Er grauturinn lygi eða fáfræði? Finnur Árnason skrifar 17. júlí 2007 03:00 Ónákvæmni í umræðu um matarverð á Íslandi er orðin þjóðaríþrótt. Með jöfnu millibili skapast umræða um þá augljósu staðreynd að matvöruverð á Íslandi er hátt. Keppnin um hverjum sé um að kenna heldur áfram þrátt fyrir að skýrslur Hagfræðistofnunar Háskólans, Samkeppniseftirlita Norðurlandanna og skýrsla Matvælanefndar sýni allar þá meginniðurstöðu, að haftastefna í verslun með landbúnaðarvörur og tollar á innfluttar matvörur valdi hér háu matarverði. Yfirlýsingar frá ASÍ og formanni Neytendasamtakanna undanfarna daga eru sorglegar fyrir þá sem starfa á matvörumarkaði. Ályktanir sem þar eru dregnar hafa engan grundvöll. Fyrir það fyrsta er yfirlýsing Jóhannesar Gunnarssonar, formanns Neytendasamtakanna, um að Bónus haldi uppi háu matvælaverði með slíkum ólíkindum að leiðrétting hlýtur að líta dagsins ljós, enda trúverðugleiki Neytendasamtakanna í húfi. Hlutfall útgjalda af ráðstöfunartekjum heimilanna til matvörukaupa hefur lækkað um helming frá stofnun Bónuss. Það veit Jóhannes Gunnarsson. Gott er fyrir Jóhannes að rifja upp umræðu um vöruverð á landsbyggðinni áður en „skaðvaldurinn" Bónus opnaði þar verslanir. Bónus hefur frá upphafi boðið sama verð til allra viðskiptavina um land allt og ávallt lægsta matvöruverð hér á landi. Þetta veit þjóðin, sem hefur kosið. Bónus hefur verið vinsælasta fyrirtæki landsins fimm ár í röð. Einnig er rétt að minna Jóhannes á að í þau tvö skipti sem Neytendasamtökin hafa veitt hin svokölluðu Neytendaverðlaun Neytendasamtakanna og Bylgjunnar, hefur Bónus sigrað með yfirburðum í bæði skiptin. Yfirlýsingagleði og ónákvæmni ASÍ um verðlag á matvöru kemur mér ekki á óvart. Hana þekki ég fullvel og hef ítrekað gert athugasemdir við óvönduð vinnubrögð þegar kemur að umfjöllun um matvöruverð. Óvönduð vinnubrögð við ríkisstyrkt verðlagseftirlit hæfa ekki samtökum eins og ASÍ.Leikritið og reiknikunnáttanÍ því sambandi er rétt að minnast að í október síðastliðinn tilkynnti ríkisstjórn Íslands um aðgerðir til lækkunar matvælaverðs. Aðgerðirnar áttu samkvæmt yfirlýsingu ríkisstjórnarinnar að skila tæplega 16% lækkun matvælaverðs. Auk þess kom fram í yfirlýsingu ríkisstjórnarinnar að með þessari lækkun væri matvælaverð hér orðið sambærilegt við meðalverð á Norðurlöndum. Mat hagdeildar ASÍ þann 11. október var að aðgerðirnar skiluðu 12 til 15% lækkun á matarverði. Hagstofa Íslands skilaði síðan útreikningi þann 19. janúar síðastliðinn, sem ekki hefur verið véfengdur, um að breytingarnar ættu að skila 8,7% lækkun. ASÍ mat lækkunina sem sagt 37,8-72,4% meiri en hið óvéfengda mat Hagstofu Íslands. Þann 16. apríl sendi ASÍ frá sér fréttatilkynningu til allra fjölmiðla þar sem verslanir 10-11 voru sagðar hafa lækkað verð um 4,4% frá desember 2006 til mars 2007. Í kjölfar athugasemda okkar sendi ASÍ út aðra fréttatilkynningu daginn eftir, þar sem lækkunin var komin í 6,1%. Sú niðurstaða er reyndar einnig röng enda skilaði öll lækkun sér í 10-11. Óvandaðar yfirlýsingar sem þessar eru ekkert annað en aðför að orðspori fyrirtækja. Fyrirtækja sem í þessu tilfelli hefur starfsfólk, sem flest er aðili að ASÍ. Við slíkar umræður þarf matvöruverslunin að búa. Ríkisstjórn segir almenningi að verð eigi að lækka um 16% og að verðlag verði sambærilegt við meðalverð á Norðurlöndum. Hvort tveggja er fjarri lagi. Í kjölfarið fylgir ASÍ með illa ígrundaðar upplýsingar, sem gerir væntingar neytenda mun meiri en innistæða er fyrir. Þessu tengist umræða um áhrif gengis á verðlag dagvöru. Þar er rétt að hafa í huga að dæmigerð innkaupakarfa á Íslandi er í verðmætum samsett af um 45% af innlendum landbúnaðarvörum, um 25% af innlendum iðnaðarvörum og um 30% af innfluttum vörum, m.a. frá innlendum heildsölum. Verslunin kaupir yfir 90% af öllum vörum af innlendum birgjum fyrir íslenskar krónur. Bein innkaup smásöluverslunar í erlendum gjaldeyri eru því mjög lítil. Þrátt fyrir það er smásöluverslunin ávallt sökudólgur, þegar kemur að þessari umræðu.Ný ríkisstjórn, nýjar áherslur?Það er öllum ljóst að stjórnvöld hafa haft þá stefnu að halda matvöruverði háu með því að takmarka mjög viðskipti með matvörur. Hugsanlega og vonandi eru áherslur nýrrar ríkisstjórnar aðrar. Ef við viljum lækka matvöruverð á Íslandi þarf að auka frelsi í verslun með matvörur. Haftastefna stjórnvalda í þessum flokki er í hróplegu ósamræmi við alla okkar þjóðfélagsþróun. Ef aðrar þjóðir fylgdu fordæmi okkar flyttum við ekki út lambakjöt og skyr og líklegt er að Parmaskinka fengist eingöngu á Ítalíu. Lausnin er að stjórnvöld skapi íslenskri verslun sömu starfsskilyrði og verslanir sem starfa í nágrannalöndum okkar, m.a. með fráhvarfi frá haftastefnu, með niðurfellingu tolla á matvörur og með því að leyfa sölu léttvíns og bjórs í matvöruverslunum, sem ekki síst kæmi landsbyggðarversluninni til góða.Höfundur er forstjóri Haga hf. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skoðun Mest lesið Hörmulegur atburður í flugstöð Leifs Eiríkssonar Jón Pétursson Skoðun Forstjórinn stígur fram Örn Pálsson Skoðun Lífsgæði íbúa Mosfellsbæjar skert Regína Ásvaldsdóttir Skoðun Börnin á Gaza eru ekki í fríi Bjarni Fritzson,Blær Guðmundsdóttir ,Elías Rúni Þorsteinsson,Elísabet Thoroddsen,Gunnar Helgason,Linda Ólafsdóttir,Lóa Hlín Hjálmtýsdóttir,Yrsa Þöll Gylfadóttir Skoðun Uppbygging í Grafarvogi eflir hverfið og mætir húsnæðiskrísunni á skynsaman hátt Dóra Björt Guðjónsdóttir Skoðun Tilvera okkar er undarlegt ferðalag Hópur meðlima No Borders Skoðun Brimrót og veðragnýr í alþjóðamálum Árni Þór Sigurðsson Skoðun Lestur lykillinn að endurhæfingu? Hvað ef lestur væri lykillinn út? Guðmundur Ingi Þóroddsson Skoðun Mannréttindi fatlaðs fólks - orð og efndir Unnur Helga Óttarsdóttir,Alma Ýr Ingólfsdóttir Skoðun Hinn óseðjandi Eiríkur Ólafsson Skoðun Skoðun Skoðun Nennið þið plís blessaða ríkisstjórn! Derek T. Allen skrifar Skoðun Ertu klár? Jakob Smári Magnússon skrifar Skoðun Kengúrur eða Þorskar: Hver forritar framtíð Íslands? Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Börnin á Gaza eru ekki í fríi Bjarni Fritzson,Blær Guðmundsdóttir ,Elías Rúni Þorsteinsson,Elísabet Thoroddsen,Gunnar Helgason,Linda Ólafsdóttir,Lóa Hlín Hjálmtýsdóttir,Yrsa Þöll Gylfadóttir skrifar Skoðun Mannréttindi fatlaðs fólks - orð og efndir Unnur Helga Óttarsdóttir,Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Brimrót og veðragnýr í alþjóðamálum Árni Þór Sigurðsson skrifar Skoðun Forstjórinn stígur fram Örn Pálsson skrifar Skoðun Lífsgæði íbúa Mosfellsbæjar skert Regína Ásvaldsdóttir skrifar Skoðun Lestur lykillinn að endurhæfingu? Hvað ef lestur væri lykillinn út? Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun Tilvera okkar er undarlegt ferðalag Hópur meðlima No Borders skrifar Skoðun Uppbygging í Grafarvogi eflir hverfið og mætir húsnæðiskrísunni á skynsaman hátt Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Það að þrá börn eða ekki Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Tímanna tákn? Hólmgeir Baldursson skrifar Skoðun Hörmulegur atburður í flugstöð Leifs Eiríkssonar Jón Pétursson skrifar Skoðun Kvótaverð, veiðigjald, fjárfesting og arðsemi í sjávarútvegi Ásgeir Daníelsson skrifar Skoðun Getur Seljaskóli núna orðið símalaus skóli, Jóhanna? Kristín Jónsdóttir skrifar Skoðun Gagnsæi og traust á raforkumarkaði Einar S Einarsson skrifar Skoðun Ef þetta er rétt – hvað er þá rangt? Anna Berg Samúelsdóttir skrifar Skoðun Hvað er þetta MG? Júlíana Magnúsdóttir skrifar Skoðun Sjúkraþyrlu sem allra fyrst, kerfi sem veitir lífsbjörg Gunnar Svanur Einarsson skrifar Skoðun Ríkisstofnun forherðist við gagnrýni Björn Ólafsson skrifar Skoðun Bylting, bóla, bölvun - bull? Brynjólfur Þorvarðsson skrifar Skoðun Eru smáþjóðir stikkfríar? Snæbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Ákall Valdimar Júlíusson skrifar Skoðun Á að leyfa eða halda áfram að banna? Sigurður G. Guðjónsson skrifar Skoðun Íslenski fáninn fyrir samstöðu ekki mismunun Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar Skoðun Jafnlaunabarnið og baðvatnið Helga Sigrún Harðardóttir skrifar Skoðun Þér er boðið með, kæri félagi Trausti Breiðfjörð Magnússon skrifar Skoðun Púslið sem passar ekki Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Nei, það verður ekki að vera Ísrael, það er Ísrael Einar Ólafsson skrifar Sjá meira
Ónákvæmni í umræðu um matarverð á Íslandi er orðin þjóðaríþrótt. Með jöfnu millibili skapast umræða um þá augljósu staðreynd að matvöruverð á Íslandi er hátt. Keppnin um hverjum sé um að kenna heldur áfram þrátt fyrir að skýrslur Hagfræðistofnunar Háskólans, Samkeppniseftirlita Norðurlandanna og skýrsla Matvælanefndar sýni allar þá meginniðurstöðu, að haftastefna í verslun með landbúnaðarvörur og tollar á innfluttar matvörur valdi hér háu matarverði. Yfirlýsingar frá ASÍ og formanni Neytendasamtakanna undanfarna daga eru sorglegar fyrir þá sem starfa á matvörumarkaði. Ályktanir sem þar eru dregnar hafa engan grundvöll. Fyrir það fyrsta er yfirlýsing Jóhannesar Gunnarssonar, formanns Neytendasamtakanna, um að Bónus haldi uppi háu matvælaverði með slíkum ólíkindum að leiðrétting hlýtur að líta dagsins ljós, enda trúverðugleiki Neytendasamtakanna í húfi. Hlutfall útgjalda af ráðstöfunartekjum heimilanna til matvörukaupa hefur lækkað um helming frá stofnun Bónuss. Það veit Jóhannes Gunnarsson. Gott er fyrir Jóhannes að rifja upp umræðu um vöruverð á landsbyggðinni áður en „skaðvaldurinn" Bónus opnaði þar verslanir. Bónus hefur frá upphafi boðið sama verð til allra viðskiptavina um land allt og ávallt lægsta matvöruverð hér á landi. Þetta veit þjóðin, sem hefur kosið. Bónus hefur verið vinsælasta fyrirtæki landsins fimm ár í röð. Einnig er rétt að minna Jóhannes á að í þau tvö skipti sem Neytendasamtökin hafa veitt hin svokölluðu Neytendaverðlaun Neytendasamtakanna og Bylgjunnar, hefur Bónus sigrað með yfirburðum í bæði skiptin. Yfirlýsingagleði og ónákvæmni ASÍ um verðlag á matvöru kemur mér ekki á óvart. Hana þekki ég fullvel og hef ítrekað gert athugasemdir við óvönduð vinnubrögð þegar kemur að umfjöllun um matvöruverð. Óvönduð vinnubrögð við ríkisstyrkt verðlagseftirlit hæfa ekki samtökum eins og ASÍ.Leikritið og reiknikunnáttanÍ því sambandi er rétt að minnast að í október síðastliðinn tilkynnti ríkisstjórn Íslands um aðgerðir til lækkunar matvælaverðs. Aðgerðirnar áttu samkvæmt yfirlýsingu ríkisstjórnarinnar að skila tæplega 16% lækkun matvælaverðs. Auk þess kom fram í yfirlýsingu ríkisstjórnarinnar að með þessari lækkun væri matvælaverð hér orðið sambærilegt við meðalverð á Norðurlöndum. Mat hagdeildar ASÍ þann 11. október var að aðgerðirnar skiluðu 12 til 15% lækkun á matarverði. Hagstofa Íslands skilaði síðan útreikningi þann 19. janúar síðastliðinn, sem ekki hefur verið véfengdur, um að breytingarnar ættu að skila 8,7% lækkun. ASÍ mat lækkunina sem sagt 37,8-72,4% meiri en hið óvéfengda mat Hagstofu Íslands. Þann 16. apríl sendi ASÍ frá sér fréttatilkynningu til allra fjölmiðla þar sem verslanir 10-11 voru sagðar hafa lækkað verð um 4,4% frá desember 2006 til mars 2007. Í kjölfar athugasemda okkar sendi ASÍ út aðra fréttatilkynningu daginn eftir, þar sem lækkunin var komin í 6,1%. Sú niðurstaða er reyndar einnig röng enda skilaði öll lækkun sér í 10-11. Óvandaðar yfirlýsingar sem þessar eru ekkert annað en aðför að orðspori fyrirtækja. Fyrirtækja sem í þessu tilfelli hefur starfsfólk, sem flest er aðili að ASÍ. Við slíkar umræður þarf matvöruverslunin að búa. Ríkisstjórn segir almenningi að verð eigi að lækka um 16% og að verðlag verði sambærilegt við meðalverð á Norðurlöndum. Hvort tveggja er fjarri lagi. Í kjölfarið fylgir ASÍ með illa ígrundaðar upplýsingar, sem gerir væntingar neytenda mun meiri en innistæða er fyrir. Þessu tengist umræða um áhrif gengis á verðlag dagvöru. Þar er rétt að hafa í huga að dæmigerð innkaupakarfa á Íslandi er í verðmætum samsett af um 45% af innlendum landbúnaðarvörum, um 25% af innlendum iðnaðarvörum og um 30% af innfluttum vörum, m.a. frá innlendum heildsölum. Verslunin kaupir yfir 90% af öllum vörum af innlendum birgjum fyrir íslenskar krónur. Bein innkaup smásöluverslunar í erlendum gjaldeyri eru því mjög lítil. Þrátt fyrir það er smásöluverslunin ávallt sökudólgur, þegar kemur að þessari umræðu.Ný ríkisstjórn, nýjar áherslur?Það er öllum ljóst að stjórnvöld hafa haft þá stefnu að halda matvöruverði háu með því að takmarka mjög viðskipti með matvörur. Hugsanlega og vonandi eru áherslur nýrrar ríkisstjórnar aðrar. Ef við viljum lækka matvöruverð á Íslandi þarf að auka frelsi í verslun með matvörur. Haftastefna stjórnvalda í þessum flokki er í hróplegu ósamræmi við alla okkar þjóðfélagsþróun. Ef aðrar þjóðir fylgdu fordæmi okkar flyttum við ekki út lambakjöt og skyr og líklegt er að Parmaskinka fengist eingöngu á Ítalíu. Lausnin er að stjórnvöld skapi íslenskri verslun sömu starfsskilyrði og verslanir sem starfa í nágrannalöndum okkar, m.a. með fráhvarfi frá haftastefnu, með niðurfellingu tolla á matvörur og með því að leyfa sölu léttvíns og bjórs í matvöruverslunum, sem ekki síst kæmi landsbyggðarversluninni til góða.Höfundur er forstjóri Haga hf.
Börnin á Gaza eru ekki í fríi Bjarni Fritzson,Blær Guðmundsdóttir ,Elías Rúni Þorsteinsson,Elísabet Thoroddsen,Gunnar Helgason,Linda Ólafsdóttir,Lóa Hlín Hjálmtýsdóttir,Yrsa Þöll Gylfadóttir Skoðun
Uppbygging í Grafarvogi eflir hverfið og mætir húsnæðiskrísunni á skynsaman hátt Dóra Björt Guðjónsdóttir Skoðun
Lestur lykillinn að endurhæfingu? Hvað ef lestur væri lykillinn út? Guðmundur Ingi Þóroddsson Skoðun
Skoðun Börnin á Gaza eru ekki í fríi Bjarni Fritzson,Blær Guðmundsdóttir ,Elías Rúni Þorsteinsson,Elísabet Thoroddsen,Gunnar Helgason,Linda Ólafsdóttir,Lóa Hlín Hjálmtýsdóttir,Yrsa Þöll Gylfadóttir skrifar
Skoðun Mannréttindi fatlaðs fólks - orð og efndir Unnur Helga Óttarsdóttir,Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar
Skoðun Lestur lykillinn að endurhæfingu? Hvað ef lestur væri lykillinn út? Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar
Skoðun Uppbygging í Grafarvogi eflir hverfið og mætir húsnæðiskrísunni á skynsaman hátt Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar
Börnin á Gaza eru ekki í fríi Bjarni Fritzson,Blær Guðmundsdóttir ,Elías Rúni Þorsteinsson,Elísabet Thoroddsen,Gunnar Helgason,Linda Ólafsdóttir,Lóa Hlín Hjálmtýsdóttir,Yrsa Þöll Gylfadóttir Skoðun
Uppbygging í Grafarvogi eflir hverfið og mætir húsnæðiskrísunni á skynsaman hátt Dóra Björt Guðjónsdóttir Skoðun
Lestur lykillinn að endurhæfingu? Hvað ef lestur væri lykillinn út? Guðmundur Ingi Þóroddsson Skoðun