
Skálkaskjól
Auðvitað er umburðarlyndi fallegt. Það er mikill og sígildur sannleikur að maður eigi að fara varlega í því að dæma annað fólk. Öllum getur orðið á og það er vandlifað. En maður hlýtur líka að mega gera þá kröfu til leiðtoga heilu þjóðanna og annarra sem hafa valist í ábyrgðarstöður að þeir sýni einhvers konar gott fordæmi og geri sanngjarnar og skynsamlegar kröfur til sjálfs sín og annarra. Og reyni svo að gera sitt besta.
Staðan er hins vegar sú, að ég held að það sé óhætt að fullyrða að persóna í stjórnmálum geti orðið uppvís að nánast hvaða misindisverknaði sem er — notum bara ímyndunaraflið — og hún gæti komist upp með það. Flest virðist finna sér fylgi. Flest finnur sér málsvara og réttlætingu. Það virðist líka yfirleitt hægt að þyrla upp nógu miklu ryki til að beina sjónum frá aðalatriðum málanna. Fjaðrafok veitir skjól.
Minnisstætt samtal
Tökum skálduð dæmi. Verði maður uppvís að því að flytja inn ólögleg vopn um langt árabil og að vera forsvarsmaður í umfangsmiklum mansalshring er allt eins víst að slíkur aðili afli sér fylgismanna á meðal þeirra sem telja þannig athafnasemi bera vott um styrk og sjálfsbjargarviðleitni. Verði maður gripinn við langvarandi peningaþvætti og skattaundanskot er allt eins víst að slíkur nái kjöri á þing sem lipur fjármálamaður. Verði maður staðinn að raðlygum á degi hverjum er vel mögulegt að halda því fram að mælskan sé samt engri lík og því erindið brýnt. Andsetnustu einstaklingar sem dreifa djöfulskap og sundrungu eru jafnvel taldir til uppbyggingarafla í þjóðfélögum. Skúrkar í augum einhverra eru sterkir leiðtogar á augum annarra. Eitthvert það minnisstæðasta samtal sem ég hef nokkurn tímann átt við mann um stjórnmál átti sér stað í Vestmannaeyjum fyrir allnokkrum árum. Píreygður, rámur og veðurbarinn Eyjamaður hóf að spjalla við mig eftir stjórnmálafund. Honum leist illa á málin. Stjórnmálin voru ekki eins og þau voru. „Ég hef alltaf haft einn stjórnmálamann í sérstöku uppáhaldi,“ sagði hann og tók sopa af bjórnum sínum.
„Nú, og hver er það?“ spurði ég áhugasamur.
„Það er hann Hitler,“ sagði maðurinn.
Botnlaust undrunarefni
Ég varð orðlaus, eins og gefur að skilja, um stundarsakir.
„Jahá,“ sagði ég. „En Hitler gerði marga reiða.“
Ég kaus þannig að reyna að snúa þessum manni frá villu síns vegar með vissri lagni. Það mistókst.
„Jú, jú,“ svaraði hann, gallharður. „Það er alveg rétt. Auðvitað fór Hitler yfir strikið. En hann var maður verka. Hann byggði hraðbrautirnar.“
Ég geri ekki ráð fyrir að viðhorf þessa manns endurspegli almennt stjórnmálaviðhorf í Eyjum, en punkturinn er nokkuð skýr: Það eru engin takmörk fyrir því hvað skoðanir annars fólks geta slegið mann út af laginu, hvað viðhorfin geta komið manni fullkomlega í opna skjöldu. Fólk sem maður telur til svívirðilegustu glæpamanna mannkynssögunnar njóta aðdáunar annarra.
Niður á sama plan
Hver er frábær? Hver er ekki frábær? Þetta einkenni á veröldinni, sem er afstæðið, má glöggt greina í hinum mögnuðu andstæðum sem birtast okkar í núverandi og fyrrverandi forseta Bandaríkjanna. Þegar kemur að siðferðisþreki er himinn og haf á milli Baracks Obama og Donalds Trump. Annar er til fyrirmyndar. Hinn vægast sagt ekki. Kannanir hafa gefið til kynna að þeir njóti svipaðs fylgis. Það finnst mér ótrúlegt. Yfirgripsmikill skortur á siðferðisvitund skiptir stóran hluta kjósenda engu máli.
Þannig að. Jú, jú, það er hægt að sitja sem fastast á hvaða stól sem er eftir nánast hvaða skandal sem er. Hlutir gleymast. Við þetta sífellda niðurrif á siðferðisþreki innan stjórnmálanna verður áhugaverður vítahringur til. Stjórnmálamenn missa almennt traust. Álitið verður lítið sem ekkert. Alls konar misgjörðum er þar með trúað upp á stjórnmálamenn. Það veitir aftur skúrkum enn meira skjól til að haga sér illa. Sem aftur minnkar traust. Sem aftur skapar enn meira skjól.
Það er mikilvægara en nokkru sinni, held ég, að kjósendur geri þá kröfu að fólk í stjórnmálum breyti þessu. Að það innleiði mælikvarða og siðferðismörk. Það er hlutverk þess. Við megum ekki við því, út af gríðarstórum ógnunum sem steðja að mannkyninu og ákvörðunum sem þarf að taka, að stjórnmálin séu leiksvæði tækifærissinna.
Af þessum sökum er eftirleikur Klaustursupptakanna, og málsvörn forsprakkanna, jafnvel alvarlegri en upptökurnar sjálfar. Reynt er að draga aðra niður á sama plan í einhvers konar siðferðislegri hryðjuverkastarfsemi, svo eftir standi sviðin jörð þar sem allir eru vafasamir.
Það er sami rassinn undir okkur öllum, segir Sigmundur.
Auðvitað er það ekki þannig. Sumir eru betri en aðrir. Spyrjið bara stólinn.
Skoðun

Við stöndum með Anahitu og Elissu
Valgerður Árnadóttir,Rósa Líf Darradóttir,Aldís Amah Hamilton,Þorgerður María Þorbjarnardóttir,Árni Finnsson skrifar

RÚV - ljósritunarstofa ríkisins?
Birgir Finnsson skrifar

Að vera hvítur og kristinn
Guðbrandur Einarsson skrifar

Heilbrigðisþjónusta í heimabyggð – loksins orðin að veruleika
Anton Guðmundsson skrifar

Komum heil heim eftir hvítasunnuhelgina
Ágúst Mogensen skrifar

Leiðin til Parísar (bókstaflega)
Ólafur St. Arnarsson skrifar

Ósnertanlegir eineltisseggir og óhæfir starfsmenn
Diljá Mist Einarsdóttir skrifar

Opinber skýring til Sigurjóns Þórðarsonar
Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar

Ekkert kerfi lifir af pólitískan geðþótta
Guðrún Hafsteinsdóttir skrifar

Þegar undirskrift skiptir máli – um gervigreind, vottun og verðmæti mannlegra athafna
Henning Arnór Úlfarsson skrifar

Hoppað yfir girðingarnar
Vilhjálmur Árnason skrifar

Þegar ég fékk séns
Heiða Ingimarsdóttir skrifar

Verður greinilega að vera Ísrael
Hjörtur J. Guðmundsson skrifar

Evrópumet! Háskólamenntun minnst metin á Íslandi
Vilhjálmur Hilmarsson skrifar

Ríkið tekur – landsbyggðirnar fá minna
Hjálmar Bogi Hafliðason skrifar

Snjallasta stefnubreyting Samfylkingarinnar
Jóhann Frímann Arinbjarnarson skrifar

Þegar samfélagið þagnar
Benóný Valur Jakobsson skrifar

Stjórnleysi í íslenskri dýravernd
Árni Stefán Árnason skrifar

Olíumjólk
Sigurður Ingi Friðleifsson skrifar

Leikskólagjöld í Kópavogi þau hæstu á landinu
Örn Arnarson skrifar

Pólitískur gúmmítékki
Jens Garðar Helgason skrifar

Þegar bændur bregðast dýrum sínum – Valda þeim þjáningu og skelfilegum dauðdaga
Ole Anton Bieltvedt skrifar

Morðæðið á Gaza - Vitfirringin má ekki eyðileggja mennskuna
Jón Baldvin Hannesson skrifar

Orðsins fyllsta merking
Eiríkur Kristjánsson skrifar

Dóru Björt svarað!
Jón G. Hauksson skrifar

Ísland og hafið: viðbrögð við brotum Ísraels á alþjóðalögum
Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Magnús Magnússon skrifar

Ekki mínir hagsmunir
Berglind Hlín Baldursdóttir skrifar

Ætlar vinstri meirihlutinn að skila auðu?
Þórdís Lóa Þórhalldóttir skrifar

Óásættanleg málsmeðferð
Linda Íris Emilsdóttir,Katrín Oddsdóttir skrifar

Fjárfestavernd sem gengur of langt?
Baldvin Ingi Sigurðsson skrifar