Kaldar kveðjur til bænda? Ólafur Stephensen skrifar 23. mars 2024 17:31 Ég sé að sá ágæti þingmaður, Ásmundur Friðriksson, víkur að greinarhöfundi nokkrum orðum á Facebook-síðu sinni. Ásmundur er í stjórnarmeirihlutanum í atvinnuveganefnd Alþingis, sem samdi hið nýja frumvarp um undanþágu kjötafurðastöðva frá samkeppnislögum, sem undirritaður og Félag atvinnurekenda hafa eindregið gagnrýnt, en varð að lögum í vikunni. Ásmundur segir að í viðtali við Stöð 2 í gærkvöldi hafi greinarhöfundur „að venju sen[t] bændum þessa lands kaldar kveðjur.“ Förum nú aðeins yfir hvað var sagt um bændur í viðtalinu: Styrkir einokun stöðu bænda?„Þetta mun væntanlega þýða hækkanir á verði og ég skil ekki gleði forystu Bændasamtakanna yfir þessum nýju lögum því ég held að staða bænda gagnvart afurðarstöðunum muni enn veikjast og var hún ekki beysin fyrir.“ Þarna er ég m.a. að vísa í kannanir Samkeppniseftirlitsins meðal bænda, en þær sýna að um og yfir 90% hrossa- og sauðfjárbænda og 75% nautgripabænda telja samningsstöðu bænda almennt vera veika eða enga gagnvart afurðastöðvum. Hvernig afnám samkeppni og einokun í rekstri afurðastöðva á að styrkja stöðu bænda gagnvart þeim er ofvaxið mínum skilningi. Hér má bæta við að þegar mjólkuriðnaðurinn fékk undanþágu frá samkeppnislögum, lá fyrir að bændur væru eigendur afurðastöðvanna og hefðu á þeim einhverja stjórn. Því er ekki að heilsa í kjötiðnaðinum nema að takmörkuðu leyti. Annað sem undirritaður sagði um bændur var eftirfarandi: „Ætlunin með hinu upphaflega frumvarpi var að styrkja fyrirtæki í eigu og undir stjórn bænda, nú eru þau skilyrði farin út og það eru einfaldlega ýmis stórfyrirtæki, sum hver með alveg hreint myljandi hagnað, sem mega núna hafa með sér samráð og sameinast án eftirlits Samkeppniseftirlitsins. Að okkar mati er þetta stórslys sem hefði verið mjög auðvelt að forðast.“ Við Ásmundur höfum kannski mismunandi skilning á köldum kveðjum, en þessar voru alltént ekki til bænda, heldur fremur til þingmanna sem telja að það, sem er ólöglegt og jafnvel refsivert í öllum öðrum atvinnugreinum, sé bara í fínu lagi í landbúnaðinum. Samkeppnislögin hindra ekki hagræðingu Það er rétt að halda því til haga að Félag atvinnurekenda er aldeilis ekki ósammála því að rétt geti verið að hagræða í sláturiðnaðinum. En við höfum viljað að það gerðist innan ramma samkeppnislöggjafarinnar, eins og ég fór raunar yfir í viðtalinu við Stöð 2 en rúmaðist ekki í sjónvarpsfréttinni. 15. grein samkeppnislaga kveður á um að ákvæði um bann við samstilltum aðgerðum fyrirtækja eða samkeppnishindrunum gildi ekki ef samstarfið uppfylli tiltekin skilyrði, þar á meðal um að veita neytendum sanngjarna hlutdeild í ávinningi sem af samstarfinu hlýst og fyrirtækjunum sé ekki veitt færi á að koma í veg fyrir samkeppni að því er varðar verulegan hluta framleiðsluvaranna eða þjónustunnar sem um er að ræða. Sömuleiðis liggur fyrir nýlegur samruni afurðastöðva, þ.e. Kjarnafæðis og Norðlenska, sem Samkeppniseftirlitið heimilaði að uppfylltum skilyrðum m.a. til verndar hagsmunum bænda, neytenda og samkeppni. Samkeppnislöggjöfin gefur með öðrum orðum ágætt svigrúm til hagræðingar, samstarfs og sameiningar í kjötiðnaði, að því gefnu að áðurnefnd skilyrði séu uppfyllt. Það að menn telji þurfa að víkja henni til hliðar með undanþágum sem eiga sér ekki fordæmi í nágrannalöndunum bendir mjög eindregið til að þeir treysti sér ekki til að tryggja hag neytenda eða að samkeppni verði áfram við lýði. Atvinnurekendur og kýrnar Í umræðum á Alþingi í gær sagði Ásmundur Friðriksson: „Ég verð nú að segja það, virðulegur forseti, að þegar kýrnar í fjósinu hjá atvinnurekendum fara að baula þá held ég að við séum að gera eitthvað rétt í þinginu. Það er nú kannski bara óvirðing við kýrnar að vera að tala um þennan félagsskap í sömu andrá og þær.“ Gömlum kúasmala getur nú sárnað! Valdefling bænda Að lokum leyfir gamli kúasmalinn sér að birta texta úr umsögn Félags atvinnurekenda um drög að þingsályktunartilllögu, sem varð að gildandi landbúnaðarstefnu til 2040. Þar er afstaða félagsins til hlutverks bænda kjörnuð: „FA fagnar markmiðum stefnudraganna um að bændur búi yfir hæfni og getu til að mæta eftirspurn neytenda og að styrkja tengsl þeirra og traust gagnvart neytendum. FA telur þó að leggja ætti enn ríkari áherzlu á samstarf og sameiginlega hagsmuni bænda og verzlunar, en hvorug greinin getur án hinnar verið. Það er í sjálfu sér umhugsunarefni að stefnumótun í þessum málaflokki fari ekki fram í samtali á milli þessara greina. FA tekur undir að landbúnaðurinn eigi að vera „framsækinn og spennandi starfsvettvangur“ en finnst að gjarnan mætti leggja meiri áherzlu á það í stefnunni að bændur séu frumkvöðlar sem nýta sér krafta samkeppni á frjálsum markaði til að skapa sér og sínum góða lífsafkomu og framtíð. Í mótun landbúnaðarstefnu til framtíðar er lykilatriði að valdefla hinn íslenzka bónda sem sjálfstæðan atvinnurekanda og þátttakanda á markaði, sem vonandi er sem frjálsastur, til að skapa bændum sem ríkasta möguleika.“ Lagabreytingin, sem Ásmundur Friðriksson og félagar knúðu í gegnum Alþingi, er því miður ekki þáttur í valdeflingu íslenzkra bænda. Höfundur er framkvæmdastjóri Félags atvinnurekenda. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Ólafur Stephensen Samkeppnismál Landbúnaður Undanþága kjötafurðastöðva frá samkeppnislögum Mest lesið Við erum búin að missa tökin Ása Berglind Hjálmarsdóttir Skoðun Hjúkrunarheimili í Þorlákshöfn Gestur Þór Kristjánsson,Sigurbjörg Jenný Jónsdóttir,Grétar Ingi Erlendsson,Erla Sif Markúsdóttir Skoðun Hálfrar aldar svívirða Stefán Pálsson Skoðun Hrekkjavaka á Landakoti Kristófer Ingi Svavarsson Skoðun Óvenjulegt fólk Helgi Brynjarsson Skoðun Rýr húsnæðispakki Magnea Gná Jóhannsdóttir Skoðun Um Liverpool, Diogo Jota, áföll og sorgina – hugleiðingar sálfræðings Andri Hrafn Sigurðsson Skoðun Stöndum vörð um Héraðsvötnin! Rakel Hinriksdóttir Skoðun Hver greiðir fyrir breytingarnar? Svanfríður G. Bergvinsdóttir Skoðun Stytta þarf veiðitíma svartfugla strax Hólmfríður Arnardóttir,Helga Ögmundardóttir Skoðun Skoðun Skoðun Ættbálkahegðun á stafrænu formi Martha Árnadóttir skrifar Skoðun Kirkjurnar standa en stoðirnar eru sveltar Anton Guðmundsson skrifar Skoðun Martin bakari flýgur heim með látum frá leikvelli auðmanna í Vatnsmýrinni Daði Rafnsson,Haukur Magnússon,Kristján Vigfússon,Margrét Manda Jónsdóttir skrifar Skoðun Stytta þarf veiðitíma svartfugla strax Hólmfríður Arnardóttir,Helga Ögmundardóttir skrifar Skoðun Hver greiðir fyrir breytingarnar? Svanfríður G. Bergvinsdóttir skrifar Skoðun Um Liverpool, Diogo Jota, áföll og sorgina – hugleiðingar sálfræðings Andri Hrafn Sigurðsson skrifar Skoðun Stöndum vörð um Héraðsvötnin! Rakel Hinriksdóttir skrifar Skoðun Við erum búin að missa tökin Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar Skoðun Hjúkrunarheimili í Þorlákshöfn Gestur Þór Kristjánsson,Sigurbjörg Jenný Jónsdóttir,Grétar Ingi Erlendsson,Erla Sif Markúsdóttir skrifar Skoðun Stöðug uppbygging orkuinnviða Adrian Pike,Bjarni Þórður Bjarnason,Tómas Már Sigurðsson skrifar Skoðun Rýr húsnæðispakki Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Hrekkjavaka á Landakoti Kristófer Ingi Svavarsson skrifar Skoðun Óvenjulegt fólk Helgi Brynjarsson skrifar Skoðun Hálfrar aldar svívirða Stefán Pálsson skrifar Skoðun $€tjum í$lensku á (mat) $€ðilinn! Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar Skoðun Minna tal, meiri uppbygging Guðrún Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Tvöföld mismunun kvenna í hópi innflytjenda Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun Ný nálgun – sama markmið: Heimili fyrir fólkið í borginni Heiða Björg Hilmisdóttir skrifar Skoðun Geymt en ekki gleymt Ástþór Ólafsson skrifar Skoðun Tækni og ungmenni: Hvar liggur ábyrgðin og hvað getum við gert? Stefán Þorri Helgason skrifar Skoðun Hvað gerir brjóstakrabbamein að ólæknandi brjóstakrabbameini? Helga Tryggvadóttir,Ólöf Kristjana Bjarnadóttir skrifar Skoðun „Lánin hækka – framtíðin minnkar“ Sveinn Óskar Sigurðsson skrifar Skoðun Hey Pawels í harðindunum Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Land rutt fyrir þúsundir íbúða í Úlfarsárdal Ragnar Þór Ingólfsson skrifar Skoðun Dýrmæt þjóðfélagsgerð Eva Björk Valdimarsdóttir skrifar Skoðun Hver er þessi Davíð Oddsson? Daði Freyr Ólafsson skrifar Skoðun Hugsanlega löglegt, en siðlaust og grimmt — af hundsráni í GOGG Kristinn Ka. Nína Sigríðarson skrifar Skoðun Þjóðkirkjan engu svarar – hylur sig í fræðilegri þoku Hilmar Kristinsson skrifar Skoðun Borgarstefna kallar á aðgerðir og fjármagn Ásthildur Sturludóttir skrifar Skoðun Skjáheimsókn getur dimmu í dagsljós breytt Auður Guðmundsdóttir skrifar Sjá meira
Ég sé að sá ágæti þingmaður, Ásmundur Friðriksson, víkur að greinarhöfundi nokkrum orðum á Facebook-síðu sinni. Ásmundur er í stjórnarmeirihlutanum í atvinnuveganefnd Alþingis, sem samdi hið nýja frumvarp um undanþágu kjötafurðastöðva frá samkeppnislögum, sem undirritaður og Félag atvinnurekenda hafa eindregið gagnrýnt, en varð að lögum í vikunni. Ásmundur segir að í viðtali við Stöð 2 í gærkvöldi hafi greinarhöfundur „að venju sen[t] bændum þessa lands kaldar kveðjur.“ Förum nú aðeins yfir hvað var sagt um bændur í viðtalinu: Styrkir einokun stöðu bænda?„Þetta mun væntanlega þýða hækkanir á verði og ég skil ekki gleði forystu Bændasamtakanna yfir þessum nýju lögum því ég held að staða bænda gagnvart afurðarstöðunum muni enn veikjast og var hún ekki beysin fyrir.“ Þarna er ég m.a. að vísa í kannanir Samkeppniseftirlitsins meðal bænda, en þær sýna að um og yfir 90% hrossa- og sauðfjárbænda og 75% nautgripabænda telja samningsstöðu bænda almennt vera veika eða enga gagnvart afurðastöðvum. Hvernig afnám samkeppni og einokun í rekstri afurðastöðva á að styrkja stöðu bænda gagnvart þeim er ofvaxið mínum skilningi. Hér má bæta við að þegar mjólkuriðnaðurinn fékk undanþágu frá samkeppnislögum, lá fyrir að bændur væru eigendur afurðastöðvanna og hefðu á þeim einhverja stjórn. Því er ekki að heilsa í kjötiðnaðinum nema að takmörkuðu leyti. Annað sem undirritaður sagði um bændur var eftirfarandi: „Ætlunin með hinu upphaflega frumvarpi var að styrkja fyrirtæki í eigu og undir stjórn bænda, nú eru þau skilyrði farin út og það eru einfaldlega ýmis stórfyrirtæki, sum hver með alveg hreint myljandi hagnað, sem mega núna hafa með sér samráð og sameinast án eftirlits Samkeppniseftirlitsins. Að okkar mati er þetta stórslys sem hefði verið mjög auðvelt að forðast.“ Við Ásmundur höfum kannski mismunandi skilning á köldum kveðjum, en þessar voru alltént ekki til bænda, heldur fremur til þingmanna sem telja að það, sem er ólöglegt og jafnvel refsivert í öllum öðrum atvinnugreinum, sé bara í fínu lagi í landbúnaðinum. Samkeppnislögin hindra ekki hagræðingu Það er rétt að halda því til haga að Félag atvinnurekenda er aldeilis ekki ósammála því að rétt geti verið að hagræða í sláturiðnaðinum. En við höfum viljað að það gerðist innan ramma samkeppnislöggjafarinnar, eins og ég fór raunar yfir í viðtalinu við Stöð 2 en rúmaðist ekki í sjónvarpsfréttinni. 15. grein samkeppnislaga kveður á um að ákvæði um bann við samstilltum aðgerðum fyrirtækja eða samkeppnishindrunum gildi ekki ef samstarfið uppfylli tiltekin skilyrði, þar á meðal um að veita neytendum sanngjarna hlutdeild í ávinningi sem af samstarfinu hlýst og fyrirtækjunum sé ekki veitt færi á að koma í veg fyrir samkeppni að því er varðar verulegan hluta framleiðsluvaranna eða þjónustunnar sem um er að ræða. Sömuleiðis liggur fyrir nýlegur samruni afurðastöðva, þ.e. Kjarnafæðis og Norðlenska, sem Samkeppniseftirlitið heimilaði að uppfylltum skilyrðum m.a. til verndar hagsmunum bænda, neytenda og samkeppni. Samkeppnislöggjöfin gefur með öðrum orðum ágætt svigrúm til hagræðingar, samstarfs og sameiningar í kjötiðnaði, að því gefnu að áðurnefnd skilyrði séu uppfyllt. Það að menn telji þurfa að víkja henni til hliðar með undanþágum sem eiga sér ekki fordæmi í nágrannalöndunum bendir mjög eindregið til að þeir treysti sér ekki til að tryggja hag neytenda eða að samkeppni verði áfram við lýði. Atvinnurekendur og kýrnar Í umræðum á Alþingi í gær sagði Ásmundur Friðriksson: „Ég verð nú að segja það, virðulegur forseti, að þegar kýrnar í fjósinu hjá atvinnurekendum fara að baula þá held ég að við séum að gera eitthvað rétt í þinginu. Það er nú kannski bara óvirðing við kýrnar að vera að tala um þennan félagsskap í sömu andrá og þær.“ Gömlum kúasmala getur nú sárnað! Valdefling bænda Að lokum leyfir gamli kúasmalinn sér að birta texta úr umsögn Félags atvinnurekenda um drög að þingsályktunartilllögu, sem varð að gildandi landbúnaðarstefnu til 2040. Þar er afstaða félagsins til hlutverks bænda kjörnuð: „FA fagnar markmiðum stefnudraganna um að bændur búi yfir hæfni og getu til að mæta eftirspurn neytenda og að styrkja tengsl þeirra og traust gagnvart neytendum. FA telur þó að leggja ætti enn ríkari áherzlu á samstarf og sameiginlega hagsmuni bænda og verzlunar, en hvorug greinin getur án hinnar verið. Það er í sjálfu sér umhugsunarefni að stefnumótun í þessum málaflokki fari ekki fram í samtali á milli þessara greina. FA tekur undir að landbúnaðurinn eigi að vera „framsækinn og spennandi starfsvettvangur“ en finnst að gjarnan mætti leggja meiri áherzlu á það í stefnunni að bændur séu frumkvöðlar sem nýta sér krafta samkeppni á frjálsum markaði til að skapa sér og sínum góða lífsafkomu og framtíð. Í mótun landbúnaðarstefnu til framtíðar er lykilatriði að valdefla hinn íslenzka bónda sem sjálfstæðan atvinnurekanda og þátttakanda á markaði, sem vonandi er sem frjálsastur, til að skapa bændum sem ríkasta möguleika.“ Lagabreytingin, sem Ásmundur Friðriksson og félagar knúðu í gegnum Alþingi, er því miður ekki þáttur í valdeflingu íslenzkra bænda. Höfundur er framkvæmdastjóri Félags atvinnurekenda.
Hjúkrunarheimili í Þorlákshöfn Gestur Þór Kristjánsson,Sigurbjörg Jenný Jónsdóttir,Grétar Ingi Erlendsson,Erla Sif Markúsdóttir Skoðun
Um Liverpool, Diogo Jota, áföll og sorgina – hugleiðingar sálfræðings Andri Hrafn Sigurðsson Skoðun
Skoðun Martin bakari flýgur heim með látum frá leikvelli auðmanna í Vatnsmýrinni Daði Rafnsson,Haukur Magnússon,Kristján Vigfússon,Margrét Manda Jónsdóttir skrifar
Skoðun Um Liverpool, Diogo Jota, áföll og sorgina – hugleiðingar sálfræðings Andri Hrafn Sigurðsson skrifar
Skoðun Hjúkrunarheimili í Þorlákshöfn Gestur Þór Kristjánsson,Sigurbjörg Jenný Jónsdóttir,Grétar Ingi Erlendsson,Erla Sif Markúsdóttir skrifar
Skoðun Stöðug uppbygging orkuinnviða Adrian Pike,Bjarni Þórður Bjarnason,Tómas Már Sigurðsson skrifar
Skoðun Tvöföld mismunun kvenna í hópi innflytjenda Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar
Skoðun Tækni og ungmenni: Hvar liggur ábyrgðin og hvað getum við gert? Stefán Þorri Helgason skrifar
Skoðun Hvað gerir brjóstakrabbamein að ólæknandi brjóstakrabbameini? Helga Tryggvadóttir,Ólöf Kristjana Bjarnadóttir skrifar
Skoðun Hugsanlega löglegt, en siðlaust og grimmt — af hundsráni í GOGG Kristinn Ka. Nína Sigríðarson skrifar
Hjúkrunarheimili í Þorlákshöfn Gestur Þór Kristjánsson,Sigurbjörg Jenný Jónsdóttir,Grétar Ingi Erlendsson,Erla Sif Markúsdóttir Skoðun
Um Liverpool, Diogo Jota, áföll og sorgina – hugleiðingar sálfræðings Andri Hrafn Sigurðsson Skoðun