Enginn okkar er eyland

Stundum held ég að ég sé eini Íslendingurinn sem skipt hefur opinberlega um flokk. Gamlir flokksbræður horfa á mig eins og naut á nývirki og spyrja með glotti: kom eitthvað fyrir þig, Ellert minn? Aðrir dæsa og verða daprir til augnanna, rétt eins og nákominn hafi fallið frá.

Og af því ég er inn við beinið, góður strákur, og mér líður aldrei vel að hafa eitthvað alvarlegt á samviskunni, þá kemur það fyrir að ég spyr sjálfan mig hvað hafi eiginlega komið fyrir, sem olli þessum sinnaskiptum mínum? Ganga úr stórum og virðulegum Sjálfstæðisflokknum í annan stjórnmálaflokk, yfirgefa gamla samstarfsmenn og vini, brjóta brýr, lenda upp á kant og ögra sínu nánasta umhverfi. Og öllum þeim hagsmunum sem hanga á spýtunni.

Jú, jú, það hefði verið hægt að þegja. Þegja þunnu hljóði og rölta áfram með. Hugsa eitt en segja annað. Eða hugsa ekki neitt.

En það er þetta með blessaða samviskuna og hjartað. Ef maður gengur ekki í takt við hjartsláttinn og sjálfan sig, hvar er maður þá á vegi staddur? Eru það ekki stærstu svikin í lífinu að hafna sinni eigin sannfæringu og dómgreind? Hvers virði er sá, sem ekki vill gangast við sjálfum sér? Stjórnmálaflokkur er sosum ekkert annað en samtök fólks sem kemur og fer. Við eigum ekki flokkana, né heldur eiga þeir okkur. Það sem við eigum er hugsunin, vitsmunirnir og lífssýnin. Kannski það eina sem við eigum, þegar upp er staðið.

Og einhvernveginn hefur það gerst í þroska mínum og þeirri lífsreynslu sem mér hefur áskotnast, að komast að þeirri niðurstöðu, að frelsi og jöfnuður séu lífsgildi sem eigi samleið. Það er ekkert frelsi til án jafnréttis og það verður ekkert jafnrétti án frelsis. Hvorutveggja verður að haldast í hendur. Á undanförnum árum hefur frelsið vissulega aukist en við höfum misst sjónar á jöfnuðinum. Ójöfnuður og misskipting hefur vaxið. Þrátt fyrir frelsið.

Ég hitti eldri konu á dvalarheimili, um daginn, þar sem ég var að tala um hag aldraðra og hún sagði: "hvað eru þið alltaf að væla fyrir hönd okkar eldra fólksins, ég hef nóg, ég á íbúð og ellilífeyri og ég kann ekki við þennan fátæktarstimpil sem þið eruð að klína á okkur, gamla fólkið".

Ég sagði sosum ekki mikið en það var komið fram á varir mínar að spyrja á móti: en hvað með alla þá sem líða skort? Hvað með hina? Er okkur þá alveg sama um þá?

Mergur málsins er nefnilega sá, hugsunin á bak við jöfnuðinn og jafnréttið, er sú að okkur ber skylda til að sinna þeim sem hafa orðið útundan, rétt hlut þeirra sem minna mega sín, sem eiga þó sömu ósk og sama rétt og við hin til að njóta frelsis og lífsins gæða.

Í þessu felst jafnaðarhugsjónin, velferðin og rétturinn til mennta, hjúkrunar og viðunandi ævikvölds. Um þann málstað var gamli Alþýðuflokkurinn myndaður, í þeim anda starfaði Sjálfstæðisflokkurinn lengst af meðan ég tilheyrði honum og í krafti jafnaðarhugsjónarinnar varð Samfylkingin til. Við erum ein stór fjölskylda, Íslendingar, og við berum ábyrgð hvert á öðru í samhjálp og samkennd. Slíkt bræðralag verður að rækta, í heimi þar sem græðgi, eigingirni og sjálfumgleði ræður því miður för. Jafnaðarhugsjónin er viðspyrnan og ég get ekkert betur gert en leggja þeim málstað lið, meðan ég get eitthvað gagn gert. Ekki endilega af því að þar sé svo mikið betra fólk en í öðrum flokkum. Ekki vegna þess að mér sé í nöp við aðra. Heldur fyrst og fremst vegna þess að jafnaðarhugsjónin á erindi, brýnt erindi í samfélag nútímans. Jafnvel meir en nokkru sinni fyrr.

Okkur getur sýnst sitt hvað um foringja og málflutning til eða frá, við getum haft mismunandi skoðanir á álverum eða úrlausnum í skipulagsmálum, við erum ekki bundin í flokksklafa í afstöðu okkar til manna og dægurmála, vegna þess að það eru ekki flokkarnir sem eiga að segja okkur fyrir verkum eða stýra skoðunum okkar heldur hjartað í okkur, tilfinningin og dómgreindin. Okkar innri maður, sú grundvallar lífsýn að enginn okkar er eyland. Hugsjónum jafnaðarstefnunnar megum við aldrei fórna á altari frjálshyggju og sérgæsku. Né heldur í þágu afturhalds og þröngsýni. Hvað þá í formi skyndibita sem bjóðast rétt fyrir kosningar.

Þjóðin þarf á hugsjónum jafnréttis og bræðralags að halda. Og málsvörum, fólki og flokki, sem ekki siglir undir einnota hentifánum.