Lýðheilsa bænda Unnur Rán Reynisdóttir og Arnar Páll Gunnlaugsson skrifa 25. nóvember 2024 15:51 Bændastéttin er hópur sem hefur gleymst í umræðum um kjaramál. Bændur hafa líka alveg týnst hvað varðar lýðheilsumál, veikinda- og orlofsrétt. Við eigum öll að hafa rétt á því að lifa mannsæmandi lífi, geta framfleytt okkur og fjölskyldum okkar. Svo við tölum nú ekki um að geta brugðist við þeim áföllum sem kunna að koma upp á lífsleiðinni. Við höfum hvergi séð tímakaup bænda útreiknað, enda varla til sú stétt sem er jafn bundin sinni vinnu og bændur. Fólki verður tíðrætt um fæðuöryggi á Íslandi en hvað í raun er hið opinbera að gera til að styðja bændur í að tryggja það? Nýliðun í bændastéttinni er nánast engin og ríkið gerir sama og ekkert til þess að liðka fyrir henni. Rannsóknir hafa sýnt að tengsl eru á milli tekna, starfsaðstæðna og heilsu fólks. Þegar ungir bændur horfa upp á sligandi lánakjör, samkeppni um kaup á jörðum við auðmenn, ríki sem hlustar ekki á bændur sjálfa, algjört óöryggi hvað muni gerast ef bóndi veikist eða slasast sjáum við að staðan er ekki mjög spennandi fyrir unga fólkið. Á meðan fylgjumst við með stéttinni eldast og eldast. Það er í raun engin furða að meðalaldur bænda nálgast nú eftirlaunaaldurinn. Ríkið hefur ekki haft dug til að stíga inn í þá þróun að fjársterkir aðilar eru farnir að sanka að sér bújörðum á Íslandi. Þar þarf að setja skilyrði um búsetu og landbúnað á þeim jörðum sem eru seldar. Íslendingar virðast því ekki vera með neina langtímaáætlun í landbúnaðarmálum á meðan við horfum upp á stéttina eldast og deyja út. Dæmisaga um ósveigjanleika kerfisins; skattar voru hækkaðir hér á litaða olíu, þar sem hið opinbera er að flýta fyrir orkuskiptunum. Ríkið er greinilega að hugsa meira um grænþvott en raunverulegra hvata til umhverfis- og loftslagsverndar, þar sem það er ekki hægt að kaupa rafmagnsknúnar dráttarvélar í dag, svo dæmi séu nefnd. Með þessu er eingöngu verið að leggja auknar álögur og stein í götu bænda sem hafa enga aðstöðu til að taka þátt í orkuskiptum, hvað þetta varðar. Við heyrum út undan okkur og sjáum fréttir af því að bændur komast ekki í veikindaleyfi þrátt fyrir slys og jafnvel alvarlegan heilsubrest. Okkur þykir flestum eðlilegt og sanngjarnt að eiga veikindarétt í okkar vinnu en tryggingavernd er hvergi nærri nægjanleg til að bændur búi við almennilegt starfsöryggi. Bregðist heilsan þurfa maki eða börn bænda að vinna helmingi meira á búinu, þrátt fyrir þá staðreynd að sökum lágra launa sé þetta fólk þá þegar í annarri vinnu. Nú ef bóndinn á ekki nána aðstandendur sem geta hlaupið undir bagga með þeim, bitnar ástandið á búfénaði. En þessu er hægt að breyta og þessu þarf að breyta. Við viljum hafa öflugan landbúnað á Íslandi. Ekki viljum við selja allar jarðir erlendum auðkýfingum sem hafa engan áhuga á að stunda þar búskap. Eða er það kannski óopinber stefna stjórnvalda að á Íslandi verði ekki stundaður landbúnaður í nánustu framtíð? Innflutt matvæli þurfa eins og sakir standa ekki einu sinni að standast þær ströngu kröfur sem gerðar eru til matvælaöryggis og dýravelferðar í innlendri matvælaframleiðslu. Við erum á undarlegri vegferð í landbúnaðarmálum og þurfum að taka fast í stýrið nú þegar til að beygja af þessari leið. Það er nauðsynlegt að endurhugsa kerfið. Við þurfum að huga að lýðheilsu bænda. Í landbúnaðarstefnu Sósíalistaflokksins segir að bæta skuli kjör bænda og viðurkenna þá sem mikilvægan hluta framvarðarsveitar landsmanna sem þeir eru í raun. Sum nágrannaríki okkar huga betur að þessum málum og þaðan má fá hugmyndir, sumar jafnvel stórgóðar. Finnskir bændur eiga til dæmis rétt á 26 afleysingar dögum á ári, sem greidd eru af hinu opinbera. Það er einn liður í að huga að bættri heilsu bænda og betri vinnuaðstæðna. Það er öllum mikilvægt að sinna áhugamálum, sjálfsrækt og að komast frá vinnu reglulega. Einnig þarf að tryggja það að við slys og veikindi fái bændur tafarlaust afleysingu en ekki eftir 3 mánuði eða eftir þref við tryggingafélög. Við höfum reiknað út hvað slík þjónusta myndi kosta og það er álíka mikið og rennur frá íslenska ríkinu til trúmála á ári hverju. Aftur á móti mun þetta skila sér með bættri heilsu og velferð bænda og strax verður starfið mun álitlegra fyrir unga bændur. Þetta er þó ekki nóg, það er nauðsynlegt fyrir bændur að fá hagstæð lán, hvort sem er fyrir jarðarkaupum, framkvæmdum eða nýsköpun. Sósíalistaflokkurinn berst meðal annars fyrir því að stofnaður verði samfélagsbanki. Slíkur banki getur til dæmis gjörbreytt stöðunni á húsnæðismarkaði og það sama myndi eiga við um lán til jarðakaupa og framkvæmda. Samfélagsbankar eru ekki reknir í gróðaskyni, markmiðið er að notendurnir, almenningur á Íslandi, njóti góðs af. Þannig myndu lánakjör samfélagsbankans stórbæta lífsskilyrði bæði bænda og alls almennings á Íslandi. Það þarf að breyta lýðheilsumálum og lánakjörum bænda til að íslenskur landbúnaður dafni. Þar duga engar nýfrjálshyggju lausnir sem miða að því að bankar séu að stórgræða á lánveitingum til bænda. Hér þarf sósíalískar lausnir með heilsu og hag bænda í huga. Greinarhöfundar verma 1. og 3. Sæti á lista Sósíalistaflokksinns í Suðurkjördæmi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Sósíalistaflokkurinn Suðurkjördæmi Skoðun: Alþingiskosningar 2024 Mest lesið Halldór 05.07.2025 Halldór Baldursson Halldór Grafarvogur framtíðar verður til Sara Björg Sigurðardóttir Skoðun Málþófið um veiðigjöldin vekur miskunnsama Samverja Sigurjón Þórðarson Skoðun Ágætu fyrrum samstarfsaðilar á Þjóðminjasafni Íslands Uggi Jónsson Skoðun Stærðfræðikennari sem kann ekki að reikna? (Og getur ekki lært það!) Brynjólfur Þorvarðsson Skoðun Menntastefna 2030 Guðmundur Ingi Kristinsson Skoðun Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson Skoðun Gagnsæi og inntak Halldóra Lillý Jóhannsdóttir Skoðun Hannað fyrir miklu stærri markaði Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Íslendingar greiða sama hlutfall útgjalda í mat og Norðurlöndin Margrét Gísladóttir Skoðun Skoðun Skoðun Gagnsæi og inntak Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Sumargjöf Þórunn Sigurðardóttir skrifar Skoðun Hannað fyrir miklu stærri markaði Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Grafarvogur framtíðar verður til Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Málþófið um veiðigjöldin vekur miskunnsama Samverja Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Menntastefna 2030 Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun Ágætu fyrrum samstarfsaðilar á Þjóðminjasafni Íslands Uggi Jónsson skrifar Skoðun Ferðamannaþorpin - Náttúruvá Þóra B. Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson skrifar Skoðun Laxaharmleikur Jóhannes Sturlaugsson skrifar Skoðun Lýðræðið í skötulíki! Lilja Rafney Magnúsdóttir skrifar Skoðun Stærðfræðikennari sem kann ekki að reikna? (Og getur ekki lært það!) Brynjólfur Þorvarðsson skrifar Skoðun Íslendingar greiða sama hlutfall útgjalda í mat og Norðurlöndin Margrét Gísladóttir skrifar Skoðun Til varnar jafnlaunavottun Magnea Marinósdóttir skrifar Skoðun Heimaþjónusta og velferðartækni: Lykillinn að sjálfbæru heilbrigðiskerfi Auður Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Barnaræninginn Pútín Gunnar Hólmsteinn Ársælsson skrifar Skoðun Um þjóð og ríki Gauti Kristmannsson skrifar Skoðun Málfrelsi og mörk þess á vettvangi lýðræðisins Helga Vala Helgadóttir skrifar Skoðun Sjókvíaeldi á Íslandi fjarstýrt með gervigreind frá Noregi Ingólfur Ásgeirsson skrifar Skoðun „Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann skrifar Skoðun Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson skrifar Skoðun Kjarnorkuákvæðið: Neyðarhemill en ekki léttvægt leikfang popúlista Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Stjórnarandstaðan er vannýtt auðlind Jón Daníelsson skrifar Skoðun Ef Veðurstofan spáði vitlausu veðri í 40 ár, væri það bara í lagi? Björn Ólafsson skrifar Skoðun Hægri sósíalismi Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun 5 ára vegferð að skóla framtíðarinnar – eða ekki! Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Ójafnvægi í jöfnunarkerfinu Anna Sigríður Guðnadóttir,Halla Karen Kristjánsdóttir,Lovísa Jónsdóttir skrifar Skoðun Það sem ekki má segja um það sem enginn vill sjá Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Krónan, Nettó, Hagkaup, Bónus - það er kominn tími á formlega sniðgöngu Helen Ólafsdóttir skrifar Skoðun Löggæslumál og aðstöðuleysi í Búðardal – ákall um viðbragð og aðgerðir Björn Bjarki Þorsteinsson skrifar Sjá meira
Bændastéttin er hópur sem hefur gleymst í umræðum um kjaramál. Bændur hafa líka alveg týnst hvað varðar lýðheilsumál, veikinda- og orlofsrétt. Við eigum öll að hafa rétt á því að lifa mannsæmandi lífi, geta framfleytt okkur og fjölskyldum okkar. Svo við tölum nú ekki um að geta brugðist við þeim áföllum sem kunna að koma upp á lífsleiðinni. Við höfum hvergi séð tímakaup bænda útreiknað, enda varla til sú stétt sem er jafn bundin sinni vinnu og bændur. Fólki verður tíðrætt um fæðuöryggi á Íslandi en hvað í raun er hið opinbera að gera til að styðja bændur í að tryggja það? Nýliðun í bændastéttinni er nánast engin og ríkið gerir sama og ekkert til þess að liðka fyrir henni. Rannsóknir hafa sýnt að tengsl eru á milli tekna, starfsaðstæðna og heilsu fólks. Þegar ungir bændur horfa upp á sligandi lánakjör, samkeppni um kaup á jörðum við auðmenn, ríki sem hlustar ekki á bændur sjálfa, algjört óöryggi hvað muni gerast ef bóndi veikist eða slasast sjáum við að staðan er ekki mjög spennandi fyrir unga fólkið. Á meðan fylgjumst við með stéttinni eldast og eldast. Það er í raun engin furða að meðalaldur bænda nálgast nú eftirlaunaaldurinn. Ríkið hefur ekki haft dug til að stíga inn í þá þróun að fjársterkir aðilar eru farnir að sanka að sér bújörðum á Íslandi. Þar þarf að setja skilyrði um búsetu og landbúnað á þeim jörðum sem eru seldar. Íslendingar virðast því ekki vera með neina langtímaáætlun í landbúnaðarmálum á meðan við horfum upp á stéttina eldast og deyja út. Dæmisaga um ósveigjanleika kerfisins; skattar voru hækkaðir hér á litaða olíu, þar sem hið opinbera er að flýta fyrir orkuskiptunum. Ríkið er greinilega að hugsa meira um grænþvott en raunverulegra hvata til umhverfis- og loftslagsverndar, þar sem það er ekki hægt að kaupa rafmagnsknúnar dráttarvélar í dag, svo dæmi séu nefnd. Með þessu er eingöngu verið að leggja auknar álögur og stein í götu bænda sem hafa enga aðstöðu til að taka þátt í orkuskiptum, hvað þetta varðar. Við heyrum út undan okkur og sjáum fréttir af því að bændur komast ekki í veikindaleyfi þrátt fyrir slys og jafnvel alvarlegan heilsubrest. Okkur þykir flestum eðlilegt og sanngjarnt að eiga veikindarétt í okkar vinnu en tryggingavernd er hvergi nærri nægjanleg til að bændur búi við almennilegt starfsöryggi. Bregðist heilsan þurfa maki eða börn bænda að vinna helmingi meira á búinu, þrátt fyrir þá staðreynd að sökum lágra launa sé þetta fólk þá þegar í annarri vinnu. Nú ef bóndinn á ekki nána aðstandendur sem geta hlaupið undir bagga með þeim, bitnar ástandið á búfénaði. En þessu er hægt að breyta og þessu þarf að breyta. Við viljum hafa öflugan landbúnað á Íslandi. Ekki viljum við selja allar jarðir erlendum auðkýfingum sem hafa engan áhuga á að stunda þar búskap. Eða er það kannski óopinber stefna stjórnvalda að á Íslandi verði ekki stundaður landbúnaður í nánustu framtíð? Innflutt matvæli þurfa eins og sakir standa ekki einu sinni að standast þær ströngu kröfur sem gerðar eru til matvælaöryggis og dýravelferðar í innlendri matvælaframleiðslu. Við erum á undarlegri vegferð í landbúnaðarmálum og þurfum að taka fast í stýrið nú þegar til að beygja af þessari leið. Það er nauðsynlegt að endurhugsa kerfið. Við þurfum að huga að lýðheilsu bænda. Í landbúnaðarstefnu Sósíalistaflokksins segir að bæta skuli kjör bænda og viðurkenna þá sem mikilvægan hluta framvarðarsveitar landsmanna sem þeir eru í raun. Sum nágrannaríki okkar huga betur að þessum málum og þaðan má fá hugmyndir, sumar jafnvel stórgóðar. Finnskir bændur eiga til dæmis rétt á 26 afleysingar dögum á ári, sem greidd eru af hinu opinbera. Það er einn liður í að huga að bættri heilsu bænda og betri vinnuaðstæðna. Það er öllum mikilvægt að sinna áhugamálum, sjálfsrækt og að komast frá vinnu reglulega. Einnig þarf að tryggja það að við slys og veikindi fái bændur tafarlaust afleysingu en ekki eftir 3 mánuði eða eftir þref við tryggingafélög. Við höfum reiknað út hvað slík þjónusta myndi kosta og það er álíka mikið og rennur frá íslenska ríkinu til trúmála á ári hverju. Aftur á móti mun þetta skila sér með bættri heilsu og velferð bænda og strax verður starfið mun álitlegra fyrir unga bændur. Þetta er þó ekki nóg, það er nauðsynlegt fyrir bændur að fá hagstæð lán, hvort sem er fyrir jarðarkaupum, framkvæmdum eða nýsköpun. Sósíalistaflokkurinn berst meðal annars fyrir því að stofnaður verði samfélagsbanki. Slíkur banki getur til dæmis gjörbreytt stöðunni á húsnæðismarkaði og það sama myndi eiga við um lán til jarðakaupa og framkvæmda. Samfélagsbankar eru ekki reknir í gróðaskyni, markmiðið er að notendurnir, almenningur á Íslandi, njóti góðs af. Þannig myndu lánakjör samfélagsbankans stórbæta lífsskilyrði bæði bænda og alls almennings á Íslandi. Það þarf að breyta lýðheilsumálum og lánakjörum bænda til að íslenskur landbúnaður dafni. Þar duga engar nýfrjálshyggju lausnir sem miða að því að bankar séu að stórgræða á lánveitingum til bænda. Hér þarf sósíalískar lausnir með heilsu og hag bænda í huga. Greinarhöfundar verma 1. og 3. Sæti á lista Sósíalistaflokksinns í Suðurkjördæmi.
Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson Skoðun
Skoðun Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson skrifar
Skoðun Stærðfræðikennari sem kann ekki að reikna? (Og getur ekki lært það!) Brynjólfur Þorvarðsson skrifar
Skoðun Íslendingar greiða sama hlutfall útgjalda í mat og Norðurlöndin Margrét Gísladóttir skrifar
Skoðun Heimaþjónusta og velferðartækni: Lykillinn að sjálfbæru heilbrigðiskerfi Auður Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun „Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann skrifar
Skoðun Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson skrifar
Skoðun Kjarnorkuákvæðið: Neyðarhemill en ekki léttvægt leikfang popúlista Kristinn Karl Brynjarsson skrifar
Skoðun Ójafnvægi í jöfnunarkerfinu Anna Sigríður Guðnadóttir,Halla Karen Kristjánsdóttir,Lovísa Jónsdóttir skrifar
Skoðun Krónan, Nettó, Hagkaup, Bónus - það er kominn tími á formlega sniðgöngu Helen Ólafsdóttir skrifar
Skoðun Löggæslumál og aðstöðuleysi í Búðardal – ákall um viðbragð og aðgerðir Björn Bjarki Þorsteinsson skrifar
Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson Skoðun