Ókeypis heilbrigðisþjónustu Ólína Þorvarðardóttir skrifar 5. mars 2016 07:00 Fyrir fáum dögum var athygli mín vakin á málefni manns á besta aldri sem nýlega greindist með 4. stigs krabbamein. Er skemmst frá því að segja að ofan á alvarleg veikindi hefur þessi maður mátt kljást við sjúkrakostnað sem er að sliga hann og fjölskyldu hans. Við lestur bréfsins varð mér hugsað til þess þegar ég bjó sjálf með fjölskyldu minni í Danmörku. Á þeim tíma kom upp hjá einum fjölskyldumeðlimi heilsubrestur sem leiddi af sér ferliverk með tilheyrandi rannsóknum og endaði með aðgerð á Hillerød-sjúkrahúsinu á Sjálandi. Ferlinu lauk farsællega án þess að peningaveskið væri dregið upp í eitt einasta skipti eftir fyrstu komu til heimilislæknis. Eftir heimkomuna til Íslands kom aftur upp heilsuvandamál innan fjölskyldunnar Það var ekki alvarlegt og auðleyst. Engu að síður máttum við punda út umtalsverðum fjármunum í lyf, rannsóknir og læknisheimsóknir. Þegar við bættust fjárútlát vegna annarra hversdagslegra heilsufarsmálefna fimm barna, fór ekki hjá því að pyngjan léttist að mun. Þarna rann upp fyrr mér sá munur sem er á velferðarkerfum Íslands og Norðurlanda. Á þeim tíma sem liðinn er síðan hefur samanburðurinn ekki batnað hvað okkur Íslendinga varðar. Vandi heilbrigðiskerfisins Vandi íslenska heilbrigðiskerfisins hefur farið ört vaxandi undanfarin ár. Hrunið bætti ekki úr skák. Nú, þegar árferði hefur batnað, er átakanlegt að finna skeytingarleysi stjórnvalda gagnvart grunnþáttum velferðarþjónustunnar. Fyrir vikið er að verða rof á þeirri óskrifuðu þjóðarsátt að samfélagið skuli standa straum af lækningu og umönnun sjúkra; að það sé siðferðilega rangt að dauðveikt fólk beri sjálft kostnað af veikindum sínum og rannsóknum. Bara ein rannsókn í skanna kostar um 30 þúsund krónur. Þegar við bætast blóðrannsóknir, ómanir, röntgenmyndir, lyfjameðferð og ýmislegt sem fylgir alvarlegum sjúkdómum er kostnaðurinn fljótt farinn að skipta hundruðum þúsunda. Í Danmörku er heimilislæknirinn alltaf fyrsti viðkomustaður. Fólk greiðir honum lága upphæð. Sé því vísað til sérfræðings og/eða í frekari rannsóknir þarf ekki að greiða fyrir slíkt. Við Íslendingar yfirgáfum hins vegar heimilislæknakerfið fyrir nokkrum áratugum þegar tekin voru upp milliliðalaus samskipti sjúklinga við sérfræðinga. Síðan var að hluta til horfið frá þessu aftur, en erfitt hefur reynst að byggja upp fullnægjandi heilsugæslukerfi á ný, t.d. vegna skorts á heilsugæslulæknum. Já, það getur verið afdrifaríkt að fikta í undirstöðum ef menn vita ekki vel hvað þeir eru að gera. Þess eru of mörg dæmi hérlendis að sjúklingar séu að sligast undan byrði sjúkrakostnaðar. Hvað er til ráða? Hvaðan koma peningarnir? Ef Ísland á að standa undir nafni sem velferðarsamfélag verða stjórnvöld að gyrða sig í brók og endurfjármagna heilbrigðiskerfið. Það er hægt. Við eigum ýmsar tekjulindir sem ríkisstjórnin vill ekki nota. Ég nefni auðlindagjöld á borð við veiðileyfagjaldið sem skilað gæti eitt og sér 6-10 milljörðum í ríkissjóð. Ef ríkisstjórnin hefði þor til að breyta fiskveiðistjórnunarkerfinu og opna opinn uppboðspott með aflaheimildir, þó ekki væri nema með nýjar tegundir eins og makríl, þá kæmu milljarðar að auki. Auknar arðgreiðslur af bönkum og skynsamleg eignastefna hins opinbera gæti líka skilað umtalsverðum tekjum. Enn bólar ekkert á gjaldtöku ferðaþjónustunnar sem fénýtir þó íslenskar náttúruperlur með sívaxandi ágangi. Þannig mætti áfram rekja ýmsar tekjulindir sem ríkisstjórnin hirðir ekki um að virkja, því á Íslandi hefur nefnilega myndast sú hefð í áranna rás að láta almenning borga frekar en atvinnuvegi og fjármálastofnanir. Nýjasta dæmið um fjárhagsdekur við atvinnuvegi eru búvörusamningar upp á 150 milljarða króna, meðan heilbrigðiskerfið sveltur. Nú er mál að linni. Nú er ekki bara tímabært, heldur raunhæft, að hverfa af braut einkavæðingar og gjaldtöku í heilbrigðiskerfinu, taka upp eðlilega forgangsröðun siðaðs samfélags og stefna að ókeypis heilbrigðisþjónustu fyrir alla. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Ólína Kjerúlf Þorvarðardóttir Mest lesið Til þeirra sem fagna Sigurður Gísli Bond Snorrason Skoðun Stöðvum helvíti á jörðu Birna Þórarinsdóttir,Bjarni Gíslason,Gísli Rafn Ólafsson,Sigríður Schram,Stella Samúelsdóttir,Tótla I. Sæmundsdóttir Skoðun Tekist á um hvort lýðræðið á Íslandi sé virkt eða hvort hefðaréttur sé á völdum Þórður Snær Júlíusson Skoðun Orðhengilsháttur og lygar Elín Erna Steinarsdóttir Skoðun Hversu mikið er nóg? Guðríður Eldey Arnardóttir Skoðun Að semja er ekki veikleiki – það er forsenda lýðræðis Elliði Vignisson Skoðun Óboðlegt ástand á Landspítala – okkar sjónarhorn Hildur Jónsdóttir,Einar Freyr Ingason,Þórir Bergsson Skoðun Sumar og sól – en ekki alltaf sátt í sálinni Ellen Calmon Skoðun Þetta eru ekki eðlileg vinnubrögð Bryndís Haraldsdóttir Skoðun Geislameðferð sem lífsbjörg Ingibjörg Isaksen Skoðun Skoðun Skoðun Kúnstin að vera ósammála sjálfum sér Heiða Ingimarsdóttir skrifar Skoðun Óboðlegt ástand á Landspítala – okkar sjónarhorn Hildur Jónsdóttir,Einar Freyr Ingason,Þórir Bergsson skrifar Skoðun Geislameðferð sem lífsbjörg Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Þetta eru ekki eðlileg vinnubrögð Bryndís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Stöðvum helvíti á jörðu Birna Þórarinsdóttir,Bjarni Gíslason,Gísli Rafn Ólafsson,Sigríður Schram,Stella Samúelsdóttir,Tótla I. Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Hversu mikið er nóg? Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Til þeirra sem fagna Sigurður Gísli Bond Snorrason skrifar Skoðun Að semja er ekki veikleiki – það er forsenda lýðræðis Elliði Vignisson skrifar Skoðun Tekist á um hvort lýðræðið á Íslandi sé virkt eða hvort hefðaréttur sé á völdum Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Sumar og sól – en ekki alltaf sátt í sálinni Ellen Calmon skrifar Skoðun Að flokka hver vinnur og hver tapar Tryggvi Rúnar Brynjarsson skrifar Skoðun Hagur hluthafanna alltaf og undantekningarlaust í forgangi Jón Kaldal skrifar Skoðun Má berja blaðamenn? Sigríður Dögg Auðunsdóttir skrifar Skoðun Nýr rektor og 2025 – tímamót í háskólamálum Ástráður Eysteinsson,Magnús Karl Magnússon,Margrét Helga Ögmundsdóttir,Tinna Laufey Ásgeirsdóttir skrifar Skoðun Vonir um vopnahlé eins og hálmstrá Sveinn Rúnar Hauksson skrifar Skoðun Samfélagið innan samfélagsins Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun Til hamingju Íslendingar með nýja Óperu Andri Björn Róbertsson skrifar Skoðun Hvers vegna hatar SFS smábáta? Svarið tengist veiðigjöldum Kjartan Páll Sveinsson skrifar Skoðun „Oft er flagð undir fögru skinni“ Guðmunda G. Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Orðhengilsháttur og lygar Elín Erna Steinarsdóttir skrifar Skoðun Fjögurra daga vinnuvika – nýr veruleiki? Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Ráðherra gengur fram án laga Svanur Guðmundsson skrifar Skoðun Hagkvæmur kostur utan friðlands Jóna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Gagnsæi og inntak Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Sumargjöf Þórunn Sigurðardóttir skrifar Skoðun Hannað fyrir miklu stærri markaði Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Grafarvogur framtíðar verður til Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Málþófið um veiðigjöldin vekur miskunnsama Samverja Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Menntastefna 2030 Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun Ágætu fyrrum samstarfsaðilar á Þjóðminjasafni Íslands Uggi Jónsson skrifar Sjá meira
Fyrir fáum dögum var athygli mín vakin á málefni manns á besta aldri sem nýlega greindist með 4. stigs krabbamein. Er skemmst frá því að segja að ofan á alvarleg veikindi hefur þessi maður mátt kljást við sjúkrakostnað sem er að sliga hann og fjölskyldu hans. Við lestur bréfsins varð mér hugsað til þess þegar ég bjó sjálf með fjölskyldu minni í Danmörku. Á þeim tíma kom upp hjá einum fjölskyldumeðlimi heilsubrestur sem leiddi af sér ferliverk með tilheyrandi rannsóknum og endaði með aðgerð á Hillerød-sjúkrahúsinu á Sjálandi. Ferlinu lauk farsællega án þess að peningaveskið væri dregið upp í eitt einasta skipti eftir fyrstu komu til heimilislæknis. Eftir heimkomuna til Íslands kom aftur upp heilsuvandamál innan fjölskyldunnar Það var ekki alvarlegt og auðleyst. Engu að síður máttum við punda út umtalsverðum fjármunum í lyf, rannsóknir og læknisheimsóknir. Þegar við bættust fjárútlát vegna annarra hversdagslegra heilsufarsmálefna fimm barna, fór ekki hjá því að pyngjan léttist að mun. Þarna rann upp fyrr mér sá munur sem er á velferðarkerfum Íslands og Norðurlanda. Á þeim tíma sem liðinn er síðan hefur samanburðurinn ekki batnað hvað okkur Íslendinga varðar. Vandi heilbrigðiskerfisins Vandi íslenska heilbrigðiskerfisins hefur farið ört vaxandi undanfarin ár. Hrunið bætti ekki úr skák. Nú, þegar árferði hefur batnað, er átakanlegt að finna skeytingarleysi stjórnvalda gagnvart grunnþáttum velferðarþjónustunnar. Fyrir vikið er að verða rof á þeirri óskrifuðu þjóðarsátt að samfélagið skuli standa straum af lækningu og umönnun sjúkra; að það sé siðferðilega rangt að dauðveikt fólk beri sjálft kostnað af veikindum sínum og rannsóknum. Bara ein rannsókn í skanna kostar um 30 þúsund krónur. Þegar við bætast blóðrannsóknir, ómanir, röntgenmyndir, lyfjameðferð og ýmislegt sem fylgir alvarlegum sjúkdómum er kostnaðurinn fljótt farinn að skipta hundruðum þúsunda. Í Danmörku er heimilislæknirinn alltaf fyrsti viðkomustaður. Fólk greiðir honum lága upphæð. Sé því vísað til sérfræðings og/eða í frekari rannsóknir þarf ekki að greiða fyrir slíkt. Við Íslendingar yfirgáfum hins vegar heimilislæknakerfið fyrir nokkrum áratugum þegar tekin voru upp milliliðalaus samskipti sjúklinga við sérfræðinga. Síðan var að hluta til horfið frá þessu aftur, en erfitt hefur reynst að byggja upp fullnægjandi heilsugæslukerfi á ný, t.d. vegna skorts á heilsugæslulæknum. Já, það getur verið afdrifaríkt að fikta í undirstöðum ef menn vita ekki vel hvað þeir eru að gera. Þess eru of mörg dæmi hérlendis að sjúklingar séu að sligast undan byrði sjúkrakostnaðar. Hvað er til ráða? Hvaðan koma peningarnir? Ef Ísland á að standa undir nafni sem velferðarsamfélag verða stjórnvöld að gyrða sig í brók og endurfjármagna heilbrigðiskerfið. Það er hægt. Við eigum ýmsar tekjulindir sem ríkisstjórnin vill ekki nota. Ég nefni auðlindagjöld á borð við veiðileyfagjaldið sem skilað gæti eitt og sér 6-10 milljörðum í ríkissjóð. Ef ríkisstjórnin hefði þor til að breyta fiskveiðistjórnunarkerfinu og opna opinn uppboðspott með aflaheimildir, þó ekki væri nema með nýjar tegundir eins og makríl, þá kæmu milljarðar að auki. Auknar arðgreiðslur af bönkum og skynsamleg eignastefna hins opinbera gæti líka skilað umtalsverðum tekjum. Enn bólar ekkert á gjaldtöku ferðaþjónustunnar sem fénýtir þó íslenskar náttúruperlur með sívaxandi ágangi. Þannig mætti áfram rekja ýmsar tekjulindir sem ríkisstjórnin hirðir ekki um að virkja, því á Íslandi hefur nefnilega myndast sú hefð í áranna rás að láta almenning borga frekar en atvinnuvegi og fjármálastofnanir. Nýjasta dæmið um fjárhagsdekur við atvinnuvegi eru búvörusamningar upp á 150 milljarða króna, meðan heilbrigðiskerfið sveltur. Nú er mál að linni. Nú er ekki bara tímabært, heldur raunhæft, að hverfa af braut einkavæðingar og gjaldtöku í heilbrigðiskerfinu, taka upp eðlilega forgangsröðun siðaðs samfélags og stefna að ókeypis heilbrigðisþjónustu fyrir alla.
Stöðvum helvíti á jörðu Birna Þórarinsdóttir,Bjarni Gíslason,Gísli Rafn Ólafsson,Sigríður Schram,Stella Samúelsdóttir,Tótla I. Sæmundsdóttir Skoðun
Tekist á um hvort lýðræðið á Íslandi sé virkt eða hvort hefðaréttur sé á völdum Þórður Snær Júlíusson Skoðun
Óboðlegt ástand á Landspítala – okkar sjónarhorn Hildur Jónsdóttir,Einar Freyr Ingason,Þórir Bergsson Skoðun
Skoðun Óboðlegt ástand á Landspítala – okkar sjónarhorn Hildur Jónsdóttir,Einar Freyr Ingason,Þórir Bergsson skrifar
Skoðun Stöðvum helvíti á jörðu Birna Þórarinsdóttir,Bjarni Gíslason,Gísli Rafn Ólafsson,Sigríður Schram,Stella Samúelsdóttir,Tótla I. Sæmundsdóttir skrifar
Skoðun Tekist á um hvort lýðræðið á Íslandi sé virkt eða hvort hefðaréttur sé á völdum Þórður Snær Júlíusson skrifar
Skoðun Nýr rektor og 2025 – tímamót í háskólamálum Ástráður Eysteinsson,Magnús Karl Magnússon,Margrét Helga Ögmundsdóttir,Tinna Laufey Ásgeirsdóttir skrifar
Stöðvum helvíti á jörðu Birna Þórarinsdóttir,Bjarni Gíslason,Gísli Rafn Ólafsson,Sigríður Schram,Stella Samúelsdóttir,Tótla I. Sæmundsdóttir Skoðun
Tekist á um hvort lýðræðið á Íslandi sé virkt eða hvort hefðaréttur sé á völdum Þórður Snær Júlíusson Skoðun
Óboðlegt ástand á Landspítala – okkar sjónarhorn Hildur Jónsdóttir,Einar Freyr Ingason,Þórir Bergsson Skoðun