Jólaóskalisti Viðskiptaráðs Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar 13. desember 2024 13:00 Viðskiptaráð hefur birt óskalistann sinn fyrir þessi jól um að afnema réttindi opinbers starfsfólks. Í mörg ár, og oft á ári, hafa þessi hagsmunasamtök atvinnurekenda á almennum vinnumarkaði fjallað með neikvæðum hætti um opinbera starfsmenn. Stundum er það nánast önnur hver frétt á heimasíðunni þeirra. Eru fyrirtæki og félög virkilega að halda uppi sameiginlegum samtökum, Viðskiptaráði, til að tala fyrir skerðingu réttinda fólks sem vinnur við að mennta, annast, hjúkra og gæta öryggis þeirra, barna þeirra, ættingja og starfsfólks? Aðild að Viðskiptaráði eiga m.a. Íslandsbanki (sem er að hluta í eigu ríksins), Landsbankinn (í eigu ríkisins), Menntasjóður námsmanna (ríkisstofnun), Orkuveitan (sem er í eigu sveitarfélaga), Advania, Bónus, CCP, Capacent, Deloitte, Epal, Góð samskipti, Hagkaup, Icelandair, Íslenskur toppfótbolti, Krónan, LMG Lögmenn, Olís, Mjólkursamsalan, Nói Siríus, Sjávarklasinn og Vinnvinn. Vilja þessir aðilar skerða réttindi starfsfólks hins opinbera? Þau réttindi opinberra starfsmanna sem Viðskiptaráð óskar sér heitast að verði afnumin eru sjálfsögð réttindi á borð við styttingu vinnuvikunnar, veikindarétt, starfsöryggi og orlofsrétt. Öll þessi atriði eru hluti af kjarasamningum fyrir starfsfólk sveitarfélaga, nær öll hluti af kjarasamningum fyrir starfsfólk ríkisins og afrakstur áralangrar baráttu launafólks á opinberum vinnumarkaði. Þessi réttindi er því ekki hægt að skerða nema að segja verkalýðshreyfingunni stríð á hendur. Stytting vinnuvikunnar Í áróðri Viðskiptaráðs eru dregnar ályktanir um launakjör út frá unnum stundum á viku á opinberum vinnumarkaði annars vegar og almennum hins vegar. Svo virðist sem gert sé ráð fyrir því að öll séu í fullri vinnu. Staðreyndin er hins vegar sú að færri unnar stundir launafólks á opinberum vinnumarkaði endurspegla að einhverju leyti styttri vinnuviku en ekki síður þá staðreynd að hærra hlutfall launafólks á opinberum vinnumarkaði er í hlutastörfum og á það einkum við um konur. Strákarnir hjá Viðskiptaráði eru því að gera því skóna að konur í hlutastörfum, t.d. við umönnun, séu með hærra tímakaup en t.d. starfsfólk Viðskiptaráðs. Samanburðurinn stenst augljóslega ekki skoðun. Langflestir hópar á vinnumarkaði sömdu um löngu tímabæra styttingu vinnuvikunnar árið 2020 en lengra var gengið á opinberum vinnumarkaði en þeim almenna. Vinnuvikan var stytt meira hjá vaktavinnufólki en dagvinnufólki vegna neikvæðra áhrifa vaktavinnu á heilsu og öryggi en þriðjungur starfsfólks hjá ríkinu er í vaktavinnu. Mörgum árum áður hafði vinnuvikan verið stytt hjá ýmsum vaktavinnuhópum á almennum vinnumarkaði, til dæmis í stóriðju. Vinnuvikan er líka mjög breytileg á almennum vinnumarkaði og er til dæmis 36,75 tímar hjá skrifstofu- og sölufólki, samkvæmt kjarasamningi VR og SA. Það er tímabært að stytta vinnuvikuna enn frekar á almennum vinnumarkaði til að tryggja samræmd réttindi og samkeppnishæfni. Orlof Árið 2020 sömdu opinberir starfsmenn um 30 daga orlof fyrir öll, en fyrir þann tíma var orlofið 24, 27 eða 30 dagar og lengdist eftir lífaldri fólks. Árið 2018 tóku gildi lög sem banna mismunun á vinnumarkaði vegna aldurs og því voru samtök launafólks og atvinnurekendur á opinberum vinnumarkaði sammála um að þessu þyrfti að breyta. Í nýgerðum kjarasamningum á almennum vinnumarkaði voru tekin skref í áttina að því að samræma orlofsrétt milli markaða. Veikindaréttur Vart þarf að fara mörgum orðum um það að fólk velur sér ekki að veikjast. Fjöldi rannsókna sýna að konur eru almennt lengur frá störfum vegna veikinda en karlar og er ástæðuna að rekja til vinnuumhverfisins en ekki kyns. Konur eru um 2/3 hluti af starfsfólki ríkis og sveitarfélaga og þar starfa fjölmennar kvennastéttir. Þá hefur slysatíðni verið há í opinberri þjónustu, einkum hjá lögreglu. Þær stéttir sem helst mælast með alvarleg kulnunareinkenni eru kvennastéttir sem starfa í heilbrigðisþjónustu, fræðslu- uppeldis, kennslu og tómstundastörfum og ræstingum.[1] Enn fremur sýnir nýleg könnun að heilsa kvenna er ólík eftir starfsgreinum, launum og stétt. Þannig er hærra hlutfall kvenna á lágum launum og í lægri stétt (út frá starfsgreinum) sem mælast með klínískt þunglyndi, kvíða og streitu.[2] Þá verður að hafa í huga að vinnuálag kvenna er tvöfalt, í launuðum störfum og ólaunuðum, þar sem þær bera enn meginábyrgð á fjölskyldu- og heimilisstörfum. Þær vinna þannig í heildina lengri vinnuviku en karlar þó Viðskiptaráði kunni að finnast að konur vinni of stutta vinnuviku í launavinnu. Við samanburð á veikindarétti milli almenna og opinbera markaðarins verður að taka tillit til þess að sjúkrasjóðir á almenna vinnumarkaðnum, sem atvinnurekendur fjármagna, veita meiri réttindi en á þeim opinbera. Í þessu eins og öðru þarf að skoða heildarmyndina. Aukið starfsöryggi Á Íslandi nýtur starfsfólk á almennum vinnumarkaði ekki þeirra sjálfsögðu réttinda að fá viðvörun áður en gripið er til þess að segja þeim upp störfum. Það þykja sjálfsögð réttindi í flestum þeim löndum sem við berum okkur helst saman við og á opinbera vinnumarkaðnum. Viðskiptaráð vísar einnig til úttektar Ríkisendurskoðunar frá 2011 um mannauðsmál ríkisins til rökstuðnings þess að auðvelda þurfi uppsagnir á opinberum vinnumarkaði. Þetta var þó nokkuð rætt fyrir 13 árum og bent á að rót þessa meinta vanda sé ekki regluverkið heldur skortur á þekkingu á mannauðsstjórnun hjá ríkinu, stuðningur við stjórnendur væri of lítill og að þroskastig mannauðsstjórnunar væri lægra á opinberum vinnumarkaði en þeim almenna. Fjármálaráðuneytið, sem fer fyrir starfsmannamálum ríkisins, ákvað að bregðast við þessum ábendingum fyrir mörgum árum með því að leggja aukna áherslu á mannauðsstjórnun. Jólaóskalisti BSRB Efst á óskalista okkar hjá BSRB er sannarlega að öll njóti sömu réttinda á vinnumarkaði – en það verður ekki gert öðruvísi en að samræma þau upp á við. Að lokum viljum við í BSRB hvetja þau fyrirtæki og félög sem mynda Viðskiptaráð til að hugleiða alvarlega hvort það sé íslensku atvinnulífi til hagsbóta að ráðið stundi stöðugar árásir á fjölmennar kvennastéttar á opinberum vinnumarkaði sem með störfum sínum skapa grundvallarskilyrði til verðmætasköpunar á Íslandi. Höfundur er formaður BSRB. [1] Nánari upplýsingar má finna hér: https://www.rannvinn.is/_files/ugd/61b738_42efc9dcc153415fa4726d21f521985e.pdf [2] Nánari upplýsingar má finna hér: https://www.rannvinn.is/_files/ugd/61b738_58246bd441c5463ab8fd52de91a48bce.pdf Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Sonja Ýr Þorbergsdóttir Kjaramál Mest lesið Líf eftir afplánun Eva Sóley Kristjánsdóttir Skoðun Þjónn, það er bakslag í beinasoðinu mínu Hlédís Maren Guðmundsdóttir Skoðun Hvers virði er starfsleyfið okkar? Eva Hauksdóttir,Katrín Sigurðardóttir,Laufey Elísabet Gissurardóttir,Steinunn Bergmann,Þóra Leósdóttir Skoðun Fáni okkar allra Hörður Lárusson Skoðun Ég hef… Karólína Helga Símonardóttir Skoðun Séríslensk hávaxtastefna Sigurjón Þórðarson Skoðun Ákall til stjórnvalda - Ekki skattleggja útivist og áhugamál enn frekar Arnar Þór Hafsteinsson Skoðun Mér var sagt að þegja á meðan fréttatíminn var Haukur Brynjarsson Skoðun Leikur að lýðræðinu Ása Valdís Árnadóttir,Björn Kristinn Pálmarsson,Smári Bergmann Kolbeinsson Skoðun Pyrrosar sigur Helgi Tómasson Skoðun Skoðun Skoðun Samstaða - afl sem breytir samfélaginu Heiða Björg Hilmarsdóttir skrifar Skoðun Er kominn tími til að loka álverinu á Grundartanga og kísilverinu á Húsavík – fyrir framtíð íslands? Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Ólögleg veðmálastarfsemi á Íslandi Hákon Skúlason skrifar Skoðun Bætum fleiri stólum við borðið Ingibjörg Lilja Þórmundsdóttir skrifar Skoðun Hvers virði er starfsleyfið okkar? Eva Hauksdóttir,Katrín Sigurðardóttir,Laufey Elísabet Gissurardóttir,Steinunn Bergmann,Þóra Leósdóttir skrifar Skoðun Pyrrosar sigur Helgi Tómasson skrifar Skoðun Ákall til stjórnvalda - Ekki skattleggja útivist og áhugamál enn frekar Arnar Þór Hafsteinsson skrifar Skoðun Mér var sagt að þegja á meðan fréttatíminn var Haukur Brynjarsson skrifar Skoðun Allt fyrir Brussel og Nató, hitt reddast einhvern veginn Davíð Bergmann skrifar Skoðun Forljót grá hús Hjalti Andrason skrifar Skoðun Líf eftir afplánun Eva Sóley Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Fáni okkar allra Hörður Lárusson skrifar Skoðun Séríslensk hávaxtastefna Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Leikur að lýðræðinu Ása Valdís Árnadóttir,Björn Kristinn Pálmarsson,Smári Bergmann Kolbeinsson skrifar Skoðun Ég hef… Karólína Helga Símonardóttir skrifar Skoðun Vísindin geta læknað krabbamein en ekki grænmetissafar og kaffistólpípur Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir,Vilborg Kolbrún Vilmundardóttir skrifar Skoðun Þöggun, hroki og afneitun voru móttökur Samfylkingarinnar til okkar Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir skrifar Skoðun Er yfirvöldum alveg sama um fólk á bifhjólum? Njáll Gunnlaugsson skrifar Skoðun Ekki mamman í hópnum - leiðtoginn í hópnum Katrín Ásta Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Rannsóknarnefnd styrjalda Gunnar Einarsson skrifar Skoðun Börn eiga ekki heima í fangelsi Tótla I. Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Aðförin að einkabílnum eða bara meira frelsi? Kristín Hrefna Halldórsdóttir skrifar Skoðun Kvöld sem er ekki bara fyrir börnin Alicja Lei skrifar Skoðun Verkakonur samtímans – og nýtt skeið í kvennabaráttu! Guðrún Margrét Guðmundsdóttir,Aleksandra Leonardsdóttir skrifar Skoðun Málið er dautt (A Modest Proposal) skrifar Skoðun Femínísk utanríkisstefna: aukin samstaða og aðgerðir Guillaume Bazard skrifar Skoðun Hagsmunir flugrekstrar á Íslandi eru miklir Jóhannes Bjarni Guðmundsson skrifar Skoðun Þjónn, það er bakslag í beinasoðinu mínu Hlédís Maren Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Samhljómur á meðal ÍSÍ og Íslandsspila um endursköpun spilaumhverfisins Ingvar Örn Ingvarsson skrifar Skoðun Kvennabarátta á tímum bakslags Tatjana Latinovic skrifar Sjá meira
Viðskiptaráð hefur birt óskalistann sinn fyrir þessi jól um að afnema réttindi opinbers starfsfólks. Í mörg ár, og oft á ári, hafa þessi hagsmunasamtök atvinnurekenda á almennum vinnumarkaði fjallað með neikvæðum hætti um opinbera starfsmenn. Stundum er það nánast önnur hver frétt á heimasíðunni þeirra. Eru fyrirtæki og félög virkilega að halda uppi sameiginlegum samtökum, Viðskiptaráði, til að tala fyrir skerðingu réttinda fólks sem vinnur við að mennta, annast, hjúkra og gæta öryggis þeirra, barna þeirra, ættingja og starfsfólks? Aðild að Viðskiptaráði eiga m.a. Íslandsbanki (sem er að hluta í eigu ríksins), Landsbankinn (í eigu ríkisins), Menntasjóður námsmanna (ríkisstofnun), Orkuveitan (sem er í eigu sveitarfélaga), Advania, Bónus, CCP, Capacent, Deloitte, Epal, Góð samskipti, Hagkaup, Icelandair, Íslenskur toppfótbolti, Krónan, LMG Lögmenn, Olís, Mjólkursamsalan, Nói Siríus, Sjávarklasinn og Vinnvinn. Vilja þessir aðilar skerða réttindi starfsfólks hins opinbera? Þau réttindi opinberra starfsmanna sem Viðskiptaráð óskar sér heitast að verði afnumin eru sjálfsögð réttindi á borð við styttingu vinnuvikunnar, veikindarétt, starfsöryggi og orlofsrétt. Öll þessi atriði eru hluti af kjarasamningum fyrir starfsfólk sveitarfélaga, nær öll hluti af kjarasamningum fyrir starfsfólk ríkisins og afrakstur áralangrar baráttu launafólks á opinberum vinnumarkaði. Þessi réttindi er því ekki hægt að skerða nema að segja verkalýðshreyfingunni stríð á hendur. Stytting vinnuvikunnar Í áróðri Viðskiptaráðs eru dregnar ályktanir um launakjör út frá unnum stundum á viku á opinberum vinnumarkaði annars vegar og almennum hins vegar. Svo virðist sem gert sé ráð fyrir því að öll séu í fullri vinnu. Staðreyndin er hins vegar sú að færri unnar stundir launafólks á opinberum vinnumarkaði endurspegla að einhverju leyti styttri vinnuviku en ekki síður þá staðreynd að hærra hlutfall launafólks á opinberum vinnumarkaði er í hlutastörfum og á það einkum við um konur. Strákarnir hjá Viðskiptaráði eru því að gera því skóna að konur í hlutastörfum, t.d. við umönnun, séu með hærra tímakaup en t.d. starfsfólk Viðskiptaráðs. Samanburðurinn stenst augljóslega ekki skoðun. Langflestir hópar á vinnumarkaði sömdu um löngu tímabæra styttingu vinnuvikunnar árið 2020 en lengra var gengið á opinberum vinnumarkaði en þeim almenna. Vinnuvikan var stytt meira hjá vaktavinnufólki en dagvinnufólki vegna neikvæðra áhrifa vaktavinnu á heilsu og öryggi en þriðjungur starfsfólks hjá ríkinu er í vaktavinnu. Mörgum árum áður hafði vinnuvikan verið stytt hjá ýmsum vaktavinnuhópum á almennum vinnumarkaði, til dæmis í stóriðju. Vinnuvikan er líka mjög breytileg á almennum vinnumarkaði og er til dæmis 36,75 tímar hjá skrifstofu- og sölufólki, samkvæmt kjarasamningi VR og SA. Það er tímabært að stytta vinnuvikuna enn frekar á almennum vinnumarkaði til að tryggja samræmd réttindi og samkeppnishæfni. Orlof Árið 2020 sömdu opinberir starfsmenn um 30 daga orlof fyrir öll, en fyrir þann tíma var orlofið 24, 27 eða 30 dagar og lengdist eftir lífaldri fólks. Árið 2018 tóku gildi lög sem banna mismunun á vinnumarkaði vegna aldurs og því voru samtök launafólks og atvinnurekendur á opinberum vinnumarkaði sammála um að þessu þyrfti að breyta. Í nýgerðum kjarasamningum á almennum vinnumarkaði voru tekin skref í áttina að því að samræma orlofsrétt milli markaða. Veikindaréttur Vart þarf að fara mörgum orðum um það að fólk velur sér ekki að veikjast. Fjöldi rannsókna sýna að konur eru almennt lengur frá störfum vegna veikinda en karlar og er ástæðuna að rekja til vinnuumhverfisins en ekki kyns. Konur eru um 2/3 hluti af starfsfólki ríkis og sveitarfélaga og þar starfa fjölmennar kvennastéttir. Þá hefur slysatíðni verið há í opinberri þjónustu, einkum hjá lögreglu. Þær stéttir sem helst mælast með alvarleg kulnunareinkenni eru kvennastéttir sem starfa í heilbrigðisþjónustu, fræðslu- uppeldis, kennslu og tómstundastörfum og ræstingum.[1] Enn fremur sýnir nýleg könnun að heilsa kvenna er ólík eftir starfsgreinum, launum og stétt. Þannig er hærra hlutfall kvenna á lágum launum og í lægri stétt (út frá starfsgreinum) sem mælast með klínískt þunglyndi, kvíða og streitu.[2] Þá verður að hafa í huga að vinnuálag kvenna er tvöfalt, í launuðum störfum og ólaunuðum, þar sem þær bera enn meginábyrgð á fjölskyldu- og heimilisstörfum. Þær vinna þannig í heildina lengri vinnuviku en karlar þó Viðskiptaráði kunni að finnast að konur vinni of stutta vinnuviku í launavinnu. Við samanburð á veikindarétti milli almenna og opinbera markaðarins verður að taka tillit til þess að sjúkrasjóðir á almenna vinnumarkaðnum, sem atvinnurekendur fjármagna, veita meiri réttindi en á þeim opinbera. Í þessu eins og öðru þarf að skoða heildarmyndina. Aukið starfsöryggi Á Íslandi nýtur starfsfólk á almennum vinnumarkaði ekki þeirra sjálfsögðu réttinda að fá viðvörun áður en gripið er til þess að segja þeim upp störfum. Það þykja sjálfsögð réttindi í flestum þeim löndum sem við berum okkur helst saman við og á opinbera vinnumarkaðnum. Viðskiptaráð vísar einnig til úttektar Ríkisendurskoðunar frá 2011 um mannauðsmál ríkisins til rökstuðnings þess að auðvelda þurfi uppsagnir á opinberum vinnumarkaði. Þetta var þó nokkuð rætt fyrir 13 árum og bent á að rót þessa meinta vanda sé ekki regluverkið heldur skortur á þekkingu á mannauðsstjórnun hjá ríkinu, stuðningur við stjórnendur væri of lítill og að þroskastig mannauðsstjórnunar væri lægra á opinberum vinnumarkaði en þeim almenna. Fjármálaráðuneytið, sem fer fyrir starfsmannamálum ríkisins, ákvað að bregðast við þessum ábendingum fyrir mörgum árum með því að leggja aukna áherslu á mannauðsstjórnun. Jólaóskalisti BSRB Efst á óskalista okkar hjá BSRB er sannarlega að öll njóti sömu réttinda á vinnumarkaði – en það verður ekki gert öðruvísi en að samræma þau upp á við. Að lokum viljum við í BSRB hvetja þau fyrirtæki og félög sem mynda Viðskiptaráð til að hugleiða alvarlega hvort það sé íslensku atvinnulífi til hagsbóta að ráðið stundi stöðugar árásir á fjölmennar kvennastéttar á opinberum vinnumarkaði sem með störfum sínum skapa grundvallarskilyrði til verðmætasköpunar á Íslandi. Höfundur er formaður BSRB. [1] Nánari upplýsingar má finna hér: https://www.rannvinn.is/_files/ugd/61b738_42efc9dcc153415fa4726d21f521985e.pdf [2] Nánari upplýsingar má finna hér: https://www.rannvinn.is/_files/ugd/61b738_58246bd441c5463ab8fd52de91a48bce.pdf
Hvers virði er starfsleyfið okkar? Eva Hauksdóttir,Katrín Sigurðardóttir,Laufey Elísabet Gissurardóttir,Steinunn Bergmann,Þóra Leósdóttir Skoðun
Ákall til stjórnvalda - Ekki skattleggja útivist og áhugamál enn frekar Arnar Þór Hafsteinsson Skoðun
Leikur að lýðræðinu Ása Valdís Árnadóttir,Björn Kristinn Pálmarsson,Smári Bergmann Kolbeinsson Skoðun
Skoðun Er kominn tími til að loka álverinu á Grundartanga og kísilverinu á Húsavík – fyrir framtíð íslands? Sigvaldi Einarsson skrifar
Skoðun Hvers virði er starfsleyfið okkar? Eva Hauksdóttir,Katrín Sigurðardóttir,Laufey Elísabet Gissurardóttir,Steinunn Bergmann,Þóra Leósdóttir skrifar
Skoðun Ákall til stjórnvalda - Ekki skattleggja útivist og áhugamál enn frekar Arnar Þór Hafsteinsson skrifar
Skoðun Leikur að lýðræðinu Ása Valdís Árnadóttir,Björn Kristinn Pálmarsson,Smári Bergmann Kolbeinsson skrifar
Skoðun Vísindin geta læknað krabbamein en ekki grænmetissafar og kaffistólpípur Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir,Vilborg Kolbrún Vilmundardóttir skrifar
Skoðun Þöggun, hroki og afneitun voru móttökur Samfylkingarinnar til okkar Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir skrifar
Skoðun Verkakonur samtímans – og nýtt skeið í kvennabaráttu! Guðrún Margrét Guðmundsdóttir,Aleksandra Leonardsdóttir skrifar
Skoðun Samhljómur á meðal ÍSÍ og Íslandsspila um endursköpun spilaumhverfisins Ingvar Örn Ingvarsson skrifar
Hvers virði er starfsleyfið okkar? Eva Hauksdóttir,Katrín Sigurðardóttir,Laufey Elísabet Gissurardóttir,Steinunn Bergmann,Þóra Leósdóttir Skoðun
Ákall til stjórnvalda - Ekki skattleggja útivist og áhugamál enn frekar Arnar Þór Hafsteinsson Skoðun
Leikur að lýðræðinu Ása Valdís Árnadóttir,Björn Kristinn Pálmarsson,Smári Bergmann Kolbeinsson Skoðun