Áhyggjufullir upplýsingafræðingar Anna Kristín Stefánsdóttir, Harpa Rut Harðardóttir, Irma Hrönn Martinsdóttir, Kristína Benedikz, Unnur Valgeirsdóttir og Vigdís Þormóðsdóttir skrifa 15. febrúar 2023 10:30 Upplýsing, fagfélag á sviði bókasafns- og upplýsingafræða hélt pallborðsumræður um stöðu stéttarinnar þann 26. janúar sl. Þar áttu orðið landsbókavörður, borgarbókavörður, framkvæmdastjóri Landskerfis bókasafna, formaður stéttarfélags bókasafns- og upplýsingafræðinga, prófessor í Upplýsingafræði Háskóla Íslands og verkefnastjóri á Landsbókasafni – Háskólabókasafni sem var fulltrúi áhyggjufullra upplýsingafræðinga. Tilefni fundarins voru áhyggjur stéttarinnar yfir endurteknum atvinnuauglýsingum í sérfræðistörf á bókasöfnum þar sem auglýst er eftir umsækjendum með háskólamenntun sem nýtist í starfi, fremur en að fara skýlaust fram á háskólamenntun í upplýsingafræði. Þessi þróun hefur vakið nokkurn ugg hjá stéttinni, sem þykir réttilega vegið að sínum hagsmunum. Skortur á fagmenntuðum upplýsingafræðingum Það sem forstöðumönnum var tíðrætt um á pallborðinu var að alla jafna sæki ekki nægilega margir hæfir upplýsingafræðingar um auglýstar stöður, eða jafnvel að engin umsókn berist frá upplýsingafræðingi. Því hafa forstöðumenn brugðið á það ráð að auglýsa eftir starfsfólki með háskólamenntun sem nýtist í starfi til þess að fá fleiri umsóknir og tryggja sig fyrir því að fá ekki á sig kærur frá faglærðum upplýsingafræðingum sem væru ekki metnir hæfir í starfið. Margar fagstéttir glíma við að stéttin sé fáliðuð en lausnin getur varla verið að stofnanir verji sig fyrir kærum með því að slá af kröfum um fagþekkingu. Nær væri að setja fagþekkingu í fyrsta sæti og efla hana með því að skapa hvata fyrir nýliðun í faginu. Það er fullkomlega eðlilegt að stofnun sé kærð fyrir að ráða ekki einstakling sem hefur sérmenntun í faginu umfram aðra; það er sú lagalega leið sem við höfum til að verja fagstéttir. Það er í raun ótrúlegt að forstöðumenn nýti sér þessa afsökun og velji þá leið að auglýsa eftir einstaklingi með hvaða háskólamenntun sem er í störf upplýsingafræðinga. Ef staðan er sú að það sé raunverulegur skortur á upplýsingafræðingum mætti líta á það sem raunverulegt sóknarfæri í markaðssetningu fyrir nám í upplýsingafræði við Háskóla Íslands. Einnig mætti nota þessi rök til þess að berjast fyrir betri launum stéttarinnar; samkvæmt þessu ættu þeir fáu upplýsingafræðingar sem eru í atvinnuleit að geta valið úr sérfræðistörfum og gert háar launakröfur í samræmi við sérfræðiþekkingu sína. Það er skammsýni að ráða fólk með aðra menntun í þessi sérfræðistörf, sem kemur á endanum niður á stéttinni, faginu og gæðum þess starfs sem unnið er á bókasöfnum. Það gefur auga leið að hvatinn fyrir því að leggja fyrir sig nám í upplýsingafræði minnkar ef önnur háskólamenntun er metin jöfn til að ganga í störf upplýsingafræðinga. Nám er fræðilegur grunnur Sú skoðun heyrðist á pallborðinu að það að þurfa að klára meistaranám til þess að fá að starfa sem upplýsingafræðingur væri óþarflega íþyngjandi og hamli nýliðun í stéttinni. Nám í upplýsingafræði var fært upp á meistarastig í byrjun aldarinnar, eins og fleiri námsgreinar á borð við náms- og starfsráðgjöf, blaða- og fréttamennsku og mannauðsstjórnun. En það eru nú um 10 ár síðan sú breyting var gerð og ef það er ekki raunhæft að færa námið aftur niður á grunn-námsstig, eða bæta við grunnnámi í upplýsingafræði, er öll umræða um að námsstigið sé íþyngjandi ekkert annað en fyrirsláttur til að afvegaleiða umræðu um stöðu stéttarinnar. Svona niðrandi umræða um framhaldsmenntun og óþarfa hennar heyrist varla þegar um er að ræða aðrar sérfræðistéttir með meistaramenntun, til að mynda þær sem taldar eru upp hér að ofan. Námið í upplýsingafræði er okkar fagmenntun og undirbýr okkur fyrir atvinnumarkaðinn. En eins og önnur sérfræðistörf er háskólamenntun hinn faglegi grunnur sem starfsreynsla síðan byggir á og skilar hæfum starfskrafti. Ef fagmenntunin er ekki til staðar, eða vanmetin kerfisbundið, molnar undan gæðum starfsemi bókasafna, hægt og örugglega. Fjölbreytt verkefni upplýsingafræðinga Störf upplýsingafræðinga eru mjög fjölbreytt. Þeir starfa á öllum skólastigum, sérfræðisöfnum, ráðuneytum og rannsóknarstofnunum. Starfssvið þeirra felur meðal annars í sér að skrá allan safnkost og rannsóknarafurðir þjóðarinnar og gera aðgengilegan. Auk þess er kennsla í upplýsingalæsi, svo sem að meta áreiðanleika heimilda og ábyrga notkun þeirra, veigamikill þáttur í starfinu. Mikilvægi upplýsingalæsiskennslu eykst í sífellu á tímum upplýsingaóreiðu og falsfrétta. Ekki má heldur gleyma öllum skjalastjórum landsins, en skjalastjórn er hluti af námi í upplýsingafræði. Eðlilega eru ýmis störf á bókasöfnum sem henta betur öðrum en upplýsingafræðingum, til að mynda hin mikilvægu störf bókavarða. En á meðan starfið felur í sér verkþætti eins og aðföng, skráningu, varðveislu, stjórnun, upplýsingaþjónustu, miðlun og öflun upplýsinga og upplýsingalæsi þá skýtur það skökku við að auglýsa ekki eftir manneskju sem hefur fjárfest í námi þar sem einmitt þessir verkþættir eru markvisst kenndir. Það var áhugavert að heyra sjónarmið forstöðumanna stærstu bókasafna landsins, en ljóst er að það hefði þurft lengri tíma til að gefa félagsmönnum tækifæri á að koma með spurningar og tjá sína skoðun. Okkur vantar upplýsingar úr grasrótinni; hvað upplýsingafræðingum finnst um stöðu stéttarinnar, atvinnuauglýsingar, atvinnutækifæri, námið, endurmenntun o.s.frv. Það er sárt að hugsa til þess að stærstu bókasöfn landsins standi ekki vörð um störf upplýsingafræðinga og virði ekki fagmenntun þeirra. Ef þau gera það ekki, hví ættu aðrir vinnuveitendur og sveitarfélög að gera það? Það er varhugaverð þróun að vanmeta sérfræðimenntun og opna sérfræðistörf fyrir fólki án viðeigandi menntunar. Slíkt kemur óhjákvæmilega niður á faglegum vinnubrögðum, nýsköpun og framþróun. Upplýsingafræðingar þurfa að standa vörð um sín sérfræðistörf og halda áfram að efla sitt fagnám, svo tryggja megi metnaðarfulla starfsemi bóka- og skjalasafna til framtíðar. Höfundar eru upplýsingafræðingar á háskólabókasafni. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Bókasöfn Mest lesið Hamas og átökin við Ísrael – hvað er ekki sagt upphátt? Einar G Harðarson Skoðun Opið bréf til stjórnvalda Elín Ýr Arnar Hafdísardóttir Skoðun „Litla stúlkan og ruddarnir“ - Hugleiðing um stöðu Íslands á alþj.vettv. Flosi Þorgeirsson Skoðun Næstu sólarhringar á Gaza skipta sköpum Hlynur Már Vilhjálmsson Skoðun Við skuldum þeim að hlusta Ólafur Adolfsson Skoðun Þjóðareign, trú og skattar Svanur Guðmundsson Skoðun Hvernig gengur nýjum kennurum í grunnskólakennslu? Ingólfur Ásgeir Jóhannesson,Aðalheiður Anna Erlingsdóttir,Andri Rafn Ottesen,Maríanna Jónsdóttir Maríudóttir,Valgerður S. Bjarnadóttir Skoðun Lífið er eins og konfektkassi, þú veist aldrei hvernig mola þú færð Elín Íris Fanndal Skoðun Hvers virði er lambakjöt? Hafliði Halldórsson Skoðun Matvælaverð hefur nær þrefaldast frá stofnun Viðskiptaráðs! Sigríður Ingibjörg Ingadóttir Skoðun Skoðun Skoðun Hvers virði er lambakjöt? Hafliði Halldórsson skrifar Skoðun Lífið er eins og konfektkassi, þú veist aldrei hvernig mola þú færð Elín Íris Fanndal skrifar Skoðun Þjóðareign, trú og skattar Svanur Guðmundsson skrifar Skoðun Hamas og átökin við Ísrael – hvað er ekki sagt upphátt? Einar G Harðarson skrifar Skoðun Gjaldfrjálsar máltíðir fyrir leikskólabörn Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Næstu sólarhringar á Gaza skipta sköpum Hlynur Már Vilhjálmsson skrifar Skoðun Hvernig gengur nýjum kennurum í grunnskólakennslu? Ingólfur Ásgeir Jóhannesson,Aðalheiður Anna Erlingsdóttir,Andri Rafn Ottesen,Maríanna Jónsdóttir Maríudóttir,Valgerður S. Bjarnadóttir skrifar Skoðun Huglæg réttlætiskennd og skattar á verðmætasköpun Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Loksins fær þyrlan heimili fyrir norðan Njáll Trausti Friðbertsson skrifar Skoðun Opið bréf til stjórnvalda Elín Ýr Arnar Hafdísardóttir skrifar Skoðun Við skuldum þeim að hlusta Ólafur Adolfsson skrifar Skoðun „Litla stúlkan og ruddarnir“ - Hugleiðing um stöðu Íslands á alþj.vettv. Flosi Þorgeirsson skrifar Skoðun Mikilvæg gagnrýni eða tilraun til valdayfirtöku í Sósíalistaflokknum? Ása Lind Finnbogadóttir skrifar Skoðun Matvælaverð hefur nær þrefaldast frá stofnun Viðskiptaráðs! Sigríður Ingibjörg Ingadóttir skrifar Skoðun Alvarleg staða í umhverfi fréttamiðla Rósa Guðbjartsdóttir skrifar Skoðun Stéttarkerfi Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Stöðvum Hamas. Einungis þannig getum við stöðvað hryllinginn á Gaza BIrgir Finnsson skrifar Skoðun Dagur líffræðilegrar fjölbreytni 2025 Rannveig Magnúsdóttir,Ole Sandberg,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Rebecca Thompson,Skúli Skúlason,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Æfingin skapar meistarann! Sigurjón Már Fox Gunnarsson skrifar Skoðun 140 sinnum líklegra að verða fyrir eldingu Sigurður G. Guðjónsson skrifar Skoðun Konum í afplánun fjölgar: Með flókin áföll á bakinu Tinna Eyberg Örlygsdóttir,Sigríður Ella Jónsdóttir skrifar Skoðun Traust í húfi Eyjólfur Ármannsson skrifar Skoðun Verðmætasköpun án virðingar Berglind Harpa Svavarsdóttir skrifar Skoðun Daði Már týnir sjálfum sér Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Samhljómur við náttúruna og sjálfbæra þróun Anna María Ágústsdóttir skrifar Skoðun Aðgerðir gegn mansali í forgangi Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Enginn á verðinum – um ábyrgð, framtíðarsýn og mikilvægi forvirkrar stjórnsýslu Guðjón Heiðar Pálsson skrifar Skoðun Framtíðin fær húsnæði Ingunn Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Börnin sem deyja á Gaza Elín Pjetursdóttir skrifar Skoðun Brýr, sýkingar og börn Jón Pétur Zimsen skrifar Sjá meira
Upplýsing, fagfélag á sviði bókasafns- og upplýsingafræða hélt pallborðsumræður um stöðu stéttarinnar þann 26. janúar sl. Þar áttu orðið landsbókavörður, borgarbókavörður, framkvæmdastjóri Landskerfis bókasafna, formaður stéttarfélags bókasafns- og upplýsingafræðinga, prófessor í Upplýsingafræði Háskóla Íslands og verkefnastjóri á Landsbókasafni – Háskólabókasafni sem var fulltrúi áhyggjufullra upplýsingafræðinga. Tilefni fundarins voru áhyggjur stéttarinnar yfir endurteknum atvinnuauglýsingum í sérfræðistörf á bókasöfnum þar sem auglýst er eftir umsækjendum með háskólamenntun sem nýtist í starfi, fremur en að fara skýlaust fram á háskólamenntun í upplýsingafræði. Þessi þróun hefur vakið nokkurn ugg hjá stéttinni, sem þykir réttilega vegið að sínum hagsmunum. Skortur á fagmenntuðum upplýsingafræðingum Það sem forstöðumönnum var tíðrætt um á pallborðinu var að alla jafna sæki ekki nægilega margir hæfir upplýsingafræðingar um auglýstar stöður, eða jafnvel að engin umsókn berist frá upplýsingafræðingi. Því hafa forstöðumenn brugðið á það ráð að auglýsa eftir starfsfólki með háskólamenntun sem nýtist í starfi til þess að fá fleiri umsóknir og tryggja sig fyrir því að fá ekki á sig kærur frá faglærðum upplýsingafræðingum sem væru ekki metnir hæfir í starfið. Margar fagstéttir glíma við að stéttin sé fáliðuð en lausnin getur varla verið að stofnanir verji sig fyrir kærum með því að slá af kröfum um fagþekkingu. Nær væri að setja fagþekkingu í fyrsta sæti og efla hana með því að skapa hvata fyrir nýliðun í faginu. Það er fullkomlega eðlilegt að stofnun sé kærð fyrir að ráða ekki einstakling sem hefur sérmenntun í faginu umfram aðra; það er sú lagalega leið sem við höfum til að verja fagstéttir. Það er í raun ótrúlegt að forstöðumenn nýti sér þessa afsökun og velji þá leið að auglýsa eftir einstaklingi með hvaða háskólamenntun sem er í störf upplýsingafræðinga. Ef staðan er sú að það sé raunverulegur skortur á upplýsingafræðingum mætti líta á það sem raunverulegt sóknarfæri í markaðssetningu fyrir nám í upplýsingafræði við Háskóla Íslands. Einnig mætti nota þessi rök til þess að berjast fyrir betri launum stéttarinnar; samkvæmt þessu ættu þeir fáu upplýsingafræðingar sem eru í atvinnuleit að geta valið úr sérfræðistörfum og gert háar launakröfur í samræmi við sérfræðiþekkingu sína. Það er skammsýni að ráða fólk með aðra menntun í þessi sérfræðistörf, sem kemur á endanum niður á stéttinni, faginu og gæðum þess starfs sem unnið er á bókasöfnum. Það gefur auga leið að hvatinn fyrir því að leggja fyrir sig nám í upplýsingafræði minnkar ef önnur háskólamenntun er metin jöfn til að ganga í störf upplýsingafræðinga. Nám er fræðilegur grunnur Sú skoðun heyrðist á pallborðinu að það að þurfa að klára meistaranám til þess að fá að starfa sem upplýsingafræðingur væri óþarflega íþyngjandi og hamli nýliðun í stéttinni. Nám í upplýsingafræði var fært upp á meistarastig í byrjun aldarinnar, eins og fleiri námsgreinar á borð við náms- og starfsráðgjöf, blaða- og fréttamennsku og mannauðsstjórnun. En það eru nú um 10 ár síðan sú breyting var gerð og ef það er ekki raunhæft að færa námið aftur niður á grunn-námsstig, eða bæta við grunnnámi í upplýsingafræði, er öll umræða um að námsstigið sé íþyngjandi ekkert annað en fyrirsláttur til að afvegaleiða umræðu um stöðu stéttarinnar. Svona niðrandi umræða um framhaldsmenntun og óþarfa hennar heyrist varla þegar um er að ræða aðrar sérfræðistéttir með meistaramenntun, til að mynda þær sem taldar eru upp hér að ofan. Námið í upplýsingafræði er okkar fagmenntun og undirbýr okkur fyrir atvinnumarkaðinn. En eins og önnur sérfræðistörf er háskólamenntun hinn faglegi grunnur sem starfsreynsla síðan byggir á og skilar hæfum starfskrafti. Ef fagmenntunin er ekki til staðar, eða vanmetin kerfisbundið, molnar undan gæðum starfsemi bókasafna, hægt og örugglega. Fjölbreytt verkefni upplýsingafræðinga Störf upplýsingafræðinga eru mjög fjölbreytt. Þeir starfa á öllum skólastigum, sérfræðisöfnum, ráðuneytum og rannsóknarstofnunum. Starfssvið þeirra felur meðal annars í sér að skrá allan safnkost og rannsóknarafurðir þjóðarinnar og gera aðgengilegan. Auk þess er kennsla í upplýsingalæsi, svo sem að meta áreiðanleika heimilda og ábyrga notkun þeirra, veigamikill þáttur í starfinu. Mikilvægi upplýsingalæsiskennslu eykst í sífellu á tímum upplýsingaóreiðu og falsfrétta. Ekki má heldur gleyma öllum skjalastjórum landsins, en skjalastjórn er hluti af námi í upplýsingafræði. Eðlilega eru ýmis störf á bókasöfnum sem henta betur öðrum en upplýsingafræðingum, til að mynda hin mikilvægu störf bókavarða. En á meðan starfið felur í sér verkþætti eins og aðföng, skráningu, varðveislu, stjórnun, upplýsingaþjónustu, miðlun og öflun upplýsinga og upplýsingalæsi þá skýtur það skökku við að auglýsa ekki eftir manneskju sem hefur fjárfest í námi þar sem einmitt þessir verkþættir eru markvisst kenndir. Það var áhugavert að heyra sjónarmið forstöðumanna stærstu bókasafna landsins, en ljóst er að það hefði þurft lengri tíma til að gefa félagsmönnum tækifæri á að koma með spurningar og tjá sína skoðun. Okkur vantar upplýsingar úr grasrótinni; hvað upplýsingafræðingum finnst um stöðu stéttarinnar, atvinnuauglýsingar, atvinnutækifæri, námið, endurmenntun o.s.frv. Það er sárt að hugsa til þess að stærstu bókasöfn landsins standi ekki vörð um störf upplýsingafræðinga og virði ekki fagmenntun þeirra. Ef þau gera það ekki, hví ættu aðrir vinnuveitendur og sveitarfélög að gera það? Það er varhugaverð þróun að vanmeta sérfræðimenntun og opna sérfræðistörf fyrir fólki án viðeigandi menntunar. Slíkt kemur óhjákvæmilega niður á faglegum vinnubrögðum, nýsköpun og framþróun. Upplýsingafræðingar þurfa að standa vörð um sín sérfræðistörf og halda áfram að efla sitt fagnám, svo tryggja megi metnaðarfulla starfsemi bóka- og skjalasafna til framtíðar. Höfundar eru upplýsingafræðingar á háskólabókasafni.
Hvernig gengur nýjum kennurum í grunnskólakennslu? Ingólfur Ásgeir Jóhannesson,Aðalheiður Anna Erlingsdóttir,Andri Rafn Ottesen,Maríanna Jónsdóttir Maríudóttir,Valgerður S. Bjarnadóttir Skoðun
Matvælaverð hefur nær þrefaldast frá stofnun Viðskiptaráðs! Sigríður Ingibjörg Ingadóttir Skoðun
Skoðun Lífið er eins og konfektkassi, þú veist aldrei hvernig mola þú færð Elín Íris Fanndal skrifar
Skoðun Hvernig gengur nýjum kennurum í grunnskólakennslu? Ingólfur Ásgeir Jóhannesson,Aðalheiður Anna Erlingsdóttir,Andri Rafn Ottesen,Maríanna Jónsdóttir Maríudóttir,Valgerður S. Bjarnadóttir skrifar
Skoðun „Litla stúlkan og ruddarnir“ - Hugleiðing um stöðu Íslands á alþj.vettv. Flosi Þorgeirsson skrifar
Skoðun Mikilvæg gagnrýni eða tilraun til valdayfirtöku í Sósíalistaflokknum? Ása Lind Finnbogadóttir skrifar
Skoðun Matvælaverð hefur nær þrefaldast frá stofnun Viðskiptaráðs! Sigríður Ingibjörg Ingadóttir skrifar
Skoðun Dagur líffræðilegrar fjölbreytni 2025 Rannveig Magnúsdóttir,Ole Sandberg,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Rebecca Thompson,Skúli Skúlason,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir skrifar
Skoðun Konum í afplánun fjölgar: Með flókin áföll á bakinu Tinna Eyberg Örlygsdóttir,Sigríður Ella Jónsdóttir skrifar
Skoðun Enginn á verðinum – um ábyrgð, framtíðarsýn og mikilvægi forvirkrar stjórnsýslu Guðjón Heiðar Pálsson skrifar
Hvernig gengur nýjum kennurum í grunnskólakennslu? Ingólfur Ásgeir Jóhannesson,Aðalheiður Anna Erlingsdóttir,Andri Rafn Ottesen,Maríanna Jónsdóttir Maríudóttir,Valgerður S. Bjarnadóttir Skoðun
Matvælaverð hefur nær þrefaldast frá stofnun Viðskiptaráðs! Sigríður Ingibjörg Ingadóttir Skoðun