Ýmislegt hefur verið sagt og gert undanfarna daga og vikur um málefni SÁÁ. Jón Steinar Gunnlaugsson, Hendrik „Binni“ Berndsen og Birgir Dýrfjörð hafa farið frjálslega með sannleikann á síðum dagblaða, telja starfsfólkið vanstillt illa menntuð illfygli, sem vilja færa ríkinu SÁÁ til að það geti orðið hluti af Geðdeild Landspítalans. Ekkert er fjær sannleikanum en það er umhugsunarefni þegar fólk sem kom að uppbyggingu SÁÁ í upphafi fær ekki betri upplýsingar eða er einfaldlega svona fordómafullt.
Það sem stendur þó upp úr er að fráfarandi formaður og framkvæmdastjórn samtakanna fór, að undirlagi fyrrverandi formanns Þórarins Tyrfingssonar, freklega yfir lögleg mörk sín þegar þau gripu fram fyrir hendur framkvæmdastjóra meðferðarsviðs og hófu að segja upp starfsfólki, án heimildar. Afleiðingin af þessu fljótræði er að það flettist ofan af undirróðri og ofbeldi sem núverandi og fyrrverandi formenn hafa sýnt af sér undanfarin þrjú ár. Svo freklega að starfsfólkið hefur sent frá sér tvær ályktanir í anda #metoo.
Nú er komið í ljós að Þórarinn Tyrfingsson ætlar opinberlega að taka stjórnina í sínar hendur og býður fram krafta sína sem formaður samtakanna. Frábært segja einhverjir, en aðrir eru fullir efasemda.
Nú kann einhver að segja „sjaldan launar kálfur ofeldið“. Það er rétt að fyrir þremur árum hefði ég gengið mjög langt í því að verja Þórarinn Tyrfingsson yfirmann minn og frumkvöðul í áfengis- og vímuefnameðferð á Íslandi. En höfum í huga að slík fylgni er ekki skilyrðislaus undirgefni við einstaklinginn Þórarinn Tyrfingsson. Það er ekki hægt að ganga út frá því að slík fylgni sé óendanleg út yfir gröf og dauða.
Á sama hátt hef ég lagt mig fram um að verja Arnþór Jónsson núverandi formann, en allt hefur sín takmörk og það verður að segjast eins og er að síðustu ár hans í embætti eru afleit að teknu tilliti til samskipta og vanvirðingar í garð starfsfólks SÁÁ. Svo má líka spyrja hvernig stendur á því að ekki hefur verið samið við ríkið um þjónustuna, aðallega hafa verið framlengdir úreltir samningar við SÍ.
Mér þykir vænt um starfsemina, fólkið og SÁÁ. Mér finnst einsýnt að svona uppbrot í samtökunum sem nú eiga sér stað mun eingöngu skaða starfsemina og þar er hægt að draga tvo einstaklinga sérstaklega til ábyrgðar sem gerendur, Arnþór Jónsson núverandi formann og Þórarinn Tyrfingsson fyrrverandi formann. Þeir hafa einfaldlega verið of uppteknir af sjálfum sér og ekki gætt að hagsmunum SÁÁ og heildarinnar.
Ég hef sagt það áður og segi það enn: Ég og allt annað starfsfólk SÁÁ stöndum með skjólstæðingum okkar, við stöndum með samstarfsfólki okkar, við stöndum með veluppbyggðri, faglegri meðferð sem er opin fólki með fíknsjúkdóma og aðstandendur þeirra og við stöndum með SÁÁ. Við starfsfólk SÁÁ fylgjum faglegum gildum og höldum siðareglur í heiðri. Þess vegna er erfitt að verjast árásum og undangreftri, sérstaklega því sem kemur innan frá, frá þeim aðilum sem hafa fyrst og fremst það hlutverk að vera bakhjarlar starfsins þ.e. formaður og framkvæmdastjórn SÁÁ.
Að því sögðu hvet ég alla til að styðja Einar Hermannsson sem formann samtakanna. Hann er ekki gallalaus frekar en nokkurt okkar, hann er heiðarlegur, hreinn og beinn, styðjandi og fylginn sér. Einar er kurteis, samvinnufús, valdeflandi og hefur skilning á viðfanginu. Hann áttar sig á að meðferðin er ekki eyland frekar en samtökin – þessir tveir hlutar SÁÁ verða að vinna vel saman. Til þess að það geti orðið er nauðsynlegt að byggja upp traust og gera skýran greinarmun á heilbrigðisstarfseminni og fjáröflunum. Einar hefur þá sýn að fagleg starfsemi SÁÁ geti þróast eðlilega áfram undir hatti samtakanna og með dyggum stuðningi þeirra. Hann hefur þá sýn að samtökin geti beitt sér betur í því sem þau eru best í – að safna fé, viðhalda og byggja hús undir starfsemina.
SÁÁ hefur um áratugaskeið greitt með meðferðinni um 200 milljónir á ári að núvirði. Engin breyting hefur orðið á því undanfarin tvö ár. Ég trúi því að Einar Hermannsson geti farið og náð nýjum samningum við SÍ þannig að SÁÁ þurfi ekki að búa við framlengda og að mörgu leiti úrelta þjónustusamninga. Horfum til framtíðar góðir félagar.
Höfundur er í varastjórn SÁÁ og er dagskrárstjóri Göngudeildar SÁÁ á Akureyri
