Um flísina og bjálkann – fjórða valdið, dómsvaldið og siðareglur blaðamanna Jón Baldvin Hannibalsson skrifar 21. september 2013 06:00 Í áratug hefur sáttaviðleitni minni verið mætt með ískaldri þögn, ósönnum söguburði, eftiráspuna, illmælgi á bak, hatri og hefnigirni. Fyrst var leitað til lögreglu og saksóknara og reynt að fá óvininn dæmdan. Þegar ákæruvaldið vísaði kærunum frá, var áfrýjað til „dómstóls götunnar“ gegnum fjölmiðla. Það telst sætur sigur, ef það tekst að ræna óvininn mannorðinu. Það var jú ætlunin frá upphafi.Hatrið Það er dapurlegt til þess að vita, að allt þetta hatur og öll þessi hefnigirni, skuli hafa búið um sig í hugarfylgsnum og sálarlífi þess fólks, sem stendur að baki þessu, í meira en áratug. Hatrið er skaðræðisskepna. Það bitnar ekki bara á þeim, sem fyrir því verða. Það eitrar líka líf þeirra, sem hýsa það og næra. Var það ekki þetta, sem Brynjólfur biskup í Skálholti átti við forðum, þegar hann sagði: „Mala domestica lacrimis majores sunt – heimilisbölið er þyngra en tárum taki“? Úr því að hatrið náði undirtökunum og réði för þeirra, sem í hefndarskyni vildu bera mál sín á torg, verður ekki aftur snúið. Skaðinn er skeður. Jafnvel þótt ósannindi séu borin til baka og rangfærslur leiðréttar, er það einatt svo í málum af þessu tagi, að ásökunin ein ogsér vekur grunsemdir og tortryggni og er til þess fallin að skaða mannorð viðkomandi varanlega. Vel má vera, að svo sé í þessu tilviki. En fyrir þau, sem þykjast þess umkomin að setjast í dómarasætið, er kannski ráð fyrst að kynna sér málsgögn og málsbætur; og annað, að varast að fara með sleggjudóma og staðleysustafi. Man nokkur lengur eftir siðareglum Blaðamannafélags Íslands? Ýmis dæmi um siðlausa blaðamennsku, sem hér hafa verið tilfærð, virðast gefa tilefni til að dusta af þeim rykið. Þar segir: 4. grein: „Í frásögnum af dóms- og refsimálum skulu blaðamenn virða þá meginreglu laga, að hver maður er talinn saklaus, þar til sekt hans hefur verið sönnuð“. 3. grein: „Blaðamaður vandar upplýsingaöflun sína, úrvinnslu og framsetningu, svo sem kostur er, og sýnir fyllstu tillitssemi ívandasömum málum“. Hann forðast allt, sem valdið getur saklausu fólki, eða fólki sem á um sárt að binda, óþarfa sársauka eða vanvirðu“. (Leturbreyting mín).Hrokinn Ég spyr: Hvernig eiga lesendur að mynda sér óbrenglaða og fordómalausa skoðun á máli, ef fjölmiðlar bjóða þeim upp á einhliða frásögn kærenda, velja það eitt til birtingar úr gögnum málsins, sem hentar fyrirfram gefinni niðurstöðu, hundsa vottfestan framburð vitna, stinga undir stól sönnunargögnum um að farið sé með rangt mál og virða ekki andmælarétt hins ákærða? Hér hafa verið tilfærð nokkur dæmi um óvandaða blaðamennsku, þar sem brotið er í flestum greinum gegn siðareglum blaðamannafélagsins. Eru einhver viðurlög við því? Sæmir það, að þeir sem sjálfir brjóta sínar eigin siðareglur, setjist í dómarasæti yfir öðrum? Hér hefur verið tekið dæmi af helsta siðgæðisverði DV, Inga Frey Vilhjálmssyni. Hann hefur skrifað langhunda um meinta siðferðisbresti annarra á sama tíma og hann leyfir sér að þverbrjóta siðareglur sinnar eigin starfsgreinar. Nú er spurningin: Hvernig bregst hann við, þegar hann er uppvís að alvarlegum yfirsjónum? Þorir hann að horfast í augu við sjálfan sig? Eða kýs hann að forherðast og þræta fyrir? Hann bauð mér pláss í blaði sínu til að ræða um iðrun sem forsendu fyrirgefningar. Ef Ingi Freyr Vilhjálmsson hefur manndóm til að játa brot sín gegn mannorði mínu, ef hann iðrast einlæglega og biðst fyrirgefningar, þá mun ég, fyrir mitt leyti, fyrirgefa honum. Ég vona, að hann fái inni fyrir afsökunarbeiðni sína á DV. (Höfundur var fyrr á árum bæði blaðamaður og ritstjóri) Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Jón Baldvin Hannibalsson Mest lesið Hver skipaði bankaráði Landsbankans að kaupa TM? Ásthildur Lóa Þórsdóttir Skoðun Eftirliti með snyrtistofum ábótavant Halla Signý Kristjánsdóttir Skoðun Páskarnir - íhugunarhvatning Árni Stefán Árnason Skoðun Tónlist í gleði og sorg Sigurvin Lárus Jónsson Skoðun Aukinn kraftur með hækkandi sól Bragi Bjarnason Skoðun Er þetta eðlilegt? Guðrún Árnadóttir,Guðrún Tara Sveinsdóttir,Hekla Kollmar,Þorgerður Jörundsdóttir Skoðun Bréf til þjóðarinnar Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir Skoðun Tilbrigðin um enda lífsins Matthildur Björnsdóttir Skoðun Formaður geðlækna illa áttaður? Vilhjálmur Hjálmarsson Skoðun Skaðaminnkun, lækning, hroki og hleypidómar Guðbjörg Sveinsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Páskarnir - íhugunarhvatning Árni Stefán Árnason skrifar Skoðun Aukinn kraftur með hækkandi sól Bragi Bjarnason skrifar Skoðun Tilbrigðin um enda lífsins Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Tónlist í gleði og sorg Sigurvin Lárus Jónsson skrifar Skoðun Eftirliti með snyrtistofum ábótavant Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Markvissar aðgerðir munu skila árangri á húsnæðismarkaði Ágúst Bjarni Garðarsson skrifar Skoðun Bréf til þjóðarinnar Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Einokunarmjólk? Hilmar Vilberg Gylfason skrifar Skoðun Má þjóðin ráða? Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Formaður geðlækna illa áttaður? Vilhjálmur Hjálmarsson skrifar Skoðun Hver skipaði bankaráði Landsbankans að kaupa TM? Ásthildur Lóa Þórsdóttir skrifar Skoðun Að vera eða vera ekki í samkeppni við sjálfa sig Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Engin námslán fyrir fátækt fólk Gísli Laufeyjarson Höskuldsson skrifar Skoðun Er þetta eðlilegt? Guðrún Árnadóttir,Guðrún Tara Sveinsdóttir,Hekla Kollmar,Þorgerður Jörundsdóttir skrifar Skoðun Stjórnmálin koma okkur öllum við Arnar Freyr Sigurðsson skrifar Skoðun Um tímabær áform ráðherra og ótímabært frumhlaup Viðskiptaráðs Jóna Hlíf Halldórsdóttir skrifar Skoðun Fríar máltíðir grunnskólabarna - merkur samfélagslegur áfangi Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Heilbrigðisráðuneytið er með forystu Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Skaðaminnkun, lækning, hroki og hleypidómar Guðbjörg Sveinsdóttir skrifar Skoðun Fyrirgefðu mér mín kæra Harpa Sævar Helgi Lárusson skrifar Skoðun Vikan með Gísla Árný Björg Blandon skrifar Skoðun Furðulegar verðlækkanir á mörkuðum Baldur Thorlacius skrifar Skoðun Varanlegt vopnahlé og sjálfstæð Palestína Kristrún Frostadóttir skrifar Skoðun Með of mikil völd Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hvað ef það gýs nær höfuðborgarsvæðinu? Ingvi Gunnarsson,Sigrún Tómsdóttir,Hrefna Hallgrímsdóttir,Daði Hafþórsson skrifar Skoðun Er sniðugt að vera með tilgreinda séreign? Guðný Helga Lárusdóttir skrifar Skoðun Ekki þykjast ekki vita neitt Hjálmtýr Heiðdal skrifar Skoðun Athugasemdir við eignaumsýslu Landsbanka Íslands Þorsteinn Sæmundsson skrifar Skoðun Framsókn stendur með bændum og neytendum Hópur þingmanna Framsóknar skrifar Skoðun Staðan í stjórnmálum vorið 2024 Björn Leví Gunnarsson skrifar Sjá meira
Í áratug hefur sáttaviðleitni minni verið mætt með ískaldri þögn, ósönnum söguburði, eftiráspuna, illmælgi á bak, hatri og hefnigirni. Fyrst var leitað til lögreglu og saksóknara og reynt að fá óvininn dæmdan. Þegar ákæruvaldið vísaði kærunum frá, var áfrýjað til „dómstóls götunnar“ gegnum fjölmiðla. Það telst sætur sigur, ef það tekst að ræna óvininn mannorðinu. Það var jú ætlunin frá upphafi.Hatrið Það er dapurlegt til þess að vita, að allt þetta hatur og öll þessi hefnigirni, skuli hafa búið um sig í hugarfylgsnum og sálarlífi þess fólks, sem stendur að baki þessu, í meira en áratug. Hatrið er skaðræðisskepna. Það bitnar ekki bara á þeim, sem fyrir því verða. Það eitrar líka líf þeirra, sem hýsa það og næra. Var það ekki þetta, sem Brynjólfur biskup í Skálholti átti við forðum, þegar hann sagði: „Mala domestica lacrimis majores sunt – heimilisbölið er þyngra en tárum taki“? Úr því að hatrið náði undirtökunum og réði för þeirra, sem í hefndarskyni vildu bera mál sín á torg, verður ekki aftur snúið. Skaðinn er skeður. Jafnvel þótt ósannindi séu borin til baka og rangfærslur leiðréttar, er það einatt svo í málum af þessu tagi, að ásökunin ein ogsér vekur grunsemdir og tortryggni og er til þess fallin að skaða mannorð viðkomandi varanlega. Vel má vera, að svo sé í þessu tilviki. En fyrir þau, sem þykjast þess umkomin að setjast í dómarasætið, er kannski ráð fyrst að kynna sér málsgögn og málsbætur; og annað, að varast að fara með sleggjudóma og staðleysustafi. Man nokkur lengur eftir siðareglum Blaðamannafélags Íslands? Ýmis dæmi um siðlausa blaðamennsku, sem hér hafa verið tilfærð, virðast gefa tilefni til að dusta af þeim rykið. Þar segir: 4. grein: „Í frásögnum af dóms- og refsimálum skulu blaðamenn virða þá meginreglu laga, að hver maður er talinn saklaus, þar til sekt hans hefur verið sönnuð“. 3. grein: „Blaðamaður vandar upplýsingaöflun sína, úrvinnslu og framsetningu, svo sem kostur er, og sýnir fyllstu tillitssemi ívandasömum málum“. Hann forðast allt, sem valdið getur saklausu fólki, eða fólki sem á um sárt að binda, óþarfa sársauka eða vanvirðu“. (Leturbreyting mín).Hrokinn Ég spyr: Hvernig eiga lesendur að mynda sér óbrenglaða og fordómalausa skoðun á máli, ef fjölmiðlar bjóða þeim upp á einhliða frásögn kærenda, velja það eitt til birtingar úr gögnum málsins, sem hentar fyrirfram gefinni niðurstöðu, hundsa vottfestan framburð vitna, stinga undir stól sönnunargögnum um að farið sé með rangt mál og virða ekki andmælarétt hins ákærða? Hér hafa verið tilfærð nokkur dæmi um óvandaða blaðamennsku, þar sem brotið er í flestum greinum gegn siðareglum blaðamannafélagsins. Eru einhver viðurlög við því? Sæmir það, að þeir sem sjálfir brjóta sínar eigin siðareglur, setjist í dómarasæti yfir öðrum? Hér hefur verið tekið dæmi af helsta siðgæðisverði DV, Inga Frey Vilhjálmssyni. Hann hefur skrifað langhunda um meinta siðferðisbresti annarra á sama tíma og hann leyfir sér að þverbrjóta siðareglur sinnar eigin starfsgreinar. Nú er spurningin: Hvernig bregst hann við, þegar hann er uppvís að alvarlegum yfirsjónum? Þorir hann að horfast í augu við sjálfan sig? Eða kýs hann að forherðast og þræta fyrir? Hann bauð mér pláss í blaði sínu til að ræða um iðrun sem forsendu fyrirgefningar. Ef Ingi Freyr Vilhjálmsson hefur manndóm til að játa brot sín gegn mannorði mínu, ef hann iðrast einlæglega og biðst fyrirgefningar, þá mun ég, fyrir mitt leyti, fyrirgefa honum. Ég vona, að hann fái inni fyrir afsökunarbeiðni sína á DV. (Höfundur var fyrr á árum bæði blaðamaður og ritstjóri)
Er þetta eðlilegt? Guðrún Árnadóttir,Guðrún Tara Sveinsdóttir,Hekla Kollmar,Þorgerður Jörundsdóttir Skoðun
Skoðun Er þetta eðlilegt? Guðrún Árnadóttir,Guðrún Tara Sveinsdóttir,Hekla Kollmar,Þorgerður Jörundsdóttir skrifar
Skoðun Um tímabær áform ráðherra og ótímabært frumhlaup Viðskiptaráðs Jóna Hlíf Halldórsdóttir skrifar
Skoðun Fríar máltíðir grunnskólabarna - merkur samfélagslegur áfangi Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar
Skoðun Hvað ef það gýs nær höfuðborgarsvæðinu? Ingvi Gunnarsson,Sigrún Tómsdóttir,Hrefna Hallgrímsdóttir,Daði Hafþórsson skrifar
Er þetta eðlilegt? Guðrún Árnadóttir,Guðrún Tara Sveinsdóttir,Hekla Kollmar,Þorgerður Jörundsdóttir Skoðun