæma sýn sem víti til varnaðar sem engir nema hönnuðir hefðu getað gert sér í hugarlund hvernig liti út í raunveruleikanum, nema af því hún var sýnd á mynd áður en skaðinn var skeður. Þjálfun til að myndgera svart á hvítu er einstök fyrir hönnunarfögin og því ætti þvert á móti að efla umræðu um manngert umhverfi og reyna að finna lausnir á því hvernig nýta má betur fagstéttir í þessum greinum, t.d. með fleiri fulllum stöðugildum og hæfilegum vettvangi þar sem kjörnir fulltrúar og fagfólk reifar málin fyrir opnum tjöldum og öllum má ljóst vera hvaða hagsmunir liggja undir áður en skipulagsákvarðanir eru teknar.Leið til betra skipulags Beinhörð gagnrýni og tilraunir til varnar skipulagshugmyndum sem eru gagnrýndar er leið til að gera skipulag og þar með daglegt líf þeirra sem búa í borginni betra. Í arkitektaskólum og öðrum menntastofnunum þar sem hönnun er kennd er þetta reyndar sjálf kennsluaðferðin. Nemendur kortleggja stöðuna og gera tillögur samkvæmt því sem þeir finna og telja mikilvægt. Þeir gera teikningar sem sýna þessar hugmyndir sem best og færa rök fyrir máli sínu fyrir framan stóran hóp. Síðan er það kennaranna og hinna nemendana að prófa hugmyndirnar með góðum mótrökum: Draga fram og bæta það góða sem er í þeim eða kippa stoðum undan vondum rökstuðningi. Stúdentinn tekur því sem að höndum ber og ver sig eftir kostum.Skálað í bróðerni Sterkar hugmyndir sem svo virtist sem kennararnir reyndu að rakka niður standa sterkari á eftir, en þar sem ekki stendur steinn yfir steini eftir gagnrýni byrjar stúdentinn, klókari eftir umræðurnar, aftur upp á nýtt. Fjölmargir Íslendingar sem lært hafa hönnun eru sérþjálfaðir eftir margra ára nám í að vinna með umhverfið á þennan hátt sem stundum getur á köflum virkað hálf ofbeldisfullur, en hefur þó ekkert með persónur að gera. Ég man fjölmörg dæmi þess að bestu verkefnin sem tókust á við mikilvægustu atriðin hafi fengið mesta mótstöðu, en þau sem lítið að kvað fengu litla eða enga umfjöllun. Eftir hita leiksins var skálað í besta bróðerni, sérstaklega fyrir hugmyndum sem bragð var að og hægt að þrasa vel um og þannig komast lengra í þeirri rannsókn um hvern heim við sannarlega vildum.
Ef þú kýst Höllu Tómasdóttur eða Jón Gnarr gætirðu verið að kjósa Katrínu! Ole Anton Bieltvedt Skoðun
Skoðun Yfirborðskenndur stríðsáróður og McCarthýismi hjá háskólaprófessor Tjörvi Schiöth skrifar
Skoðun Ef þú kýst Höllu Tómasdóttur eða Jón Gnarr gætirðu verið að kjósa Katrínu! Ole Anton Bieltvedt skrifar
Skoðun Því miður ekkert annað í stöðunni en að fresta atkvæðagreiðslu um verkefni Heidelberg Gestur Þór Kristjánsson,Erla Sif Markúsdóttir,Sigurbjörg Jenný Jónsdóttir,Grétar Ingi Erlendsson skrifar
Skoðun Neikvæð áhrif þess að útiloka forsetaframbjóðendur frá kappræðum strax komin í ljós Ástþór Magnússon skrifar
Skoðun Heilsa íslenskrar þjóðar, samofin framþróun í læknisfræði á Íslandi Theódór Skúli Sigurðsson skrifar
Ef þú kýst Höllu Tómasdóttur eða Jón Gnarr gætirðu verið að kjósa Katrínu! Ole Anton Bieltvedt Skoðun