Ég og „heilsudýnan” mín Gunnar Dan Wiium skrifar 14. desember 2022 08:31 Í átta ár svaf ég á dýnu sem var skilgreind fyrir mér sem heilsudýna. Hún kostaði rétt undir hálfri milljón og sjúklega montinn og ánægður kom ég henni fyrir í svefnloftinu sem ég var nýbúin að innrétta frá grunni í gamla húsinu okkar. Við hjónin höfðum aldrei leyft okkur svona dýnu munað áður þó svo að við hefðum leyft okkur allskonar annað. Ég man eftir því þegar ég lagðist í rúmið mitt fyrsta kvöldið þarna fyrir 8 árum síðan, þetta var hreinlega besta dýna sem ég hafði legið á, mér leið eins og ég væri í þyngdarleysi og þannig var það í raun öll þessi ár sem ég svaf á henni. Hún var þrýstijöfnunarlega séð algjört verkfræði undur enda er það þannig að með því að blanda saman allt að 60 mismunandi kemískum efnum í svampinn nærðu að framleiða svampdýnu með þessum einstaka þrýstijöfnunar eiginleika. Þessi aðferð hvað varðar þessa þrýstijöfnun var þróuð fyrir Nasa svo að best færi um geimfarana í geimskotum fyrir um 50 árum síðan svo afhverju ætti maður ekki að hafa þetta undur líka í sínu eigin svefnherbergi spurði ég sjálfan mig, maður á nú aðeins það besta skilið ekki rétt? Það sem mér hinsvegar var ekki sagt var að við 35 gráðu hita losnar um þessi lífrænu, rokgjörnu efnasambönd sem gerir það að verkum að á hverri nóttu sem ég svaf nakin undir dúnsænginni minni tók ég inn í líkama minn heilsuspillandi gasefni eða agnir sem eru svo smáar að þær ferðast í gegnum allt fast form. Þessar agnir sem ég tók inn í blóðrásina mína settu ónæmis, tauga og hormónakerfið í mér í bráða hættu. Ég er en frekar ungur og í góðu líkamlegu formi svo ég veiktist ekki varanlega að mér vitandi af því að liggja mína 8 tíma í 8 ár í þessu kemíska eiturhylki en þegar ég fór að kynna mér málið á samfélags og fréttamiðlum komst ég að því að vandamálið er gríðarlega viðamikið og í sumum tilfellum stórkostlega heilsuspillandi. Þegar að ég vaknaði á morgnana skildi ég ekki í því afhverju ég var alltaf svo gríðarlega stirður og bólgin. Ég skildi ekki afhverju ég væri oftast með mjóbaks verki eða ónot í hvert skipti sem ég fór framúr. Þar að auki fannst mér skrítið að í hvert sinn sem ég svaf annarstaðar en heima hjá mér þá hvíldist ég miklu betur en ella og vaknaði úthvíldur, brosandi og ekki stirður. Ég hélt að um væri að ræða að ég væri bara fjarri hversdagsleikanum með öllu stressinu sem er eins og að segja við sjálfan sig að heima hjá sér eigi maður bara ekki að ná góðum svefngæðum, sem hljómar auðvitað svo heimskulega þegar ég hugsa um það í dag. Það sem ég ekki vissi þá en er búin að komast að núna er að þessar gasagnir sem líkami minn drakk í sig á hverri nóttu voru ekki bara að láta mér líða eins og aðskotahlut með þessari skrítnu en vægu sviðatilfinningu á húðinni heldur einnig voru þær að framkalla alvarlegar bólgur í líkamanum sem svo gerðu mig stirðan. Bólgur mynduðust við mjóbak sem þrýstu á taugar sem urðu til þess að líkaminn skekktist það mikið að ég grínaði stundum með sjálfum mér að fá mér vinnu í sirkus þessa svæsnustu morgna sem ég horfði á sjálfan mig í speglinum tilta 5 til 10 cm í aðra hverja áttina. Ég var heppinn, ég náði ekki að þróa með mér efnaóþol eins og margir sem ég þekki í dag, ég var heppinn að tala við mann sem hafði farið mun verr út úr þessu en ég nokkurn tíman. Hann sagði mér sögu sína og innsæi mitt kikkaði inn því í grunninn er ég þessi týpa sem hneigist til náttúrulegra efna. Ég er mikið í ullinni og hampinum og ég borða hollt og passa upp á mig hvað varðar lyktarefni og svoleiðis drasl. En málið er að ég bara hélt í alvöru að dýnan mín væri heilsudýna, ég meina þegar ég keypti hana var hún vottuð bak og fyrir en svo þegar ég fór að grennslast fyrir komst ég að því að vottunin var eiginlega bara bull því hún vottaði ekki svampinn heldur áklæðið sem yfirdýnan var gerð úr. Til að gera langa sögu stutta þá losuðum við okkur við svampinn strax, við fórum á stjá og í meðvitaðra samfélagi í dag, átta árum seinna, fengum við okkur nýjar dýnur sem eru gerðar úr lífrænni ull og hampi. Oldschool dýna, ekkert plast, engin nætursviti, engar bólgur, bara náttúra. Upplifunin sem ég fékk þegar ég lagðist á hana fyrsta kvöldið var að ég sökk á allt annan hátt en ég hafði fundið áður, það má segja að ég hafi upplifað að verða eitt með dýnunni í stað þess að liggja bara “á henni”. Málið með ullina er að í henni felast töfrar sem hafa með loftun að gera, hitajöfnun, þar að auki er sagt að hún vinni á móti bólgum og svo þrífst mygla ekki í ull frekar en í hampinum. Þetta eru nátúruleg efni eins líkami minn, hann er líka náttúrulegt efni. Síðustu sex vikur hef ég svo verið að melta þetta allt fyrir þennan pistil og málið er að ég er nýr maður, no-joke. Ég vakna útsofinn og það er ekki vottur af stirðleika í skrokknum. Ég sem er búin að vera að glíma við mjóbaksverki í mismiklu mæli í mörg ár er nú að upplifa algjört frelsi frá þeim, ekki einu sinni seiðingur. Ég er holur og rúmur að innan og finn svo greinilega fyrir því að ég er að hvílast miklu betur en ég var á svokallaðri heilsudýnu. En eins og ég sagði, ég var heppinn, ég veit að þetta hefði ekki endað vel með mig hefði ég haldið svefni mínum áfram í stað þess að vakna til vitundar um að þessi kemísku efni voru smátt og smátt að fokka mér upp og það hefði komið að því að ég hefði hlotið varanlega skaða. Það sem vekur einnig furðu mína er að hér á landi og sennilega í öllum heiminum að þá virðist ekki vera neitt regluverk sérstaklega varðandi notkun efna í svefnvöru. Það virðist vera sama löggjöf fyrir svefnvörur og húsgögn almennt þó svo að við liggjum í svefnvörum margfalt lengur og í mun nánari snertingu. Þar að auki hef ég það á tilfiningunni að svefnfræðingar sem þykja mjög móðins í dag sneiða fimlega framhjá allri umræðu um svefnvöru, þó svo að mig gruni að sé þær séu stærsti áhrifavaldurinn hvað varðar góðan svefn. Hins vegar, undirstrika þeir stöðugt aðra áhrifavalda eins og neyslu á koffín, áfengi og berskjöldun fyrir hvítu ljósi sem hlýst af skjánotkun fyrir svefn. Þessi orð eru rituð í von um almenna vitundarvakningu í notkun náttúrulegra efna í öllum okkar gjörðum og aðgerðum en þá sérstaklega í aðstæðum sem við og börnin okkar liggjum sem lengst, vanmátttug og berskjölduð fyrir þeirri eiturefnaárás sem svokallaðar heilsudýnur er að bjóða okkur upp á. Höfundur starfar sem smíðakennari, þáttarstjórnandi hlaðvarpsins Þvottahúsið og umboðsmaður. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Gunnar Dan Wiium Mest lesið „Ef hún hefði haft val, hefði konan mín þá kosið að láta heilabilunina hafa sinn gang?” Ingrid Kuhlman Skoðun Er sanngjarnt að hækka virðisaukaskatt á mat og gistingu til að láta erlenda ferðamenn borga meira? Þórir Garðarsson Skoðun Heiðmörk: Gaddavír og girðingar Auður Kjartansdóttir Skoðun Réttlát leiðrétting veiðigjalda Elín Íris Fanndal Skoðun Að vera eða ekki vera – hvað er raunverulegur árangur? Ásta Kristín Sigurjónsdóttir,Inga Hlín Pálsdóttir Skoðun Vér erum úr sömu sveit Steinþór Logi Arnarsson Skoðun Stéttarkerfi Halldóra Lillý Jóhannsdóttir Skoðun Hamas og átökin við Ísrael – hvað er ekki sagt upphátt? Einar G Harðarson Skoðun Halldór 24.05.2025 Halldór Tuttugu ár af röddum sem áður voru þaggaðar, og framtíðin er okkar Guðmundur Ingi Þóroddsson Skoðun Skoðun Skoðun Vér erum úr sömu sveit Steinþór Logi Arnarsson skrifar Skoðun „Ef hún hefði haft val, hefði konan mín þá kosið að láta heilabilunina hafa sinn gang?” Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Réttlát leiðrétting veiðigjalda Elín Íris Fanndal skrifar Skoðun Að vera eða ekki vera – hvað er raunverulegur árangur? Ásta Kristín Sigurjónsdóttir,Inga Hlín Pálsdóttir skrifar Skoðun Er sanngjarnt að hækka virðisaukaskatt á mat og gistingu til að láta erlenda ferðamenn borga meira? Þórir Garðarsson skrifar Skoðun Heiðmörk: Gaddavír og girðingar Auður Kjartansdóttir skrifar Skoðun Tuttugu ár af röddum sem áður voru þaggaðar, og framtíðin er okkar Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun #blessmeta - önnur grein Guðrún Hrefna Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Hvers virði er lambakjöt? Hafliði Halldórsson skrifar Skoðun Lífið er eins og konfektkassi, þú veist aldrei hvernig mola þú færð Elín Íris Fanndal skrifar Skoðun Þjóðareign, trú og skattar Svanur Guðmundsson skrifar Skoðun Hamas og átökin við Ísrael – hvað er ekki sagt upphátt? Einar G Harðarson skrifar Skoðun Gjaldfrjálsar máltíðir fyrir leikskólabörn Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Næstu sólarhringar á Gaza skipta sköpum Hlynur Már Vilhjálmsson skrifar Skoðun Hvernig gengur nýjum kennurum í grunnskólakennslu? Ingólfur Ásgeir Jóhannesson,Aðalheiður Anna Erlingsdóttir,Andri Rafn Ottesen,Maríanna Jónsdóttir Maríudóttir,Valgerður S. Bjarnadóttir skrifar Skoðun Huglæg réttlætiskennd og skattar á verðmætasköpun Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Loksins fær þyrlan heimili fyrir norðan Njáll Trausti Friðbertsson skrifar Skoðun Opið bréf til stjórnvalda Elín Ýr Arnar Hafdísardóttir skrifar Skoðun Við skuldum þeim að hlusta Ólafur Adolfsson skrifar Skoðun „Litla stúlkan og ruddarnir“ - Hugleiðing um stöðu Íslands á alþj.vettv. Flosi Þorgeirsson skrifar Skoðun Mikilvæg gagnrýni eða tilraun til valdayfirtöku í Sósíalistaflokknum? Ása Lind Finnbogadóttir skrifar Skoðun Matvælaverð hefur nær þrefaldast frá stofnun Viðskiptaráðs! Sigríður Ingibjörg Ingadóttir skrifar Skoðun Alvarleg staða í umhverfi fréttamiðla Rósa Guðbjartsdóttir skrifar Skoðun Stéttarkerfi Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Stöðvum Hamas. Einungis þannig getum við stöðvað hryllinginn á Gaza BIrgir Finnsson skrifar Skoðun Dagur líffræðilegrar fjölbreytni 2025 Rannveig Magnúsdóttir,Ole Sandberg,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Rebecca Thompson,Skúli Skúlason,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Æfingin skapar meistarann! Sigurjón Már Fox Gunnarsson skrifar Skoðun 140 sinnum líklegra að verða fyrir eldingu Sigurður G. Guðjónsson skrifar Skoðun Konum í afplánun fjölgar: Með flókin áföll á bakinu Tinna Eyberg Örlygsdóttir,Sigríður Ella Jónsdóttir skrifar Skoðun Traust í húfi Eyjólfur Ármannsson skrifar Sjá meira
Í átta ár svaf ég á dýnu sem var skilgreind fyrir mér sem heilsudýna. Hún kostaði rétt undir hálfri milljón og sjúklega montinn og ánægður kom ég henni fyrir í svefnloftinu sem ég var nýbúin að innrétta frá grunni í gamla húsinu okkar. Við hjónin höfðum aldrei leyft okkur svona dýnu munað áður þó svo að við hefðum leyft okkur allskonar annað. Ég man eftir því þegar ég lagðist í rúmið mitt fyrsta kvöldið þarna fyrir 8 árum síðan, þetta var hreinlega besta dýna sem ég hafði legið á, mér leið eins og ég væri í þyngdarleysi og þannig var það í raun öll þessi ár sem ég svaf á henni. Hún var þrýstijöfnunarlega séð algjört verkfræði undur enda er það þannig að með því að blanda saman allt að 60 mismunandi kemískum efnum í svampinn nærðu að framleiða svampdýnu með þessum einstaka þrýstijöfnunar eiginleika. Þessi aðferð hvað varðar þessa þrýstijöfnun var þróuð fyrir Nasa svo að best færi um geimfarana í geimskotum fyrir um 50 árum síðan svo afhverju ætti maður ekki að hafa þetta undur líka í sínu eigin svefnherbergi spurði ég sjálfan mig, maður á nú aðeins það besta skilið ekki rétt? Það sem mér hinsvegar var ekki sagt var að við 35 gráðu hita losnar um þessi lífrænu, rokgjörnu efnasambönd sem gerir það að verkum að á hverri nóttu sem ég svaf nakin undir dúnsænginni minni tók ég inn í líkama minn heilsuspillandi gasefni eða agnir sem eru svo smáar að þær ferðast í gegnum allt fast form. Þessar agnir sem ég tók inn í blóðrásina mína settu ónæmis, tauga og hormónakerfið í mér í bráða hættu. Ég er en frekar ungur og í góðu líkamlegu formi svo ég veiktist ekki varanlega að mér vitandi af því að liggja mína 8 tíma í 8 ár í þessu kemíska eiturhylki en þegar ég fór að kynna mér málið á samfélags og fréttamiðlum komst ég að því að vandamálið er gríðarlega viðamikið og í sumum tilfellum stórkostlega heilsuspillandi. Þegar að ég vaknaði á morgnana skildi ég ekki í því afhverju ég var alltaf svo gríðarlega stirður og bólgin. Ég skildi ekki afhverju ég væri oftast með mjóbaks verki eða ónot í hvert skipti sem ég fór framúr. Þar að auki fannst mér skrítið að í hvert sinn sem ég svaf annarstaðar en heima hjá mér þá hvíldist ég miklu betur en ella og vaknaði úthvíldur, brosandi og ekki stirður. Ég hélt að um væri að ræða að ég væri bara fjarri hversdagsleikanum með öllu stressinu sem er eins og að segja við sjálfan sig að heima hjá sér eigi maður bara ekki að ná góðum svefngæðum, sem hljómar auðvitað svo heimskulega þegar ég hugsa um það í dag. Það sem ég ekki vissi þá en er búin að komast að núna er að þessar gasagnir sem líkami minn drakk í sig á hverri nóttu voru ekki bara að láta mér líða eins og aðskotahlut með þessari skrítnu en vægu sviðatilfinningu á húðinni heldur einnig voru þær að framkalla alvarlegar bólgur í líkamanum sem svo gerðu mig stirðan. Bólgur mynduðust við mjóbak sem þrýstu á taugar sem urðu til þess að líkaminn skekktist það mikið að ég grínaði stundum með sjálfum mér að fá mér vinnu í sirkus þessa svæsnustu morgna sem ég horfði á sjálfan mig í speglinum tilta 5 til 10 cm í aðra hverja áttina. Ég var heppinn, ég náði ekki að þróa með mér efnaóþol eins og margir sem ég þekki í dag, ég var heppinn að tala við mann sem hafði farið mun verr út úr þessu en ég nokkurn tíman. Hann sagði mér sögu sína og innsæi mitt kikkaði inn því í grunninn er ég þessi týpa sem hneigist til náttúrulegra efna. Ég er mikið í ullinni og hampinum og ég borða hollt og passa upp á mig hvað varðar lyktarefni og svoleiðis drasl. En málið er að ég bara hélt í alvöru að dýnan mín væri heilsudýna, ég meina þegar ég keypti hana var hún vottuð bak og fyrir en svo þegar ég fór að grennslast fyrir komst ég að því að vottunin var eiginlega bara bull því hún vottaði ekki svampinn heldur áklæðið sem yfirdýnan var gerð úr. Til að gera langa sögu stutta þá losuðum við okkur við svampinn strax, við fórum á stjá og í meðvitaðra samfélagi í dag, átta árum seinna, fengum við okkur nýjar dýnur sem eru gerðar úr lífrænni ull og hampi. Oldschool dýna, ekkert plast, engin nætursviti, engar bólgur, bara náttúra. Upplifunin sem ég fékk þegar ég lagðist á hana fyrsta kvöldið var að ég sökk á allt annan hátt en ég hafði fundið áður, það má segja að ég hafi upplifað að verða eitt með dýnunni í stað þess að liggja bara “á henni”. Málið með ullina er að í henni felast töfrar sem hafa með loftun að gera, hitajöfnun, þar að auki er sagt að hún vinni á móti bólgum og svo þrífst mygla ekki í ull frekar en í hampinum. Þetta eru nátúruleg efni eins líkami minn, hann er líka náttúrulegt efni. Síðustu sex vikur hef ég svo verið að melta þetta allt fyrir þennan pistil og málið er að ég er nýr maður, no-joke. Ég vakna útsofinn og það er ekki vottur af stirðleika í skrokknum. Ég sem er búin að vera að glíma við mjóbaksverki í mismiklu mæli í mörg ár er nú að upplifa algjört frelsi frá þeim, ekki einu sinni seiðingur. Ég er holur og rúmur að innan og finn svo greinilega fyrir því að ég er að hvílast miklu betur en ég var á svokallaðri heilsudýnu. En eins og ég sagði, ég var heppinn, ég veit að þetta hefði ekki endað vel með mig hefði ég haldið svefni mínum áfram í stað þess að vakna til vitundar um að þessi kemísku efni voru smátt og smátt að fokka mér upp og það hefði komið að því að ég hefði hlotið varanlega skaða. Það sem vekur einnig furðu mína er að hér á landi og sennilega í öllum heiminum að þá virðist ekki vera neitt regluverk sérstaklega varðandi notkun efna í svefnvöru. Það virðist vera sama löggjöf fyrir svefnvörur og húsgögn almennt þó svo að við liggjum í svefnvörum margfalt lengur og í mun nánari snertingu. Þar að auki hef ég það á tilfiningunni að svefnfræðingar sem þykja mjög móðins í dag sneiða fimlega framhjá allri umræðu um svefnvöru, þó svo að mig gruni að sé þær séu stærsti áhrifavaldurinn hvað varðar góðan svefn. Hins vegar, undirstrika þeir stöðugt aðra áhrifavalda eins og neyslu á koffín, áfengi og berskjöldun fyrir hvítu ljósi sem hlýst af skjánotkun fyrir svefn. Þessi orð eru rituð í von um almenna vitundarvakningu í notkun náttúrulegra efna í öllum okkar gjörðum og aðgerðum en þá sérstaklega í aðstæðum sem við og börnin okkar liggjum sem lengst, vanmátttug og berskjölduð fyrir þeirri eiturefnaárás sem svokallaðar heilsudýnur er að bjóða okkur upp á. Höfundur starfar sem smíðakennari, þáttarstjórnandi hlaðvarpsins Þvottahúsið og umboðsmaður.
„Ef hún hefði haft val, hefði konan mín þá kosið að láta heilabilunina hafa sinn gang?” Ingrid Kuhlman Skoðun
Er sanngjarnt að hækka virðisaukaskatt á mat og gistingu til að láta erlenda ferðamenn borga meira? Þórir Garðarsson Skoðun
Að vera eða ekki vera – hvað er raunverulegur árangur? Ásta Kristín Sigurjónsdóttir,Inga Hlín Pálsdóttir Skoðun
Skoðun „Ef hún hefði haft val, hefði konan mín þá kosið að láta heilabilunina hafa sinn gang?” Ingrid Kuhlman skrifar
Skoðun Að vera eða ekki vera – hvað er raunverulegur árangur? Ásta Kristín Sigurjónsdóttir,Inga Hlín Pálsdóttir skrifar
Skoðun Er sanngjarnt að hækka virðisaukaskatt á mat og gistingu til að láta erlenda ferðamenn borga meira? Þórir Garðarsson skrifar
Skoðun Tuttugu ár af röddum sem áður voru þaggaðar, og framtíðin er okkar Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar
Skoðun Lífið er eins og konfektkassi, þú veist aldrei hvernig mola þú færð Elín Íris Fanndal skrifar
Skoðun Hvernig gengur nýjum kennurum í grunnskólakennslu? Ingólfur Ásgeir Jóhannesson,Aðalheiður Anna Erlingsdóttir,Andri Rafn Ottesen,Maríanna Jónsdóttir Maríudóttir,Valgerður S. Bjarnadóttir skrifar
Skoðun „Litla stúlkan og ruddarnir“ - Hugleiðing um stöðu Íslands á alþj.vettv. Flosi Þorgeirsson skrifar
Skoðun Mikilvæg gagnrýni eða tilraun til valdayfirtöku í Sósíalistaflokknum? Ása Lind Finnbogadóttir skrifar
Skoðun Matvælaverð hefur nær þrefaldast frá stofnun Viðskiptaráðs! Sigríður Ingibjörg Ingadóttir skrifar
Skoðun Dagur líffræðilegrar fjölbreytni 2025 Rannveig Magnúsdóttir,Ole Sandberg,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Rebecca Thompson,Skúli Skúlason,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir skrifar
Skoðun Konum í afplánun fjölgar: Með flókin áföll á bakinu Tinna Eyberg Örlygsdóttir,Sigríður Ella Jónsdóttir skrifar
„Ef hún hefði haft val, hefði konan mín þá kosið að láta heilabilunina hafa sinn gang?” Ingrid Kuhlman Skoðun
Er sanngjarnt að hækka virðisaukaskatt á mat og gistingu til að láta erlenda ferðamenn borga meira? Þórir Garðarsson Skoðun
Að vera eða ekki vera – hvað er raunverulegur árangur? Ásta Kristín Sigurjónsdóttir,Inga Hlín Pálsdóttir Skoðun