Náttúruvaktin 3. nóvember 2004 00:01 Gosið sem hófst í Grímsvötnum á Vatnajökli í fyrrakvöld, hið þrettánda á hundrað árum, minnir okkur á tvennt. Hvað sem allri þróun tækni og vísinda líður eru náttúruöflin manninum margfalt máttugri. Gagnvart heljarkrafti eldgosa og jökulhlaupa getum við aðeins undrast, hrifist eða skelfst eftir atvikum, og vonað hið besta. En þennan kraft munum við tæplega nokkru sinni beisla. Hitt er, að það getur ráðið úrslitum í viðureigninni við náttúruöflin að viðbúnaður sé ávallt sem bestur og traust þekking sé fyrir hendi á líklegri hegðun náttúrunnar við skilyrði eins og nú hafa skapast. Í því efni erum við Íslendingar heppnir að eiga annars vegar öflugar almannavarnir og hins vegar vísindamenn á heimsmælikvarða. Mikilvægt er að gera sér grein fyrir því að slíkt er engan veginn sjálfgefið. Það gildir jafnt um öryggisstofnanir sem vísindastofnanir að þær geta aðeins þrifist við þær aðstæður að almennur skilningur ríki á störfum þeirra og nauðsynlegu fjármagni sé veitt til þeirra. Og starfskrafta bestu vísndamanna þjóðarinnar getum við aðeins vænst að njóta ef við erum tilbúin að bjóða þeim viðunandi starfsaðstæður. Hvort tveggja vill því miður stundum gleymast þegar eldtungurnar úr iðrum jarðar hverfa sjónum og skjálftavirknin rénar. Við Íslendingar lifum í landi þar sem gosvirkni er óvenju mikil. Þó að við ráðum ekki við náttúruna höfum við markvisst búið okkur undir þau átök við hana sem reynslan hefur kennt okkur að vænta. Við höfum lagt áherslu á að hafa alltaf sveit vel menntaðra jarðfræðinga og vísindamanna í skyldum greinum til að koma á vettvang þegar náttúruhamfarir verða. Án vísindamanna Veðurstofu, Orkustofnunar, Raunvísindastofnunar Háskólans og sambærilegra stofnana er hætt við að þjóðin yrði óstyrk við fréttir af hamförum eins og eldgosum og jarðskjálftum. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Fastir pennar Guðmundur Magnússon Skoðanir Mest lesið Halldór 23.8.2025 Halldór Vanþekking eða vísvitandi blekkingar? Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Heildstætt heilbrigðiskerfi – hagur okkar allra Alma D. Möller Skoðun „I believe the children are our future…“ Karen Rúnarsdóttir Skoðun Andaðu rólega elskan... Ester Hilmarsdóttir Skoðun Skólaskætingur Þórdís Kolbrún R. Gylfadóttir Skoðun Eldri borgarar – áhrif aðildar að Evrópusambandinu (ESB) Þorvaldur Ingi Jónsson Skoðun Er Akureyri að missa háskólann sinn? Aðalbjörn Jóhannsson Skoðun Þéttingarstefnan hefur brugðist og Dóra breytir um umræðuefni Aðalsteinn Haukur Sverrisson Skoðun Ný sókn í menntamálum Guðmundur Ari Sigurjónsson Skoðun
Gosið sem hófst í Grímsvötnum á Vatnajökli í fyrrakvöld, hið þrettánda á hundrað árum, minnir okkur á tvennt. Hvað sem allri þróun tækni og vísinda líður eru náttúruöflin manninum margfalt máttugri. Gagnvart heljarkrafti eldgosa og jökulhlaupa getum við aðeins undrast, hrifist eða skelfst eftir atvikum, og vonað hið besta. En þennan kraft munum við tæplega nokkru sinni beisla. Hitt er, að það getur ráðið úrslitum í viðureigninni við náttúruöflin að viðbúnaður sé ávallt sem bestur og traust þekking sé fyrir hendi á líklegri hegðun náttúrunnar við skilyrði eins og nú hafa skapast. Í því efni erum við Íslendingar heppnir að eiga annars vegar öflugar almannavarnir og hins vegar vísindamenn á heimsmælikvarða. Mikilvægt er að gera sér grein fyrir því að slíkt er engan veginn sjálfgefið. Það gildir jafnt um öryggisstofnanir sem vísindastofnanir að þær geta aðeins þrifist við þær aðstæður að almennur skilningur ríki á störfum þeirra og nauðsynlegu fjármagni sé veitt til þeirra. Og starfskrafta bestu vísndamanna þjóðarinnar getum við aðeins vænst að njóta ef við erum tilbúin að bjóða þeim viðunandi starfsaðstæður. Hvort tveggja vill því miður stundum gleymast þegar eldtungurnar úr iðrum jarðar hverfa sjónum og skjálftavirknin rénar. Við Íslendingar lifum í landi þar sem gosvirkni er óvenju mikil. Þó að við ráðum ekki við náttúruna höfum við markvisst búið okkur undir þau átök við hana sem reynslan hefur kennt okkur að vænta. Við höfum lagt áherslu á að hafa alltaf sveit vel menntaðra jarðfræðinga og vísindamanna í skyldum greinum til að koma á vettvang þegar náttúruhamfarir verða. Án vísindamanna Veðurstofu, Orkustofnunar, Raunvísindastofnunar Háskólans og sambærilegra stofnana er hætt við að þjóðin yrði óstyrk við fréttir af hamförum eins og eldgosum og jarðskjálftum.