Íslandsálagið Björgvin Guðmundsson skrifar 25. nóvember 2007 00:51 Það er erfitt fyrir almenning að átta sig á hvað yfirstandandi hræringar á fjármálamörkuðum þýða. Í raun er erfitt fyrir flesta að spá fyrir um afleiðingar óróleikans sem nú ríkir bæði í Bandaríkjunum og Evrópu. Eitt er víst. Eignir margra Íslendinga, innlendar og erlendar, hafa hríðfallið í verði undanfarnar vikur. Óróleikinn mun því kosta marga skildinginn. Og rekstrarumhverfi fjármálafyrirtækja hefur versnað. Dýrara er að fá peninga að láni en áður. Sú hækkun endurspeglast síðan í hærri vöxtum til viðskiptavina. Flestir eru samt sammála um að þessi ólga muni ekki hafa alvarleg eða varanleg áhrif á íslenska fjármálakerfið í heild. Óvissan um hversu lengi hún muni vara er verst. Mörg fjárfestingarfélög standa tæpt og þola ekki miklar lækkanir á hlutabréfamörkuðum í viðbót. Starfsmenn fjármálafyrirtækja hafa staðið í ströngu í vikunni við að kalla eftir auknum tryggingum fyrir skuldum fjárfesta. Sumir eru veðsettir upp í topp. Í þeim tilvikum þurfa þeir að leggja fram laust fé eða selja eignir og lækka skuldir. Líklegt er að á næstu dögum þurfi eigendur að styrkja frekar félög sem tapað hafa miklum peningum. Þróunin á mörkuðum ræður því svo hversu víðtækt og opinbert það verður. Gengislækkun fyrirtækja sem eru skráð í Kauphöll Íslands helst í hendur við þróun á erlendum mörkuðum. Þetta hefur verið kallað lausafjárkreppa. Ástæðan er rakin til fasteignalána í Bandaríkjunum. Árið 2006 fór að bera á vanskilum, veð voru ófullnægjandi, lánshlutfall hátt og fasteignaverð lækkaði víða. Erlend fjármálafyrirtæki hafa afskrifað milljarða og verðmæti þeirra rýrnað. Mörg íslensk fyrirtæki eru umsvifamikil í fjárfestingum um allan heim. Því er eðlilegt að gengi þeirra sveiflist í takt við verðmæti erlendra eigna. Annað væri óeðlilegt og merki um óheilbrigðan markað. Við þessar aðstæður í heiminum er ástandið viðkvæmt. Neikvæðar fréttir hafa meiri áhrif en ella. Á þriðjudaginn sagði alþjóðlega matsfyrirtækið Standard & Poor's að horfur á lánshæfismati íslenska ríkisins væru neikvæðar. Meiri hætta væri á harðari lendingu hagkerfisins eftir nokkurt þensluskeið. Í kjölfarið hefur áhættuálag íslenskra banka hækkað enn meira. Það er dýrara fyrir þá að fá að fjármagna starfsemi sína. Svo virðist sem íslensk fjármálafyrirtæki fari verr út úr þessum lausafjárskorti á alþjóðamörkuðum en aðrir norrænir bankar. Þetta hefur verið kallað Íslandsálag. Richards Porters, prófessor í London Business School, sem vann ásamt fleirum skýrslu um stöðu íslenska fjármálakerfisins, sagði á fundi í London í vikunni að ekki væri hægt að réttlæta þetta álag miðað við stöðu íslenska hagkerfisins. Sagði hann að fjármálafyrirtæki hér væru vel í stakk búin til að mæta erfiðleikum á alþjóð legum mörkuðum. Fyrirtækin hefðu brugðust vel við gagnrýni sem sett var fram á þau snemma árs 2006. Íslensk fjármálafyrirtæki hafa alla burði til að komast þokkalega í gegnum þessa erfiðleika. Lögin, stofnanakerfið og rekstrarumhverfi eru traust. Mikil ábyrgð hvílir á herðum stjórnenda fjármálafyrirtækja og opinberra stofnana við þessar aðstæður. Þeir verða að axla þá ábyrgð til að tryggja fjármálastöðugleika í stað þess að grafa undan honum. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Björgvin Guðmundsson Mest lesið Við höfum ekki efni á norsku leiðinni Heiðrún Lind Marteinsdóttir Skoðun Fólkið sem gleymdist í Grindavík Bryndís Gunnlaugsdóttir Skoðun Hver er viðskiptalegur ávinningur af EES-samningnum? Sigurbjörn Svavarsson Skoðun Opið bréf til hæstvirts innviðaráðherra, Eyjólfs Ármannssonar, um íslensku og ábyrgð Nichole Leigh Mosty Skoðun Elsku ASÍ, bara… Nei Sunna Arnardóttir Skoðun Styðjum þá sem bjarga okkur Jens Garðar Helgason Skoðun Börnin á Gasa Ebba Margrét Magnúsdóttir Skoðun Gigtarmaí 2025 – Stuðlum að forvörnum, fræðslu og vitundarvakningu Hrönn Stefánsdóttir Skoðun Áskorun til ráðherra mennta- og barnamála og ráðherra menningarmála Anna Klara Georgsdóttir Skoðun Rússar pyntuðu og myrtu úkraínsku blaðakonuna Viktoriiu Roshchyna Erlingur Erlingsson Skoðun
Það er erfitt fyrir almenning að átta sig á hvað yfirstandandi hræringar á fjármálamörkuðum þýða. Í raun er erfitt fyrir flesta að spá fyrir um afleiðingar óróleikans sem nú ríkir bæði í Bandaríkjunum og Evrópu. Eitt er víst. Eignir margra Íslendinga, innlendar og erlendar, hafa hríðfallið í verði undanfarnar vikur. Óróleikinn mun því kosta marga skildinginn. Og rekstrarumhverfi fjármálafyrirtækja hefur versnað. Dýrara er að fá peninga að láni en áður. Sú hækkun endurspeglast síðan í hærri vöxtum til viðskiptavina. Flestir eru samt sammála um að þessi ólga muni ekki hafa alvarleg eða varanleg áhrif á íslenska fjármálakerfið í heild. Óvissan um hversu lengi hún muni vara er verst. Mörg fjárfestingarfélög standa tæpt og þola ekki miklar lækkanir á hlutabréfamörkuðum í viðbót. Starfsmenn fjármálafyrirtækja hafa staðið í ströngu í vikunni við að kalla eftir auknum tryggingum fyrir skuldum fjárfesta. Sumir eru veðsettir upp í topp. Í þeim tilvikum þurfa þeir að leggja fram laust fé eða selja eignir og lækka skuldir. Líklegt er að á næstu dögum þurfi eigendur að styrkja frekar félög sem tapað hafa miklum peningum. Þróunin á mörkuðum ræður því svo hversu víðtækt og opinbert það verður. Gengislækkun fyrirtækja sem eru skráð í Kauphöll Íslands helst í hendur við þróun á erlendum mörkuðum. Þetta hefur verið kallað lausafjárkreppa. Ástæðan er rakin til fasteignalána í Bandaríkjunum. Árið 2006 fór að bera á vanskilum, veð voru ófullnægjandi, lánshlutfall hátt og fasteignaverð lækkaði víða. Erlend fjármálafyrirtæki hafa afskrifað milljarða og verðmæti þeirra rýrnað. Mörg íslensk fyrirtæki eru umsvifamikil í fjárfestingum um allan heim. Því er eðlilegt að gengi þeirra sveiflist í takt við verðmæti erlendra eigna. Annað væri óeðlilegt og merki um óheilbrigðan markað. Við þessar aðstæður í heiminum er ástandið viðkvæmt. Neikvæðar fréttir hafa meiri áhrif en ella. Á þriðjudaginn sagði alþjóðlega matsfyrirtækið Standard & Poor's að horfur á lánshæfismati íslenska ríkisins væru neikvæðar. Meiri hætta væri á harðari lendingu hagkerfisins eftir nokkurt þensluskeið. Í kjölfarið hefur áhættuálag íslenskra banka hækkað enn meira. Það er dýrara fyrir þá að fá að fjármagna starfsemi sína. Svo virðist sem íslensk fjármálafyrirtæki fari verr út úr þessum lausafjárskorti á alþjóðamörkuðum en aðrir norrænir bankar. Þetta hefur verið kallað Íslandsálag. Richards Porters, prófessor í London Business School, sem vann ásamt fleirum skýrslu um stöðu íslenska fjármálakerfisins, sagði á fundi í London í vikunni að ekki væri hægt að réttlæta þetta álag miðað við stöðu íslenska hagkerfisins. Sagði hann að fjármálafyrirtæki hér væru vel í stakk búin til að mæta erfiðleikum á alþjóð legum mörkuðum. Fyrirtækin hefðu brugðust vel við gagnrýni sem sett var fram á þau snemma árs 2006. Íslensk fjármálafyrirtæki hafa alla burði til að komast þokkalega í gegnum þessa erfiðleika. Lögin, stofnanakerfið og rekstrarumhverfi eru traust. Mikil ábyrgð hvílir á herðum stjórnenda fjármálafyrirtækja og opinberra stofnana við þessar aðstæður. Þeir verða að axla þá ábyrgð til að tryggja fjármálastöðugleika í stað þess að grafa undan honum.
Opið bréf til hæstvirts innviðaráðherra, Eyjólfs Ármannssonar, um íslensku og ábyrgð Nichole Leigh Mosty Skoðun
Áskorun til ráðherra mennta- og barnamála og ráðherra menningarmála Anna Klara Georgsdóttir Skoðun
Opið bréf til hæstvirts innviðaráðherra, Eyjólfs Ármannssonar, um íslensku og ábyrgð Nichole Leigh Mosty Skoðun
Áskorun til ráðherra mennta- og barnamála og ráðherra menningarmála Anna Klara Georgsdóttir Skoðun