Neikvæð áhrif innviðagjalds mikil á Norðurlandi Arnheiður Jóhannsdóttir skrifar 20. mars 2025 14:01 Ferðaþjónusta byggð upp um allt land Áhrif innviðagjalds sem lagt var á skemmtiferðaskip fyrir ferðaþjónustuna eru orðin greinileg á landinu. Áhrifanna gætir með mismunandi hætti þar sem með svo skyndilegri gjaldtöku, falla áfangastaðir úr ferðaáætlun skipanna, helst þeir sem eru lengst frá suðvesturhorninu. Þetta hefur þær afleiðingar að á meðan það verður kannski 10% samdráttur heilt yfir í höfuðborginni, þá getur orðið tugprósenta samdráttur á öðrum stöðum á landinu. Í einhverjum tilfellum stefnir í að sumir áfangastaðir missi allar skipakomur. Ástæða þess að mig langar að nefna þetta er tvíþætt. Fyrir það fyrsta þá reiðir ferðaþjónustan í flestum landshlutum sig mjög mikið á komur skemmtiferðaskipanna. Skipin heimsækja yfir þrjátíu hafnir víðs vegar um landið. Þeim sem hefur orðið tíðrætt um að dreifa ferðamönnum um landið og helst yfir allt árið ætti vera annt um skipin því þau eru eini ferðamátinn sem sannanlega fer um allt landið. Þá koma skipin til landsins í um 7-8 mánuði og hina mánuði ársins eru viðskiptin skipulögð. Það er því um heilsárs störf að ræða þótt komur skipanna takmarkist við þá mánuði sem veðurfar er öruggara. Í öðru lagi þá snertir innviðagjaldið okkur hér á Norðurlandi sérstaklega illa. Nú er útlit fyrir að samdráttur hjá okkur verði um 50% á næsta ári. Þetta eru hálfgerð ragnarrök fyrir lítil fyrirtæki sem mörg hafa byggt afkomu sína á þessum dýrmætu ferðamönnum. Fyrirtæki þurfa að segja upp fólki, loka vinnustöðum og almennt draga saman seglin sem skerðir almenna samkeppnishæfni Norðurlands sem áfangastaðar ferðamanna. Áhrifanna mun því ekki aðeins gæta fyrir hafnarsjóði landsins heldur fyrir fyrirtæki sem mörg hver byggja nánast alla sína starfsemi upp á tekjum af þjónustu við gesti sem koma með skemmtiferðaskipum. Þessi fyrirtæki hafa fjárfest og lagt á sig mikla vinnu við markaðssetningu og þróun en sjá nú fram á að missa allt upp í 90% af tekjum ársins ef neikvæð áhrif innviðagjaldins skella á af fullum þunga. Þessi fyrirtæki sinna ýmissi þjónustu ss. dagsferðum um Norðurland, veitingarekstri, hvalaskoðun, gönguferðum og bjóða uppá tækifæri til að upplifa íslenska sögu og menningu. Fyrirtækin sem hér um ræðir eru gríðarlega mikilvæg til að sinna þjónustu við gesti á svæðinu allt árið. Flugklasinn laðaði að flugfélög Og hér vandast málin enn frekar. Norðurland hefur nefnilega um langt skeið lagt mikið á sig til að byggja upp sjálfbæra ferðaþjónustu í landshlutanum, þ.e. ferðaþjónustu sem reiðir sig á eigin gáttir í landshlutanum – í gegnum flug og hafnir. Við vitum að við getum ekki reitt okkur eingöngu á að ferðamenn hafi tíma eða getu til að keyra hringveginn á Norðurlandið til að heimsækja okkur – þennan sama hringveg og er blæðandi svöðusár eftir viðhaldsskort síðustu ára. Án þessarar uppbyggingar í kringum farþegaflutninga, með t.d. flugklasanum okkar og uppbyggingu flugstöðvarinnar annars vegar og hins vegar uppbyggingar hafnarsvæðisins, verður miklu erfiðara að byggja upp langtíma viðskipti í kringum ferðaþjónstuna. Hér erum við að tala um viðskipti sem ekki aðeins gagnast ferðamönnum heldur skipta þau okkur Íslendinga líka máli. Við erum að tala um hótelgistingu, veitingastaði, söfn, ýmsa afþreyingu og hefðbundna verslun. Nú í mars var haldin ráðstefna á Siglufirði og á Hólum um nærandi ferðaþjónustu. Skilgreiningin er „Nærandi ferðaþjónusta (e. regenerative tourism) er nálgun á uppbyggingu og þróun innan ferðaþjónustu þar sem velsæld og jafnvægi náttúru og samfélaga er höfð að leiðarljósi.“ Við erum öll hluti af sama menginu þar sem íbúar, ferðamenn og náttúra verða öll fyrir áhrifum af hvort öðru. Innan ferðaþjónustu þarf því framsýna hugsun og þessar bráðu aðgerðir nú hvað innviðagjaldið varðar eru þvert á slíka hugsun enda gjaldið bæði mjög hátt og það sem verst er skyndilegt og þessvegna skaðlegt markmiðum íslenskrar ferðaþjónustu. Við getum gert betur. Við fjölgum körfunum sem við setjum eggin okkar í. Við ættum ekki að brjóta eina körfuna því við þurfum á þeim öllum að halda. Bein tenging við umheiminn lykillinn að uppbyggingu Ef okkur auðnast að byggja upp ferðaþjónustu í sátt við íbúa og náttúru þá mun okkur takast hér á Norðurlandi að koma á farþegaskiptum með skemmtiferðaskipum. Ef við náum því verður komin grunnur að frekari byggingu gistirýma sem skiptifarþegarnir nýta ásamt flugi og vetrarparadís Norðurlands opnast einnig fyrir gesti með flugi – þetta er líklega mikilvægasti lykillinn að heilsárs ferðaþjónustu. Þá yrði loksins orðin til valkostur um nýjan, aðgengilegan áfangastað á landinu sem gæti opnað ný tækifæri fyrir Vesturland, Vestfirði og Austurland með sínum gestum líka, þessi landsvæði sem eru lengst frá helstu gáttinni inn í landið. Það er ekki aðeins skynsamlegt heldur líka sanngjarnt í landi þar sem náttúran hefur mikið aðdráttarafl, ferðaþjónustan hefur lagt á sig mikla vinnu og fjárfestingu til að byggja upp framúrskarandi þjónustu og menningin blómstrar fyrir íbúa og gesti. Í dag erum við komin vel af stað og getum gert margt af þessari uppbyggingu sjálf, ef aðeins við fáum frið til þess í stað fyrirvaralausra breytinga á samkeppnisumhverfinu sem við störfum í. Höfundur er framkvæmdastjóri Markaðsstofu Norðurlands. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Arnheiður Jóhannsdóttir Skemmtiferðaskip á Íslandi Akureyri Ferðaþjónusta Mest lesið Stærðfræðikennari sem kann ekki að reikna? (Og getur ekki lært það!) Brynjólfur Þorvarðsson Skoðun Íslendingar greiða sama hlutfall útgjalda í mat og Norðurlöndin Margrét Gísladóttir Skoðun Ef Veðurstofan spáði vitlausu veðri í 40 ár, væri það bara í lagi? Björn Ólafsson Skoðun Málfrelsi og mörk þess á vettvangi lýðræðisins Helga Vala Helgadóttir Skoðun Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson Skoðun Heimaþjónusta og velferðartækni: Lykillinn að sjálfbæru heilbrigðiskerfi Auður Guðmundsdóttir Skoðun Til varnar jafnlaunavottun Magnea Marinósdóttir Skoðun Krónan, Nettó, Hagkaup, Bónus - það er kominn tími á formlega sniðgöngu Helen Ólafsdóttir Skoðun „Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann Skoðun Sjókvíaeldi á Íslandi fjarstýrt með gervigreind frá Noregi Ingólfur Ásgeirsson Skoðun Skoðun Skoðun Stærðfræðikennari sem kann ekki að reikna? (Og getur ekki lært það!) Brynjólfur Þorvarðsson skrifar Skoðun Íslendingar greiða sama hlutfall útgjalda í mat og Norðurlöndin Margrét Gísladóttir skrifar Skoðun Til varnar jafnlaunavottun Magnea Marinósdóttir skrifar Skoðun Heimaþjónusta og velferðartækni: Lykillinn að sjálfbæru heilbrigðiskerfi Auður Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Barnaræninginn Pútín Gunnar Hólmsteinn Ársælsson skrifar Skoðun Um þjóð og ríki Gauti Kristmannsson skrifar Skoðun Málfrelsi og mörk þess á vettvangi lýðræðisins Helga Vala Helgadóttir skrifar Skoðun Sjókvíaeldi á Íslandi fjarstýrt með gervigreind frá Noregi Ingólfur Ásgeirsson skrifar Skoðun „Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann skrifar Skoðun Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson skrifar Skoðun Kjarnorkuákvæðið: Neyðarhemill en ekki léttvægt leikfang popúlista Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Stjórnarandstaðan er vannýtt auðlind Jón Daníelsson skrifar Skoðun Ef Veðurstofan spáði vitlausu veðri í 40 ár, væri það bara í lagi? Björn Ólafsson skrifar Skoðun Hægri sósíalismi Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun 5 ára vegferð að skóla framtíðarinnar – eða ekki! Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Ójafnvægi í jöfnunarkerfinu Anna Sigríður Guðnadóttir,Halla Karen Kristjánsdóttir,Lovísa Jónsdóttir skrifar Skoðun Það sem ekki má segja um það sem enginn vill sjá Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Krónan, Nettó, Hagkaup, Bónus - það er kominn tími á formlega sniðgöngu Helen Ólafsdóttir skrifar Skoðun Löggæslumál og aðstöðuleysi í Búðardal – ákall um viðbragð og aðgerðir Björn Bjarki Þorsteinsson skrifar Skoðun Listin að verða fullkomlega ósammála sjálfri sér á mettíma Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Þingmenn auðvaldsins Karl Héðinn Kristjánsson skrifar Skoðun Arðgreiðslur í sjávarútvegi: Staðreyndir gegn fullyrðingum Elliði Vignisson skrifar Skoðun Verðugur bandamaður? Steinar Harðarson skrifar Skoðun Við þurfum nýja sýn á stjórnmál okkar - Mamdani-sýn Hlynur Már Vilhjálmsson skrifar Skoðun Sósíalistaflokkurinn heimilislaus - hvað næst? Trausti Breiðfjörð Magnússon skrifar Skoðun Rán um hábjartan dag Guðbergur Egill Eyjólfsson skrifar Skoðun Af hverju er verðbólga ennþá svona há? Ólafur Margeirsson skrifar Skoðun Sól, sumar og símafriður: 10 ráð varðandi skjánotkun í sumarfríinu Anna Laufey Stefánsdóttir,Kristín Ólöf Grétarsdóttir,Skúli Bragi Geirdal skrifar Skoðun Uppbygging hjúkrunarheimila Jónína Björk Óskarsdóttir skrifar Skoðun Jafnrétti grundvallarforsenda friðar og öryggis í heiminum Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar Sjá meira
Ferðaþjónusta byggð upp um allt land Áhrif innviðagjalds sem lagt var á skemmtiferðaskip fyrir ferðaþjónustuna eru orðin greinileg á landinu. Áhrifanna gætir með mismunandi hætti þar sem með svo skyndilegri gjaldtöku, falla áfangastaðir úr ferðaáætlun skipanna, helst þeir sem eru lengst frá suðvesturhorninu. Þetta hefur þær afleiðingar að á meðan það verður kannski 10% samdráttur heilt yfir í höfuðborginni, þá getur orðið tugprósenta samdráttur á öðrum stöðum á landinu. Í einhverjum tilfellum stefnir í að sumir áfangastaðir missi allar skipakomur. Ástæða þess að mig langar að nefna þetta er tvíþætt. Fyrir það fyrsta þá reiðir ferðaþjónustan í flestum landshlutum sig mjög mikið á komur skemmtiferðaskipanna. Skipin heimsækja yfir þrjátíu hafnir víðs vegar um landið. Þeim sem hefur orðið tíðrætt um að dreifa ferðamönnum um landið og helst yfir allt árið ætti vera annt um skipin því þau eru eini ferðamátinn sem sannanlega fer um allt landið. Þá koma skipin til landsins í um 7-8 mánuði og hina mánuði ársins eru viðskiptin skipulögð. Það er því um heilsárs störf að ræða þótt komur skipanna takmarkist við þá mánuði sem veðurfar er öruggara. Í öðru lagi þá snertir innviðagjaldið okkur hér á Norðurlandi sérstaklega illa. Nú er útlit fyrir að samdráttur hjá okkur verði um 50% á næsta ári. Þetta eru hálfgerð ragnarrök fyrir lítil fyrirtæki sem mörg hafa byggt afkomu sína á þessum dýrmætu ferðamönnum. Fyrirtæki þurfa að segja upp fólki, loka vinnustöðum og almennt draga saman seglin sem skerðir almenna samkeppnishæfni Norðurlands sem áfangastaðar ferðamanna. Áhrifanna mun því ekki aðeins gæta fyrir hafnarsjóði landsins heldur fyrir fyrirtæki sem mörg hver byggja nánast alla sína starfsemi upp á tekjum af þjónustu við gesti sem koma með skemmtiferðaskipum. Þessi fyrirtæki hafa fjárfest og lagt á sig mikla vinnu við markaðssetningu og þróun en sjá nú fram á að missa allt upp í 90% af tekjum ársins ef neikvæð áhrif innviðagjaldins skella á af fullum þunga. Þessi fyrirtæki sinna ýmissi þjónustu ss. dagsferðum um Norðurland, veitingarekstri, hvalaskoðun, gönguferðum og bjóða uppá tækifæri til að upplifa íslenska sögu og menningu. Fyrirtækin sem hér um ræðir eru gríðarlega mikilvæg til að sinna þjónustu við gesti á svæðinu allt árið. Flugklasinn laðaði að flugfélög Og hér vandast málin enn frekar. Norðurland hefur nefnilega um langt skeið lagt mikið á sig til að byggja upp sjálfbæra ferðaþjónustu í landshlutanum, þ.e. ferðaþjónustu sem reiðir sig á eigin gáttir í landshlutanum – í gegnum flug og hafnir. Við vitum að við getum ekki reitt okkur eingöngu á að ferðamenn hafi tíma eða getu til að keyra hringveginn á Norðurlandið til að heimsækja okkur – þennan sama hringveg og er blæðandi svöðusár eftir viðhaldsskort síðustu ára. Án þessarar uppbyggingar í kringum farþegaflutninga, með t.d. flugklasanum okkar og uppbyggingu flugstöðvarinnar annars vegar og hins vegar uppbyggingar hafnarsvæðisins, verður miklu erfiðara að byggja upp langtíma viðskipti í kringum ferðaþjónstuna. Hér erum við að tala um viðskipti sem ekki aðeins gagnast ferðamönnum heldur skipta þau okkur Íslendinga líka máli. Við erum að tala um hótelgistingu, veitingastaði, söfn, ýmsa afþreyingu og hefðbundna verslun. Nú í mars var haldin ráðstefna á Siglufirði og á Hólum um nærandi ferðaþjónustu. Skilgreiningin er „Nærandi ferðaþjónusta (e. regenerative tourism) er nálgun á uppbyggingu og þróun innan ferðaþjónustu þar sem velsæld og jafnvægi náttúru og samfélaga er höfð að leiðarljósi.“ Við erum öll hluti af sama menginu þar sem íbúar, ferðamenn og náttúra verða öll fyrir áhrifum af hvort öðru. Innan ferðaþjónustu þarf því framsýna hugsun og þessar bráðu aðgerðir nú hvað innviðagjaldið varðar eru þvert á slíka hugsun enda gjaldið bæði mjög hátt og það sem verst er skyndilegt og þessvegna skaðlegt markmiðum íslenskrar ferðaþjónustu. Við getum gert betur. Við fjölgum körfunum sem við setjum eggin okkar í. Við ættum ekki að brjóta eina körfuna því við þurfum á þeim öllum að halda. Bein tenging við umheiminn lykillinn að uppbyggingu Ef okkur auðnast að byggja upp ferðaþjónustu í sátt við íbúa og náttúru þá mun okkur takast hér á Norðurlandi að koma á farþegaskiptum með skemmtiferðaskipum. Ef við náum því verður komin grunnur að frekari byggingu gistirýma sem skiptifarþegarnir nýta ásamt flugi og vetrarparadís Norðurlands opnast einnig fyrir gesti með flugi – þetta er líklega mikilvægasti lykillinn að heilsárs ferðaþjónustu. Þá yrði loksins orðin til valkostur um nýjan, aðgengilegan áfangastað á landinu sem gæti opnað ný tækifæri fyrir Vesturland, Vestfirði og Austurland með sínum gestum líka, þessi landsvæði sem eru lengst frá helstu gáttinni inn í landið. Það er ekki aðeins skynsamlegt heldur líka sanngjarnt í landi þar sem náttúran hefur mikið aðdráttarafl, ferðaþjónustan hefur lagt á sig mikla vinnu og fjárfestingu til að byggja upp framúrskarandi þjónustu og menningin blómstrar fyrir íbúa og gesti. Í dag erum við komin vel af stað og getum gert margt af þessari uppbyggingu sjálf, ef aðeins við fáum frið til þess í stað fyrirvaralausra breytinga á samkeppnisumhverfinu sem við störfum í. Höfundur er framkvæmdastjóri Markaðsstofu Norðurlands.
Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson Skoðun
Heimaþjónusta og velferðartækni: Lykillinn að sjálfbæru heilbrigðiskerfi Auður Guðmundsdóttir Skoðun
„Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann Skoðun
Skoðun Stærðfræðikennari sem kann ekki að reikna? (Og getur ekki lært það!) Brynjólfur Þorvarðsson skrifar
Skoðun Íslendingar greiða sama hlutfall útgjalda í mat og Norðurlöndin Margrét Gísladóttir skrifar
Skoðun Heimaþjónusta og velferðartækni: Lykillinn að sjálfbæru heilbrigðiskerfi Auður Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun „Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann skrifar
Skoðun Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson skrifar
Skoðun Kjarnorkuákvæðið: Neyðarhemill en ekki léttvægt leikfang popúlista Kristinn Karl Brynjarsson skrifar
Skoðun Ójafnvægi í jöfnunarkerfinu Anna Sigríður Guðnadóttir,Halla Karen Kristjánsdóttir,Lovísa Jónsdóttir skrifar
Skoðun Krónan, Nettó, Hagkaup, Bónus - það er kominn tími á formlega sniðgöngu Helen Ólafsdóttir skrifar
Skoðun Löggæslumál og aðstöðuleysi í Búðardal – ákall um viðbragð og aðgerðir Björn Bjarki Þorsteinsson skrifar
Skoðun Sól, sumar og símafriður: 10 ráð varðandi skjánotkun í sumarfríinu Anna Laufey Stefánsdóttir,Kristín Ólöf Grétarsdóttir,Skúli Bragi Geirdal skrifar
Skoðun Jafnrétti grundvallarforsenda friðar og öryggis í heiminum Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar
Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson Skoðun
Heimaþjónusta og velferðartækni: Lykillinn að sjálfbæru heilbrigðiskerfi Auður Guðmundsdóttir Skoðun
„Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann Skoðun