Saga til næsta bæjar

Saga til næsta bæjar

Stefán Pálsson skrifar um málefni líðandi stundar og málefni löngu liðinna stunda.

Fréttamynd

Taugaveikis-Mæja

Skilningur fólks fyrr á öldum á smitleiðum sjúkdóma var takmarkaður, en á sama hátt þarf ekki að koma á óvart þótt almenningur vildi finna blóraböggul. Eftir stendur að varla er hægt að hugsa sér ömurlegri örlög en að verða holdgervingur hræðilegs sjúkdóms og rata þannig í sögubækur löngu eftir sinn dag. Það varð einmitt hlutskipti Mary Mellon, matselju sem enn í dag er dregin fram í hvert sinn sem fjallað er um sögu taugaveiki.

Menning
Fréttamynd

Ballett alþýðunnar

Fótbolti sleit barnsskónum á Íslandi á öðrum áratug síðustu aldar. Melavöllurinn var tekinn í notkun sumarið 1911 og árið eftir var Íslandsmótið í knattspyrnu haldið í fyrsta sinn. Í fásinninu í Reykjavík tók fólk allri afþreyingu fegins hendi og bæjarbúar mættu í stórum hópum á völlinn í hvert sinn sem færi gafst.

Menning
Fréttamynd

Hatur og skrifræði

Þann 10. mars árið 1966 var Sandra Laing, tíu ára skólastúlka í smábænum Piet Retief í Suður-Afríku, kölluð upp til skólastjórans. Á skrifstofu hans biðu tveir lögreglumenn sem fylgdu henni út af skólalóðinni. Skýringin var sú að skólanum höfðu borist kvartanir frá nokkrum foreldrum vegna Söndru litlu, sem væri dökk á hörund og mætti því ekki ganga í skóla sem ætlaður væri hvítum börnum í samræmi við aðskilnaðarstefnu stjórnvalda, Apartheid.

Menning
Fréttamynd

Morgundagurinn kemur aldrei

Saga til næsta bæjar - Árið 2001 sendi Arnaldur Indriðason frá sér glæpasöguna Grafarþögn, þar sem lögregluþjónarnir Erlendur, Sigurður Óli og Elínborg tókust á við enn eina flóknu morðgátuna. Sagan gerist á tveimur tímasviðum. Í Reykjavík samtímans þar sem mannabein finnast í nýjum húsgrunni í Grafarholti annars vegar, en hins vegar á sömu slóðum árið 1940. Grafarþögn tekst öðrum þræði á við heimilisofbeldi, en minningarleiftrin úr fortíðinni fjalla að miklu leyti um eiginmann sem beitir konu sína grófu og margítrekuðu andlegu og líkamlegu ofbeldi.

Menning
Fréttamynd

Bláir tónar

Það er mannbætandi að eignast börn og ala þau upp. Barnauppeldi er þó ekki alltaf dans á rósum. Því fylgir til dæmis síbylja af barnalögum, sem virðast hafa þann eiginleika að falla börnum þeim mun betur í geð eftir því sem þau ergja hina fullorðnu meira.

Menning
Fréttamynd

Draumur stjörnufræðingsins

Vegna þáttar Keplers í að ryðja Jarðmiðjukenningunni úr vegi, hefur hann lengi verið talinn ein af hetjum vísindanna. Sú staðreynd hefur hins vegar gert það að verkum að mörgum þykir óþægilegt að fjalla um þá þætti í skrifum hans sem ekki þykja par vísindalegir í dag.

Menning
Fréttamynd

Edison og fíllinn

Á vefsvæðinu YouTube má finna óhemju­mörg myndbönd. Eitt það skrítnasta er rúmlega mínútulangur kvikmyndabútur frá árinu 1903. Myndin er óskýr, en í upphafi sést maður leiða fram fíl sem horfir vankaður í kringum sig. Nokkrum sekúndum síðar sjást reykjarbólstrar stíga upp og skepnan fellur til jarðar. Því næst gengur maður að hreyfingarlausum fílnum og sannreynir að hann sé dauður.

Menning
Fréttamynd

Samsærið 58

Stefán Pálsson skrifar um sérkennilegustu svikamyllu íþróttasögunnar.

Menning
Fréttamynd

Snæfellsjökull og vísindin

Árið 1864 sendi franski rithöfundurinn Jules Verne frá sér bókina "Voyage au centre de la Terre“, sem kom út á íslensku fyrir rúmum tveimur árum í þýðingu Friðriks Rafnssonar undir sínum rétta titli "Ferðin að miðju jarðar“. Fram að því höfðu Íslendingar þekkt söguna undir öllu sjálfhverfara heiti: "Leyndardómar Snæfellsjökuls“.

Menning