Joey, Chandler og klámið Steinunn Gyðu- og Guðjónsdóttir skrifar 4. desember 2020 08:00 Munið þið eftir Friends þættinum The One With The Free Porn? Fyrir ykkur sem ekki voruð ´90s unglingar eins og ég skal ég rifja upp söguþráðinn í örstuttu máli. Samleigjendurnir Joey og Chandler, menn á þrítugsaldri í New York, átta sig á því að þeir hafa óvart náð útsendingu sjónvarpsstöðvar sem sýnir klám allan sólarhringinn. Vá ókeypis klám! Af ótta við að glata þessum nýfengnu lífsgæðum þora þeir ekki fyrir sitt litla líf að skipta um stöð eða slökkva á sjónvarpinu svo klámið gengur viðstöðulaust í stofunni þeirra dögum saman. Það er tvennt í þessu sem mér finnst áhugavert. Í fyrsta lagi er ekki sett spurningamerki við að það sé fullkomlega eðlilegt að þeir vilji horfa á klám og í öðru lagi að þessir ungu menn árið 1998 höfðu ekkert aðgengi að fríu klámi. Í dag hefur önnur þessara staðreynda breyst en hin ekki. Klám er enn alveg normal fyrir alla unga menn til að horfa á en stóra breytingin er sú að nú er klám aðgengilegt allan sólarhringinn og ókeypis í litla tækinu sem fylgir þér út um allt. Þetta aukna aðgengi á ekki bara við um hálfþrítuga menn heldur hafa öll börn og unglingar sama aðgang séu tækin sem þau komast í ekki sérstaklega varin með öryggissíum. Þetta sést líka í könnunum sem eru gerðar meðal unglinga. Hér á Íslandi segist um helmingur stráka í 8.-10. bekk horfa á klám einu sinni í viku eða oftar. Þannig hafa þessir unglingspiltar margir hverjir horft á ótal klukkustundir af klámi áður en þeir stunda kynlíf í fyrsta sinn. Ég hélt fyrirlestur í grunnskóla fyrir nokkru síðan þar sem kennari þakkaði mér sérstaklega fyrir að tala um klám af því strákarnir í 9. bekk væru endalaust talandi um klámið á göngum skólans. Það hafði enginn annar gripið þessa umræðu með unglingunum. Við skuldum unglingum þessa lands að fræða þau um það sem þau vilja vita um kynlíf – því klám er í besta falli léleg kynfræðsla. En í versta falli – og oftar en ekki – er klám beinlínis skaðlegt. Það skaðar viðhorf ungmenna til kynlífs, nándar og samþykkis. Það elur á ranghugmyndum um hvernig líkamar líta út og hvernig samskipti í kynlífi fara fram. Það setur óraunhæfar kröfur á þau sjálf um frammistöðu og athafnir í kynlífi. Ekki nóg með þetta þá er kynlífi og ofbeldi óhikað spyrt saman í klámi – en ýmsar rannsóknir gefa til kynna að mikill meirihluti klámsena á stóru klámveitunum innihaldi ofbeldi gegn konum. Þessi eitraða blanda væntinga og krafna getur ekki verið gott veganesti út kynlífssambönd með öðru fólki. Það þarf sterkt mótvægi með fræðslu um mörk, samþykki, samskipti og valdamun. Stór hluti strákanna er að horfa á klám í hverri viku – fræðslan getur því ekki verið einu sinni á ári. Þetta verður vera gert af fólki í þeirra nærumhverfi – foreldrum, kennurum og frístundastarfsfólki. Á sama tíma þurfum við að skapa samfélag sem hættir að normalísera og upphefja það sem eðlilegan hluta karlmennsku að horfa á klám. Við getum aldrei sagt að við búum í jafnréttissamfélagi þegar stór hluti karlmanna horfir sér til nautnar á efni sem er uppfullt af ofbeldi gegn konum. Hér á Stígamótum greinum við vel áhrif klámsins í sögum þeirra ungu brotaþola sem hingað leita – það er oft eins og verið sé að lýsa einu af þessum fjölmörgu niðurlægjandi og ofbeldisfullu klámmyndböndum af netinu. Ef við viljum koma í veg fyrir frekari þróun í þessa hátt tökum við höndum saman um að fræða ungmenni og breyta viðhorfum samfélags sem þorir ekki að snerta á kláminu. Höfundur er talskona Stígamóta. Greinin er hluti af sextán daga átaki gegn kynbundnu ofbeldi. Átakið er alþjóðlegt og var fyrst haldið árið 1991. Markmið þess er að knýja á um afnám alls kynbundins ofbeldis í heiminum. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein 16 daga átak gegn kynbundnu ofbeldi Steinunn Gyðu- og Guðjónsdóttir Mest lesið Daði Már týnir sjálfum sér Heiðrún Lind Marteinsdóttir Skoðun Stöðvum Hamas. Einungis þannig getum við stöðvað hryllinginn á Gaza BIrgir Finnsson Skoðun 140 sinnum líklegra að verða fyrir eldingu Sigurður G. Guðjónsson Skoðun Stéttarkerfi Halldóra Lillý Jóhannsdóttir Skoðun Traust í húfi Eyjólfur Ármannsson Skoðun Verðmætasköpun án virðingar Berglind Harpa Svavarsdóttir Skoðun Matvælaverð hefur nær þrefaldast frá stofnun Viðskiptaráðs! Sigríður Ingibjörg Ingadóttir Skoðun Æfingin skapar meistarann! Sigurjón Már Fox Gunnarsson Skoðun Dagur líffræðilegrar fjölbreytni 2025 Rannveig Magnúsdóttir,Ole Sandberg,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Rebecca Thompson,Skúli Skúlason,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun Samhljómur við náttúruna og sjálfbæra þróun Anna María Ágústsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Mikilvæg gagnrýni eða tilraun til valdayfirtöku í Sósíalistaflokknum? Ása Lind Finnbogadóttir skrifar Skoðun Matvælaverð hefur nær þrefaldast frá stofnun Viðskiptaráðs! Sigríður Ingibjörg Ingadóttir skrifar Skoðun Alvarleg staða í umhverfi fréttamiðla Rósa Guðbjartsdóttir skrifar Skoðun Stéttarkerfi Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Stöðvum Hamas. Einungis þannig getum við stöðvað hryllinginn á Gaza BIrgir Finnsson skrifar Skoðun Dagur líffræðilegrar fjölbreytni 2025 Rannveig Magnúsdóttir,Ole Sandberg,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Rebecca Thompson,Skúli Skúlason,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Æfingin skapar meistarann! Sigurjón Már Fox Gunnarsson skrifar Skoðun 140 sinnum líklegra að verða fyrir eldingu Sigurður G. Guðjónsson skrifar Skoðun Konum í afplánun fjölgar: Með flókin áföll á bakinu Tinna Eyberg Örlygsdóttir,Sigríður Ella Jónsdóttir skrifar Skoðun Traust í húfi Eyjólfur Ármannsson skrifar Skoðun Verðmætasköpun án virðingar Berglind Harpa Svavarsdóttir skrifar Skoðun Daði Már týnir sjálfum sér Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Samhljómur við náttúruna og sjálfbæra þróun Anna María Ágústsdóttir skrifar Skoðun Aðgerðir gegn mansali í forgangi Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Enginn á verðinum – um ábyrgð, framtíðarsýn og mikilvægi forvirkrar stjórnsýslu Guðjón Heiðar Pálsson skrifar Skoðun Framtíðin fær húsnæði Ingunn Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Börnin sem deyja á Gaza Elín Pjetursdóttir skrifar Skoðun Brýr, sýkingar og börn Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Konum í afplánun fjölgar: Með flókin áföll á bakinu Tinna Eyberg Örlygsdóttir,Sigríður Ella Jónsdóttir skrifar Skoðun Hvað er lýðskóli eiginlega? Margrét Gauja Magnúsdóttir skrifar Skoðun Búum til pláss fyrir framtíðina Birna Þórarinsdóttir skrifar Skoðun Hættuleg ofnotkun svefnlyfja á Íslandi Drífa Sigfúsdóttir skrifar Skoðun Kveikjum neistann um allt land Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Ætlar Ísland að fara sömu leið og Evrópa í útlendingamálum? Kári Allansson skrifar Skoðun Samtökin 78 verðlauna sögufölsun Böðvar Björnsson skrifar Skoðun Afstaða – á vaktinni í 20 ár Arndís Vilhjálmsdóttir,Guðbjörg Sveinsdóttir skrifar Skoðun Menntun sem mannréttindi – ekki forréttindi París Anna Bergmann,Sigurður Kári Harðarson skrifar Skoðun Varað við embætti sérstaks saksóknara Gestur Jónsson skrifar Skoðun Út af sporinu en ekki týnd að eilífu María Helena Mazul skrifar Skoðun Meira að segja formaður Viðreisnar Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Sjá meira
Munið þið eftir Friends þættinum The One With The Free Porn? Fyrir ykkur sem ekki voruð ´90s unglingar eins og ég skal ég rifja upp söguþráðinn í örstuttu máli. Samleigjendurnir Joey og Chandler, menn á þrítugsaldri í New York, átta sig á því að þeir hafa óvart náð útsendingu sjónvarpsstöðvar sem sýnir klám allan sólarhringinn. Vá ókeypis klám! Af ótta við að glata þessum nýfengnu lífsgæðum þora þeir ekki fyrir sitt litla líf að skipta um stöð eða slökkva á sjónvarpinu svo klámið gengur viðstöðulaust í stofunni þeirra dögum saman. Það er tvennt í þessu sem mér finnst áhugavert. Í fyrsta lagi er ekki sett spurningamerki við að það sé fullkomlega eðlilegt að þeir vilji horfa á klám og í öðru lagi að þessir ungu menn árið 1998 höfðu ekkert aðgengi að fríu klámi. Í dag hefur önnur þessara staðreynda breyst en hin ekki. Klám er enn alveg normal fyrir alla unga menn til að horfa á en stóra breytingin er sú að nú er klám aðgengilegt allan sólarhringinn og ókeypis í litla tækinu sem fylgir þér út um allt. Þetta aukna aðgengi á ekki bara við um hálfþrítuga menn heldur hafa öll börn og unglingar sama aðgang séu tækin sem þau komast í ekki sérstaklega varin með öryggissíum. Þetta sést líka í könnunum sem eru gerðar meðal unglinga. Hér á Íslandi segist um helmingur stráka í 8.-10. bekk horfa á klám einu sinni í viku eða oftar. Þannig hafa þessir unglingspiltar margir hverjir horft á ótal klukkustundir af klámi áður en þeir stunda kynlíf í fyrsta sinn. Ég hélt fyrirlestur í grunnskóla fyrir nokkru síðan þar sem kennari þakkaði mér sérstaklega fyrir að tala um klám af því strákarnir í 9. bekk væru endalaust talandi um klámið á göngum skólans. Það hafði enginn annar gripið þessa umræðu með unglingunum. Við skuldum unglingum þessa lands að fræða þau um það sem þau vilja vita um kynlíf – því klám er í besta falli léleg kynfræðsla. En í versta falli – og oftar en ekki – er klám beinlínis skaðlegt. Það skaðar viðhorf ungmenna til kynlífs, nándar og samþykkis. Það elur á ranghugmyndum um hvernig líkamar líta út og hvernig samskipti í kynlífi fara fram. Það setur óraunhæfar kröfur á þau sjálf um frammistöðu og athafnir í kynlífi. Ekki nóg með þetta þá er kynlífi og ofbeldi óhikað spyrt saman í klámi – en ýmsar rannsóknir gefa til kynna að mikill meirihluti klámsena á stóru klámveitunum innihaldi ofbeldi gegn konum. Þessi eitraða blanda væntinga og krafna getur ekki verið gott veganesti út kynlífssambönd með öðru fólki. Það þarf sterkt mótvægi með fræðslu um mörk, samþykki, samskipti og valdamun. Stór hluti strákanna er að horfa á klám í hverri viku – fræðslan getur því ekki verið einu sinni á ári. Þetta verður vera gert af fólki í þeirra nærumhverfi – foreldrum, kennurum og frístundastarfsfólki. Á sama tíma þurfum við að skapa samfélag sem hættir að normalísera og upphefja það sem eðlilegan hluta karlmennsku að horfa á klám. Við getum aldrei sagt að við búum í jafnréttissamfélagi þegar stór hluti karlmanna horfir sér til nautnar á efni sem er uppfullt af ofbeldi gegn konum. Hér á Stígamótum greinum við vel áhrif klámsins í sögum þeirra ungu brotaþola sem hingað leita – það er oft eins og verið sé að lýsa einu af þessum fjölmörgu niðurlægjandi og ofbeldisfullu klámmyndböndum af netinu. Ef við viljum koma í veg fyrir frekari þróun í þessa hátt tökum við höndum saman um að fræða ungmenni og breyta viðhorfum samfélags sem þorir ekki að snerta á kláminu. Höfundur er talskona Stígamóta. Greinin er hluti af sextán daga átaki gegn kynbundnu ofbeldi. Átakið er alþjóðlegt og var fyrst haldið árið 1991. Markmið þess er að knýja á um afnám alls kynbundins ofbeldis í heiminum.
Greinin er hluti af sextán daga átaki gegn kynbundnu ofbeldi. Átakið er alþjóðlegt og var fyrst haldið árið 1991. Markmið þess er að knýja á um afnám alls kynbundins ofbeldis í heiminum.
Matvælaverð hefur nær þrefaldast frá stofnun Viðskiptaráðs! Sigríður Ingibjörg Ingadóttir Skoðun
Dagur líffræðilegrar fjölbreytni 2025 Rannveig Magnúsdóttir,Ole Sandberg,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Rebecca Thompson,Skúli Skúlason,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun
Skoðun Mikilvæg gagnrýni eða tilraun til valdayfirtöku í Sósíalistaflokknum? Ása Lind Finnbogadóttir skrifar
Skoðun Matvælaverð hefur nær þrefaldast frá stofnun Viðskiptaráðs! Sigríður Ingibjörg Ingadóttir skrifar
Skoðun Dagur líffræðilegrar fjölbreytni 2025 Rannveig Magnúsdóttir,Ole Sandberg,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Rebecca Thompson,Skúli Skúlason,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir skrifar
Skoðun Konum í afplánun fjölgar: Með flókin áföll á bakinu Tinna Eyberg Örlygsdóttir,Sigríður Ella Jónsdóttir skrifar
Skoðun Enginn á verðinum – um ábyrgð, framtíðarsýn og mikilvægi forvirkrar stjórnsýslu Guðjón Heiðar Pálsson skrifar
Skoðun Konum í afplánun fjölgar: Með flókin áföll á bakinu Tinna Eyberg Örlygsdóttir,Sigríður Ella Jónsdóttir skrifar
Skoðun Menntun sem mannréttindi – ekki forréttindi París Anna Bergmann,Sigurður Kári Harðarson skrifar
Matvælaverð hefur nær þrefaldast frá stofnun Viðskiptaráðs! Sigríður Ingibjörg Ingadóttir Skoðun
Dagur líffræðilegrar fjölbreytni 2025 Rannveig Magnúsdóttir,Ole Sandberg,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Rebecca Thompson,Skúli Skúlason,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun