Þráin eftir leyndardómum Bergur Ebbi Benediktsson skrifar 13. mars 2014 07:00 Eitt hef ég lært. Mannskepnan býr yfir mikilli þrá eftir vitneskju. Það er óumdeild staðreynd hvar sem maður kemur niður. Það nægir að skoða könnunarsögu veraldarinnar. Allir heimsins krókar og kimar hafa verið kortlagðir og menn voru búnir að því löngu áður en hægt var að taka myndir úr flugvélum eða gervihnöttum. Menn hreinlega börðu sér leið gegnum frumskóga, yfir eyðimerkur og upp á fjallstinda til að eyða óvissunni. Á kortinu mátti ekki vera nein gloppa. Heimurinner þó enn fullur af leyndardómum. Við vitum ekki einu sinni fyrir víst af hverju kettir mala. En það er önnur saga. En þó þrá mannsins eftir vitneskju sé óumdeild þá er þráin eftir leyndardómum jafnvel enn sterkari. Þetta virkar þversagnarkennt, en gefum þessu séns. Þráttfyrir að vera alinn upp af vísindalega þenkjandi fólki þá hverfðust allar sögurnar sem ég heyrði í barnæsku um leyndardóma. Allt var gert að leyndardómi: týndir lyklar, opnunartími banka, heimsókn frá ættingjum. Þegar hverfisbúðin fór á hausinn (líklega vegna þess að keðjur eins og Bónus voru að ryðja sér til rúms) var það presenterað eins og ráðgáta. Eins og líklegri skýring væri að eigandi búðarinnar væri haldinn illum anda eða að einhver úr hverfinu hefði móðgað hann. Engum datt í hug að spyrja eigandann. Það hefði skemmt leyndardóminn. Viðþráum leyndardóma. Stundum hjálpa þeir okkur að sættast við erfið skilyrði. Í fleiri áratugi var verðbólga, hátt vöruverð og háir vextir leyndardómur íslensks samfélags. Eitthvað sem ekki var hægt að gera neitt í. Nú vitum við flest að okkar litla efnahagskerfi með sína handstýrðu örmynt, sem verndar fyrst og fremst sérhagsmunahópa og braskara, er um að kenna. Verðbólgan er ekki meiri leyndardómur en það. Éger undir sömu sök seldur. Stundum finnst mér heimurinn of upplýstur. Ég þrái leyndardóma, leyndardóma sem vekja upp ímyndunaraflið, sefa hugann og syngja mig í svefn. Ég þrái þá jafn mikið og hver annar. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Bergur Ebbi Mest lesið Má berja blaðamenn? Sigríður Dögg Auðunsdóttir Skoðun Nýr rektor og 2025 – tímamót í háskólamálum Ástráður Eysteinsson,Magnús Karl Magnússon,Margrét Helga Ögmundsdóttir,Tinna Laufey Ásgeirsdóttir Skoðun Hagur hluthafanna alltaf og undantekningarlaust í forgangi Jón Kaldal Skoðun Að flokka hver vinnur og hver tapar Tryggvi Rúnar Brynjarsson Skoðun Orðhengilsháttur og lygar Elín Erna Steinarsdóttir Skoðun Samfélagið innan samfélagsins Sigríður Svanborgardóttir Skoðun Vonir um vopnahlé eins og hálmstrá Sveinn Rúnar Hauksson Skoðun Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson Skoðun Hvers vegna hatar SFS smábáta? Svarið tengist veiðigjöldum Kjartan Páll Sveinsson Skoðun „Oft er flagð undir fögru skinni“ Guðmunda G. Guðmundsdóttir Skoðun
Eitt hef ég lært. Mannskepnan býr yfir mikilli þrá eftir vitneskju. Það er óumdeild staðreynd hvar sem maður kemur niður. Það nægir að skoða könnunarsögu veraldarinnar. Allir heimsins krókar og kimar hafa verið kortlagðir og menn voru búnir að því löngu áður en hægt var að taka myndir úr flugvélum eða gervihnöttum. Menn hreinlega börðu sér leið gegnum frumskóga, yfir eyðimerkur og upp á fjallstinda til að eyða óvissunni. Á kortinu mátti ekki vera nein gloppa. Heimurinner þó enn fullur af leyndardómum. Við vitum ekki einu sinni fyrir víst af hverju kettir mala. En það er önnur saga. En þó þrá mannsins eftir vitneskju sé óumdeild þá er þráin eftir leyndardómum jafnvel enn sterkari. Þetta virkar þversagnarkennt, en gefum þessu séns. Þráttfyrir að vera alinn upp af vísindalega þenkjandi fólki þá hverfðust allar sögurnar sem ég heyrði í barnæsku um leyndardóma. Allt var gert að leyndardómi: týndir lyklar, opnunartími banka, heimsókn frá ættingjum. Þegar hverfisbúðin fór á hausinn (líklega vegna þess að keðjur eins og Bónus voru að ryðja sér til rúms) var það presenterað eins og ráðgáta. Eins og líklegri skýring væri að eigandi búðarinnar væri haldinn illum anda eða að einhver úr hverfinu hefði móðgað hann. Engum datt í hug að spyrja eigandann. Það hefði skemmt leyndardóminn. Viðþráum leyndardóma. Stundum hjálpa þeir okkur að sættast við erfið skilyrði. Í fleiri áratugi var verðbólga, hátt vöruverð og háir vextir leyndardómur íslensks samfélags. Eitthvað sem ekki var hægt að gera neitt í. Nú vitum við flest að okkar litla efnahagskerfi með sína handstýrðu örmynt, sem verndar fyrst og fremst sérhagsmunahópa og braskara, er um að kenna. Verðbólgan er ekki meiri leyndardómur en það. Éger undir sömu sök seldur. Stundum finnst mér heimurinn of upplýstur. Ég þrái leyndardóma, leyndardóma sem vekja upp ímyndunaraflið, sefa hugann og syngja mig í svefn. Ég þrái þá jafn mikið og hver annar.
Nýr rektor og 2025 – tímamót í háskólamálum Ástráður Eysteinsson,Magnús Karl Magnússon,Margrét Helga Ögmundsdóttir,Tinna Laufey Ásgeirsdóttir Skoðun
Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson Skoðun
Nýr rektor og 2025 – tímamót í háskólamálum Ástráður Eysteinsson,Magnús Karl Magnússon,Margrét Helga Ögmundsdóttir,Tinna Laufey Ásgeirsdóttir Skoðun
Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson Skoðun