Vont er þeirra ranglæti, verra þeirra réttlæti Þorvaldur Lúðvík Sigurjónsson skrifar 9. janúar 2016 07:00 Eftir fimm ára bið féll dómur í Stím-málinu í héraðsdómi Reykjavíkur rétt fyrir jól. Samkvæmt dómi skal ég sæta 18 mánaða fangelsisvist vegna brota er ku hafa átt sér stað fyrir átta árum í öðrum banka en ég starfaði hjá. Mér er reyndar ókunnugt um að þessi brot hafi átt sér stað, en þau voru ósönnuð með öllu. Ég áfrýjaði dóminum samdægurs til Hæstaréttar og mun líklega þurfa að bíða í eitt og hálft ár eftir málsmeðferð þar. Af lestri dómsins er erfitt að sjá að réttarhald hafi farið fram eða að einhvers konar málsvörn hafi átt sér stað. Í fimm ár hef ég mátt þola símhleranir; upptöku persónulegra gagna; húsrannsókn; mannorðsmissi og skert lífsviðurværi. Að óþörfu og ósekju. Af kynnum mínum af réttarkerfinu hef ég séð sannleikann afbakaðan af opinberum embættismönnum, einskis er látið ófreistað til að treysta eigin tilverugrundvöll og sefa reiði, ímyndaða sem raunverulega. Í mínu tilviki byggðu ákæra og síðar dómur á fyrirfram gefinni niðurstöðu rannsakenda um tilgátu sem mótuð var í upphafi rannsóknar. Engu skipti hvað kom fram við yfirheyrslur, gagnaöflun eða réttarhöld. Í málinu var ákært fyrir umboðssvik. Saksóknari hafnaði framlagningu hins eiginlega og formlega umboðs, sem við höfðum gætt að afla. Það gerði saksóknari með fulltingi dómsúrskurðar sama dómara og dæmdi í málinu, reyndi þannig að halda frá dómi þeim gögnum sem ekki studdu hans tilgátu. Engar sönnur voru færðar á ákæruefnin. Upptökum símtala er sönnuðu sakleysi sakborninga var eytt án þess að verjendur fengju sannreynt innihald þeirra. Til að bíta höfuðið af skömminni byggir saksóknari síðan fyrst og fremst á keyptum framburði uppljóstrara sem sannanlega fór ekki rétt með staðreyndir frammi fyrir dómi.Grímulaus misbeiting ákæruvalds Samkvæmt almennum hegningarlögum er það að bera mann röngum sökum eða halda frá máli gögnum er benda til sýknu, saknæmt athæfi og getur varðað fangelsisvist allt að 16 árum. Slík er ábyrgð opinberra embætta og einstakra starfsmanna þeirra og rétt að benda á það hér, því einhver mun á endanum þurfa að svara fyrir grímulausa misbeitingu ákæruvalds. Ákæruvaldi ber að rannsaka mögulegt saknæmt athæfi til sakfellingar og sýknu til jafns og velta við hverjum steini. Þá er jafnframt mögulega um að ræða brot á ákvæði stjórnarskrárinnar um réttláta og skjóta málsmeðferð frammi fyrir óhlutdrægum dómstóli og jafnframt brot á Mannréttindasáttmála Evrópu. Höfum við vikið til hliðar öllum grunnreglum réttarríkisins er í hlut á tiltekin starfstétt manna og kvenna á Íslandi? Dómsformaður í mínu máli, Símon Sigvaldason, sagði á opinberum vettvangi nokkrum dögum fyrir dómsuppsögu yfir mér og tveimur öðrum, að vitanlega tækju dómar mið af stemningunni í samfélaginu. Orðrétt sagði Símon: „Við megum ekki gleyma því að dómstólarnir eru sprottnir upp úr okkar eigin samfélagi og eiga að endurspegla viðhorf okkar til málefna líðandi stundar. Dómararnir koma úr því sama umhverfi. Það er mjög eðlilegt að dómarar endurspegli samfélagsvitundina.“ Er það svo að túlkun einstakra dómara á stemningunni og persónuleg afstaða þeirra til málefna ráði för? Er þá réttlætisgyðjan ekki blind, heldur alsjáandi og hefur þróað með sér pólitískt nef? Téður dómari reyndist sammála ákæruvaldinu í 99,4% tilfella og sakfelldi, en sýknaði þó í 2 af 304 málum er síðast var athugað. Í kjölfar sýknudóms yfir heilbrigðisstarfsmanni sté ríkissaksóknari fram og lýsti því yfir að ákæruvaldinu og dómstólum, væri vorkunn, málaflokkurinn væri flókinn og eingöngu á færi sérfræðinga að skilja. Á þetta eingöngu við um heilbrigðismál, en ekki fjármál, s.s. afleiðuviðskipti, markaðsáhættu og alþjóðlega reikningsskilastaðla.Niðurstaðan er röng Ég fullyrði að niðurstaðan í Stím-málinu er röng. Ég gerði ekkert rangt og myndi breyta eins í sömu aðstæðum aftur. Ég get harmað að hafa borist á öldum bjartsýni fyrir 2008, en mögulega voru fleiri sekir um það. Gjaldið hefi ég greitt og það ríflega. Að ég hafi gerst sekur um afbrot er fráleitt. Bankamenn hafa í mörgum tilvikum ekki getað eða mátt tjá sig af lagalegum ástæðum, málaflokkurinn er einnig flókinn og á tíðum erfitt að reka mál á opinberum vettvangi. Þannig hefur verið hægt að ala á lægstu hvötum í allri umfjöllun og margir fundið fróun í að úthúða einni stétt í heild sinni. Eru allir pípulagningarmenn fúskarar ef springur einn ofn í stofunni? Og ef allir ofnar í öllum stofum allra landsmanna springa, er þá ekki líklegra að um framleiðslu- eða kerfisgalla sé að ræða? Mér hefur verið bent á að ég megi ekki skrifa svona, því mál mitt sé í áfrýjunarferli og gagnrýni kunni að ala á óvild dómstóla í minn garð. Hver á annars að standa með eigin málstað ef ekki maður sjálfur? Réttarkerfinu hefur fatast áður, sbr. í Guðmundar- og Geirfinnsmálinu og í Hafskipsmálinu. Í báðum tilvikum varð umræðan í kjölfarið á þá lund að slík mannréttindabrot og málsmeðferð mætti aldrei endurtaka í íslensku réttarríki. Erum við á réttri braut nú? Að lokum vil ég óska lesendum gleðilegs nýs árs og velfarnaðar í leik og starfi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Púslið sem passar ekki Ingibjörg Isaksen Skoðun Kemur þín háskólagráða úr kornflakes pakka? Davíð Már Sigurðsson Skoðun Nei, það verður ekki að vera Ísrael, það er Ísrael Einar Ólafsson Skoðun Íslenski fáninn fyrir samstöðu ekki mismunun Ása Berglind Hjálmarsdóttir Skoðun Ríkisstofnun forherðist við gagnrýni Björn Ólafsson Skoðun Ákall Valdimar Júlíusson Skoðun Á að leyfa eða halda áfram að banna? Sigurður G. Guðjónsson Skoðun Eru smáþjóðir stikkfríar? Snæbjörn Guðmundsson Skoðun Þér er boðið með, kæri félagi Trausti Breiðfjörð Magnússon Skoðun Hinn óseðjandi Eiríkur Ólafsson Skoðun Skoðun Skoðun Sjúkraþyrlu sem allra fyrst, kerfi sem veitir lífsbjörg Gunnar Svanur Einarsson skrifar Skoðun Ríkisstofnun forherðist við gagnrýni Björn Ólafsson skrifar Skoðun Bylting, bóla, bölvun - bull? Brynjólfur Þorvarðsson skrifar Skoðun Eru smáþjóðir stikkfríar? Snæbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Ákall Valdimar Júlíusson skrifar Skoðun Á að leyfa eða halda áfram að banna? Sigurður G. Guðjónsson skrifar Skoðun Íslenski fáninn fyrir samstöðu ekki mismunun Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar Skoðun Jafnlaunabarnið og baðvatnið Helga Sigrún Harðardóttir skrifar Skoðun Þér er boðið með, kæri félagi Trausti Breiðfjörð Magnússon skrifar Skoðun Púslið sem passar ekki Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Nei, það verður ekki að vera Ísrael, það er Ísrael Einar Ólafsson skrifar Skoðun Kemur þín háskólagráða úr kornflakes pakka? Davíð Már Sigurðsson skrifar Skoðun Hinn óseðjandi Eiríkur Ólafsson skrifar Skoðun Þéttari byggð: Hver nýtur ábatans — og hver borgar brúsann? Daði Freyr Ólafsson skrifar Skoðun Það ætti ekki vera í boði að útskifa fólk úr viðtalstímum hjá geðlæknum Atli Már Haraldsson Zebitz skrifar Skoðun Ef þið þurfið að segja upphátt að þið séuð ekki rasistar... Nichole Leigh Mosty skrifar Skoðun Hugleiðingar og skoðanaskipti um rasisma og útlendingahatur Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun 56.000 krónur í vasa Kópavogsbúa Ásdís Kristjánsdóttir skrifar Skoðun NordAN: Vegið að norrænni forvarnarstefnu Siv Friðleifsdóttir skrifar Skoðun Af hverju byggjum við innan gróinna hverfa? Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Gigt, vinnumarkaðurinn, fjölgun hlutastarfa og viðeigandi aðlögun Hrönn Stefánsdóttir skrifar Skoðun Er stríðsglæpamaður í rútunni? Ragnhildur Hólmgeirsdóttir, Hrönn Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Nú er tími til aðgerða: Tóbaks- og nikótínfrítt Ísland Vala Smáradóttir,Jóhanna S. Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Til hamingju með sjómannadaginn Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Er ekki tími til kominn að tengja? Kristín María Birgisdóttir skrifar Skoðun Barnasáttmáli fyrir öll börn Guðný Björk Eydal,Paola Cardenas skrifar Skoðun Ójafnvægið sem heimurinn býr við – og skellur á Bakka Erna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Bensínstöðvardíll og Birkimelur Helgi Áss Grétarsson skrifar Skoðun Trollveiðar og veiðiráðgjöf Magnús Jónsson skrifar Skoðun Gríðarlegir hagsmunir í húfi Sigurður Ingi Jóhannsson skrifar Sjá meira
Eftir fimm ára bið féll dómur í Stím-málinu í héraðsdómi Reykjavíkur rétt fyrir jól. Samkvæmt dómi skal ég sæta 18 mánaða fangelsisvist vegna brota er ku hafa átt sér stað fyrir átta árum í öðrum banka en ég starfaði hjá. Mér er reyndar ókunnugt um að þessi brot hafi átt sér stað, en þau voru ósönnuð með öllu. Ég áfrýjaði dóminum samdægurs til Hæstaréttar og mun líklega þurfa að bíða í eitt og hálft ár eftir málsmeðferð þar. Af lestri dómsins er erfitt að sjá að réttarhald hafi farið fram eða að einhvers konar málsvörn hafi átt sér stað. Í fimm ár hef ég mátt þola símhleranir; upptöku persónulegra gagna; húsrannsókn; mannorðsmissi og skert lífsviðurværi. Að óþörfu og ósekju. Af kynnum mínum af réttarkerfinu hef ég séð sannleikann afbakaðan af opinberum embættismönnum, einskis er látið ófreistað til að treysta eigin tilverugrundvöll og sefa reiði, ímyndaða sem raunverulega. Í mínu tilviki byggðu ákæra og síðar dómur á fyrirfram gefinni niðurstöðu rannsakenda um tilgátu sem mótuð var í upphafi rannsóknar. Engu skipti hvað kom fram við yfirheyrslur, gagnaöflun eða réttarhöld. Í málinu var ákært fyrir umboðssvik. Saksóknari hafnaði framlagningu hins eiginlega og formlega umboðs, sem við höfðum gætt að afla. Það gerði saksóknari með fulltingi dómsúrskurðar sama dómara og dæmdi í málinu, reyndi þannig að halda frá dómi þeim gögnum sem ekki studdu hans tilgátu. Engar sönnur voru færðar á ákæruefnin. Upptökum símtala er sönnuðu sakleysi sakborninga var eytt án þess að verjendur fengju sannreynt innihald þeirra. Til að bíta höfuðið af skömminni byggir saksóknari síðan fyrst og fremst á keyptum framburði uppljóstrara sem sannanlega fór ekki rétt með staðreyndir frammi fyrir dómi.Grímulaus misbeiting ákæruvalds Samkvæmt almennum hegningarlögum er það að bera mann röngum sökum eða halda frá máli gögnum er benda til sýknu, saknæmt athæfi og getur varðað fangelsisvist allt að 16 árum. Slík er ábyrgð opinberra embætta og einstakra starfsmanna þeirra og rétt að benda á það hér, því einhver mun á endanum þurfa að svara fyrir grímulausa misbeitingu ákæruvalds. Ákæruvaldi ber að rannsaka mögulegt saknæmt athæfi til sakfellingar og sýknu til jafns og velta við hverjum steini. Þá er jafnframt mögulega um að ræða brot á ákvæði stjórnarskrárinnar um réttláta og skjóta málsmeðferð frammi fyrir óhlutdrægum dómstóli og jafnframt brot á Mannréttindasáttmála Evrópu. Höfum við vikið til hliðar öllum grunnreglum réttarríkisins er í hlut á tiltekin starfstétt manna og kvenna á Íslandi? Dómsformaður í mínu máli, Símon Sigvaldason, sagði á opinberum vettvangi nokkrum dögum fyrir dómsuppsögu yfir mér og tveimur öðrum, að vitanlega tækju dómar mið af stemningunni í samfélaginu. Orðrétt sagði Símon: „Við megum ekki gleyma því að dómstólarnir eru sprottnir upp úr okkar eigin samfélagi og eiga að endurspegla viðhorf okkar til málefna líðandi stundar. Dómararnir koma úr því sama umhverfi. Það er mjög eðlilegt að dómarar endurspegli samfélagsvitundina.“ Er það svo að túlkun einstakra dómara á stemningunni og persónuleg afstaða þeirra til málefna ráði för? Er þá réttlætisgyðjan ekki blind, heldur alsjáandi og hefur þróað með sér pólitískt nef? Téður dómari reyndist sammála ákæruvaldinu í 99,4% tilfella og sakfelldi, en sýknaði þó í 2 af 304 málum er síðast var athugað. Í kjölfar sýknudóms yfir heilbrigðisstarfsmanni sté ríkissaksóknari fram og lýsti því yfir að ákæruvaldinu og dómstólum, væri vorkunn, málaflokkurinn væri flókinn og eingöngu á færi sérfræðinga að skilja. Á þetta eingöngu við um heilbrigðismál, en ekki fjármál, s.s. afleiðuviðskipti, markaðsáhættu og alþjóðlega reikningsskilastaðla.Niðurstaðan er röng Ég fullyrði að niðurstaðan í Stím-málinu er röng. Ég gerði ekkert rangt og myndi breyta eins í sömu aðstæðum aftur. Ég get harmað að hafa borist á öldum bjartsýni fyrir 2008, en mögulega voru fleiri sekir um það. Gjaldið hefi ég greitt og það ríflega. Að ég hafi gerst sekur um afbrot er fráleitt. Bankamenn hafa í mörgum tilvikum ekki getað eða mátt tjá sig af lagalegum ástæðum, málaflokkurinn er einnig flókinn og á tíðum erfitt að reka mál á opinberum vettvangi. Þannig hefur verið hægt að ala á lægstu hvötum í allri umfjöllun og margir fundið fróun í að úthúða einni stétt í heild sinni. Eru allir pípulagningarmenn fúskarar ef springur einn ofn í stofunni? Og ef allir ofnar í öllum stofum allra landsmanna springa, er þá ekki líklegra að um framleiðslu- eða kerfisgalla sé að ræða? Mér hefur verið bent á að ég megi ekki skrifa svona, því mál mitt sé í áfrýjunarferli og gagnrýni kunni að ala á óvild dómstóla í minn garð. Hver á annars að standa með eigin málstað ef ekki maður sjálfur? Réttarkerfinu hefur fatast áður, sbr. í Guðmundar- og Geirfinnsmálinu og í Hafskipsmálinu. Í báðum tilvikum varð umræðan í kjölfarið á þá lund að slík mannréttindabrot og málsmeðferð mætti aldrei endurtaka í íslensku réttarríki. Erum við á réttri braut nú? Að lokum vil ég óska lesendum gleðilegs nýs árs og velfarnaðar í leik og starfi.
Skoðun Það ætti ekki vera í boði að útskifa fólk úr viðtalstímum hjá geðlæknum Atli Már Haraldsson Zebitz skrifar
Skoðun Gigt, vinnumarkaðurinn, fjölgun hlutastarfa og viðeigandi aðlögun Hrönn Stefánsdóttir skrifar
Skoðun Nú er tími til aðgerða: Tóbaks- og nikótínfrítt Ísland Vala Smáradóttir,Jóhanna S. Kristjánsdóttir skrifar