Ekki æskilegt 16. febrúar 2010 00:01 Fyrir nokkrum árum þótti meðvituðum góðborgurum sókn gegn fordómum felast í því að færa þá undir yfirborðið. Gott dæmi um slíkt er þegar orðið „mongólíti“ datt í ónáð. Í stað þess að kenna fjöldanum að bera virðingu fyrir orðinu var „einstaklingi með downs-heilkenni“ skellt í laugina. Um stund geta siðvandir því setið sáttir – eða allt þar til uppnefni úr nýnefninu fara að hljóma á skólagöngum og „downs-heilkenni“ afþokkast. Svo er hinn möguleikinn – að ráðast að rótum vandans og þurfa ekki að búa til nýtt tungumál. Það eru nefnilega ekki illmenni og þorparar sem nota enn þá orðið mongólíti. Þannig lýsir foreldri barns með Downs-heilkenni í pistli á heimasíðunni downs.is hvernig það varð heimilisfólki hjartans mál að nota orðið mongólíti með stolti og afraksturinn er sá að eldra systkini kann ekki að leggja neikvæða merkingu í orðið. „Hvað eru orð? Jú, svarið er nefnilega býsna létt. Orð eru þeirrar merkingar sem við gefum þeim. Ekkert annað. Ef við, aðstandendur og allir aðrir, ákveðum að nota þetta orð – með stolti – þá er og verður þetta hvorki bann- né skammaryrði.“ Í orði en ekki á borði á ljómandi vel um þessar gjörðir til að sporna við neikvæðu viðhorfi í garð minnihlutahópa. Flest munum við að bíta í tunguna þegar við erum óvart komin á fremsta hlunn með að nota orðið „nýbúi“ en um leið sýndi könnun að tæp 60 prósent framhaldsskólanema finnst „of margir nýbúar séu búsettir hér á landi“. Það er nú samt gott að allir séu að nota æskileg orð yfir óæskilegt fólk ekki satt? Einn hópur fólks er það sem á sérstaklega erfitt uppdráttar á vinnumarkaðinum, þrátt fyrir að vera hvað stöðugustu vinnukraftarnir, en það eru konur yfir fimmtugt. Það hreyfði því við undarlegum tilfinningum að horfa á kvöldfréttir Ríkissjónvarpsins og sjá hvergi hina glæsilegu, rétt tæplega fimmtugu, Elínu Hirst. Í staðinn var ung og falleg, tuttugu árum yngri kona á skjánum. Svolítið eins og Elínu hefði verið hent í tímavél. Einhvern veginn finnst manni eins og það ætti að vera eitt af hlutverkum ríkisstofnana að standa framarlega í hópnum sem sýnir af sér gott fordæmi þegar kemur að minnihlutahópum. Ríkissjónvarpið hefði varla getað sýnt það betur svart á hvítu afstöðu sína til hækkunar á aldri kvenna sem koma fyrir í sjónvarpi: Ekki æskileg. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Orðhengilsháttur og lygar Elín Erna Steinarsdóttir Skoðun Tekist á um hvort lýðræðið á Íslandi sé virkt eða hvort hefðaréttur sé á völdum Þórður Snær Júlíusson Skoðun Að semja er ekki veikleiki – það er forsenda lýðræðis Elliði Vignisson Skoðun Sumar og sól – en ekki alltaf sátt í sálinni Ellen Calmon Skoðun Hagur hluthafanna alltaf og undantekningarlaust í forgangi Jón Kaldal Skoðun Nýr rektor og 2025 – tímamót í háskólamálum Ástráður Eysteinsson,Magnús Karl Magnússon,Margrét Helga Ögmundsdóttir,Tinna Laufey Ásgeirsdóttir Skoðun Það sem ekki má segja um það sem enginn vill sjá Viðar Hreinsson Skoðun Má berja blaðamenn? Sigríður Dögg Auðunsdóttir Skoðun Halldór 05.07.2025 Halldór Baldursson Halldór Að flokka hver vinnur og hver tapar Tryggvi Rúnar Brynjarsson Skoðun
Fyrir nokkrum árum þótti meðvituðum góðborgurum sókn gegn fordómum felast í því að færa þá undir yfirborðið. Gott dæmi um slíkt er þegar orðið „mongólíti“ datt í ónáð. Í stað þess að kenna fjöldanum að bera virðingu fyrir orðinu var „einstaklingi með downs-heilkenni“ skellt í laugina. Um stund geta siðvandir því setið sáttir – eða allt þar til uppnefni úr nýnefninu fara að hljóma á skólagöngum og „downs-heilkenni“ afþokkast. Svo er hinn möguleikinn – að ráðast að rótum vandans og þurfa ekki að búa til nýtt tungumál. Það eru nefnilega ekki illmenni og þorparar sem nota enn þá orðið mongólíti. Þannig lýsir foreldri barns með Downs-heilkenni í pistli á heimasíðunni downs.is hvernig það varð heimilisfólki hjartans mál að nota orðið mongólíti með stolti og afraksturinn er sá að eldra systkini kann ekki að leggja neikvæða merkingu í orðið. „Hvað eru orð? Jú, svarið er nefnilega býsna létt. Orð eru þeirrar merkingar sem við gefum þeim. Ekkert annað. Ef við, aðstandendur og allir aðrir, ákveðum að nota þetta orð – með stolti – þá er og verður þetta hvorki bann- né skammaryrði.“ Í orði en ekki á borði á ljómandi vel um þessar gjörðir til að sporna við neikvæðu viðhorfi í garð minnihlutahópa. Flest munum við að bíta í tunguna þegar við erum óvart komin á fremsta hlunn með að nota orðið „nýbúi“ en um leið sýndi könnun að tæp 60 prósent framhaldsskólanema finnst „of margir nýbúar séu búsettir hér á landi“. Það er nú samt gott að allir séu að nota æskileg orð yfir óæskilegt fólk ekki satt? Einn hópur fólks er það sem á sérstaklega erfitt uppdráttar á vinnumarkaðinum, þrátt fyrir að vera hvað stöðugustu vinnukraftarnir, en það eru konur yfir fimmtugt. Það hreyfði því við undarlegum tilfinningum að horfa á kvöldfréttir Ríkissjónvarpsins og sjá hvergi hina glæsilegu, rétt tæplega fimmtugu, Elínu Hirst. Í staðinn var ung og falleg, tuttugu árum yngri kona á skjánum. Svolítið eins og Elínu hefði verið hent í tímavél. Einhvern veginn finnst manni eins og það ætti að vera eitt af hlutverkum ríkisstofnana að standa framarlega í hópnum sem sýnir af sér gott fordæmi þegar kemur að minnihlutahópum. Ríkissjónvarpið hefði varla getað sýnt það betur svart á hvítu afstöðu sína til hækkunar á aldri kvenna sem koma fyrir í sjónvarpi: Ekki æskileg.
Tekist á um hvort lýðræðið á Íslandi sé virkt eða hvort hefðaréttur sé á völdum Þórður Snær Júlíusson Skoðun
Nýr rektor og 2025 – tímamót í háskólamálum Ástráður Eysteinsson,Magnús Karl Magnússon,Margrét Helga Ögmundsdóttir,Tinna Laufey Ásgeirsdóttir Skoðun
Tekist á um hvort lýðræðið á Íslandi sé virkt eða hvort hefðaréttur sé á völdum Þórður Snær Júlíusson Skoðun
Nýr rektor og 2025 – tímamót í háskólamálum Ástráður Eysteinsson,Magnús Karl Magnússon,Margrét Helga Ögmundsdóttir,Tinna Laufey Ásgeirsdóttir Skoðun