Fátækt á Íslandi: Ógeðslega erfitt að segja nei við börnin Kolbeinn Tumi Daðason og Sunna Kristín Hilmarsdóttir skrifa 1. desember 2014 22:06 Fátækt á Íslandi er líklega algengari en flestir gera sér grein fyrir. Ein uppsögn, skilnaður eða breytt heilsufar virðist geta gert fólki svo erfitt fyrir að það nær ekki að fæða börn sín án aðstoðar. Í nýjasta þætti Bresta er rætt við fólk sem þekkir þessa stöðu af eigin raun. „Stelpan mín hafði svo miklar áhyggjur af mömmu sinni og hvað það myndi kosta að halda upp á afmælið sitt að hún ákvað að halda ekkert afmæli, til þess að spara pening. Þannig að börnin eru öll innvinkluð inn í þetta að það eru ekki til peningar fyrir neinu,“ segir Ása Sverrisdóttir, einstæð þriggja barna móðir, sem steig fram og sagði sögu sína í þætti kvöldsins sem sýndur var á Stöð 2. Fyrir ekki svo löngu var hlutskipti Ásu allt annað og betra hvað fjárhagslegu hliðina varðar. Hún var í sambandi, bjó í einbýlishúsi, með tvo bíla og allt til alls. Hjónabandið gekk ekki upp og úr varð skilnaður. Skömmu síðar missti hún vinnu sína við leikskólakennslu. „Þá varð brekkan dálítið brött.“Hefur einn fimmta af áætlaðri framfærslu á milli handanna Í kjölfarið hætti Ása að geta borgað af íbúð sinni og neyddist út á leigumarkað. Hún segir sér ekki allir vegir færir þar sem hún sé ómenntuð, einstæð þriggja barna móðir. Það hamli henni í atvinnuleytinni. Ása segist finna fyrir að stéttarskipting í samfélaginu sé að aukast. Hún finni mun á stöðunni fyrir ári síðan. Nú stundar hún nám við VMA og ætlar þaðan beint í háskólanám til að koma sér út úr fátæktinni. Ásta fær 127 þúsund krónur í framfærslustyrk frá Akureyrarbæ, 58 þúsund krónur í húsaleigubætur, 52 þúsund krónur í meðlag og 23 þúsund krónur í örorkubætur eða samtals um 260 þúsund krónur á mánuði. Þegar húsaleiga, hiti og rafmagn (103 þúsund krónur), sími og internet (21 þúsund krónur), tómstundir fyrir börnin (4500 krónur) og greiðsluþjónusta vegna trygginga og bílalána (75 þúsund krónur) hafa verið dregin frá stendur Ása eftir með 57 þúsund krónur. Framfærsluviðmið Umboðsmanns skuldara fyrir einstæðan einstakling með þrjú börn er 275.172 krónur. Ása hefur því um tuttugu prósent af viðmiðunarupphæðinni á milli handanna.Tómstundirnar hverfa fyrst Kolbeinn Stefánsson hjá Hagstofu Íslands segir enga leið fyrir fólk á borð við Ásu að komast í gegnum mánuð eftir mánuð á þennan hátt. „Það sem er kannski sárast fyrir fátækt barn er að geta ekki tekið þátt í alls konar félagsstarfi og öðru slíku. Félagsstarf er dýrt, það getur til dæmis verið með íþróttastarfsemi alls konar búnaður, keppnisferðir og annað slíkt,“ segir Kolbeinn. Ása segir dóttur sína, sem er þrettán ára, eiga sér drauma. „Eins og hún er að glamra á gítar og syngur. Hana langar í tónlistarskóla, hana langar í söngnám og allt þetta en það er bara ekki hægt sko.“ Ása segir svakalega erfitt að horfa upp á það að geta ekki gefið börnunum sínum þau tækifæri sem þau eigi skilið. „Þau koma hérna og segja: „Hann á svona, má ég fá svona? Þessi á þetta, má ég fá svona?“ Það er leiðinlegt að segja nei, það eru ekki til peningar.“Ógeðslega erfitt að segja alltaf nei Vallý Einarsdóttir, háskólamenntuð einstæð móðir, var önnur sem sagði sögu sína í þætti kvöldsins. Hún átti erfitt með sig þegar Þórhildur Þorkelsdóttir spurði hana út í hvernig væri að útskýra fyrir börnunum peningaleysið. „Hún sem sagt spyr rosalega oft: „Af hverju getum við ekki þetta?“ Það er ógeðslega erfitt að segja alltaf nei.“ Við vinnslu þáttarins var rætt við fjölmarga sem eiga um sárt að binda og sögðu sína sögu símleiðis, sumir hverjir hágrátandi. Aðeins örfáir voru tilbúnir að koma fram undir nafni en svo virðist sem þeir sem búi við mikla fátækt upplifi mikla skömm. Brestir Mest lesið Sorg í Neskaupstað vegna andláts barns Innlent Fiskikóngurinn segir atvinnurekendur aumingja Innlent Hefði verið auðvelt að koma í veg fyrir banaslysið Innlent „Skítaskilaboð“ forsetaframbjóðenda til Úkraínumanna Innlent „Var þetta í alvöru nafnið mitt sem þau kölluðu?“ Innlent Hafði heyrt að ræningjanum hefði verið komið fyrir kattarnef Innlent Maðurinn sem fannst í Þórsmörk var Íslendingur Innlent Margir eiga inni vaxtastuðning frá skattinum Innlent Vill skýringar á seinum svörum Orkustofnunar Innlent Friðjón svarar Steinunni fullum hálsi Innlent Fleiri fréttir Ungmenni séu byrjaðir að átta sig á slæmum afleiðingum klámáhorfs Stefnubreyting í fjármögnun borgarinnar Friðjón svarar Steinunni fullum hálsi „Fróðleiksfúsi“ slær í gegn í Sandgerði Vita ekki hvar tvö þúsund skotvopn eru niðurkomin Sinubruni í Staðarsveit á Snæfellsnesi Hætta rannsókn banaslyssins í Óshlíð Horfin skotvopn, óveður og píanósnillingur í beinni Vill skýringar á seinum svörum Orkustofnunar Ósætti í Suðurnesjabæ vegna staðsetningar gervigrasvallar Mætti manni, veitti honum eftirför og réðst svo á hann Fimmtán milljarða króna lántaka borgarinnar samþykkt Viðreisn býðst til að bjarga lögreglufrumvarpi dómsmálaráðherra Mál Vals fellt niður sem Heilsuvernd segir hafa verið storm í vatnsglasi Brynjar grætur ekki fylgistap Vg sem hann segir þeim sjálfum að kenna Innrituðu sig á Akureyri í morgun en fljúga frá Keflavík Fólki bjargað á landi sem sjó „Var þetta í alvöru nafnið mitt sem þau kölluðu?“ Fannst yfirgefin tveggja daga gömul en lifir góða lífinu í dag Sigurður kjörinn varaforseti Hæstaréttar Sorg í Neskaupstað vegna andláts barns Fjárhagslegt högg fyrir björgunarfélagið að missa flugeldasýninguna Hefði verið auðvelt að koma í veg fyrir banaslysið Vonda veðrið kemur á versta tíma fyrir hryssur Segir rógburð að sendlar Wolt séu á „skammarlega lágum launum“ Gætu saksótt sundlaugargest vegna andláts í Breiðholtslaug Þórður Steinar stefnir á hvalveiðar auk Hvals hf. Fiskikóngurinn segir atvinnurekendur aumingja VG geti ekki gefið meiri afslátt Ekki ólíklegt að hríðarbylurinn hafi slæm áhrif á varpárangur Sjá meira
Fátækt á Íslandi er líklega algengari en flestir gera sér grein fyrir. Ein uppsögn, skilnaður eða breytt heilsufar virðist geta gert fólki svo erfitt fyrir að það nær ekki að fæða börn sín án aðstoðar. Í nýjasta þætti Bresta er rætt við fólk sem þekkir þessa stöðu af eigin raun. „Stelpan mín hafði svo miklar áhyggjur af mömmu sinni og hvað það myndi kosta að halda upp á afmælið sitt að hún ákvað að halda ekkert afmæli, til þess að spara pening. Þannig að börnin eru öll innvinkluð inn í þetta að það eru ekki til peningar fyrir neinu,“ segir Ása Sverrisdóttir, einstæð þriggja barna móðir, sem steig fram og sagði sögu sína í þætti kvöldsins sem sýndur var á Stöð 2. Fyrir ekki svo löngu var hlutskipti Ásu allt annað og betra hvað fjárhagslegu hliðina varðar. Hún var í sambandi, bjó í einbýlishúsi, með tvo bíla og allt til alls. Hjónabandið gekk ekki upp og úr varð skilnaður. Skömmu síðar missti hún vinnu sína við leikskólakennslu. „Þá varð brekkan dálítið brött.“Hefur einn fimmta af áætlaðri framfærslu á milli handanna Í kjölfarið hætti Ása að geta borgað af íbúð sinni og neyddist út á leigumarkað. Hún segir sér ekki allir vegir færir þar sem hún sé ómenntuð, einstæð þriggja barna móðir. Það hamli henni í atvinnuleytinni. Ása segist finna fyrir að stéttarskipting í samfélaginu sé að aukast. Hún finni mun á stöðunni fyrir ári síðan. Nú stundar hún nám við VMA og ætlar þaðan beint í háskólanám til að koma sér út úr fátæktinni. Ásta fær 127 þúsund krónur í framfærslustyrk frá Akureyrarbæ, 58 þúsund krónur í húsaleigubætur, 52 þúsund krónur í meðlag og 23 þúsund krónur í örorkubætur eða samtals um 260 þúsund krónur á mánuði. Þegar húsaleiga, hiti og rafmagn (103 þúsund krónur), sími og internet (21 þúsund krónur), tómstundir fyrir börnin (4500 krónur) og greiðsluþjónusta vegna trygginga og bílalána (75 þúsund krónur) hafa verið dregin frá stendur Ása eftir með 57 þúsund krónur. Framfærsluviðmið Umboðsmanns skuldara fyrir einstæðan einstakling með þrjú börn er 275.172 krónur. Ása hefur því um tuttugu prósent af viðmiðunarupphæðinni á milli handanna.Tómstundirnar hverfa fyrst Kolbeinn Stefánsson hjá Hagstofu Íslands segir enga leið fyrir fólk á borð við Ásu að komast í gegnum mánuð eftir mánuð á þennan hátt. „Það sem er kannski sárast fyrir fátækt barn er að geta ekki tekið þátt í alls konar félagsstarfi og öðru slíku. Félagsstarf er dýrt, það getur til dæmis verið með íþróttastarfsemi alls konar búnaður, keppnisferðir og annað slíkt,“ segir Kolbeinn. Ása segir dóttur sína, sem er þrettán ára, eiga sér drauma. „Eins og hún er að glamra á gítar og syngur. Hana langar í tónlistarskóla, hana langar í söngnám og allt þetta en það er bara ekki hægt sko.“ Ása segir svakalega erfitt að horfa upp á það að geta ekki gefið börnunum sínum þau tækifæri sem þau eigi skilið. „Þau koma hérna og segja: „Hann á svona, má ég fá svona? Þessi á þetta, má ég fá svona?“ Það er leiðinlegt að segja nei, það eru ekki til peningar.“Ógeðslega erfitt að segja alltaf nei Vallý Einarsdóttir, háskólamenntuð einstæð móðir, var önnur sem sagði sögu sína í þætti kvöldsins. Hún átti erfitt með sig þegar Þórhildur Þorkelsdóttir spurði hana út í hvernig væri að útskýra fyrir börnunum peningaleysið. „Hún sem sagt spyr rosalega oft: „Af hverju getum við ekki þetta?“ Það er ógeðslega erfitt að segja alltaf nei.“ Við vinnslu þáttarins var rætt við fjölmarga sem eiga um sárt að binda og sögðu sína sögu símleiðis, sumir hverjir hágrátandi. Aðeins örfáir voru tilbúnir að koma fram undir nafni en svo virðist sem þeir sem búi við mikla fátækt upplifi mikla skömm.
Brestir Mest lesið Sorg í Neskaupstað vegna andláts barns Innlent Fiskikóngurinn segir atvinnurekendur aumingja Innlent Hefði verið auðvelt að koma í veg fyrir banaslysið Innlent „Skítaskilaboð“ forsetaframbjóðenda til Úkraínumanna Innlent „Var þetta í alvöru nafnið mitt sem þau kölluðu?“ Innlent Hafði heyrt að ræningjanum hefði verið komið fyrir kattarnef Innlent Maðurinn sem fannst í Þórsmörk var Íslendingur Innlent Margir eiga inni vaxtastuðning frá skattinum Innlent Vill skýringar á seinum svörum Orkustofnunar Innlent Friðjón svarar Steinunni fullum hálsi Innlent Fleiri fréttir Ungmenni séu byrjaðir að átta sig á slæmum afleiðingum klámáhorfs Stefnubreyting í fjármögnun borgarinnar Friðjón svarar Steinunni fullum hálsi „Fróðleiksfúsi“ slær í gegn í Sandgerði Vita ekki hvar tvö þúsund skotvopn eru niðurkomin Sinubruni í Staðarsveit á Snæfellsnesi Hætta rannsókn banaslyssins í Óshlíð Horfin skotvopn, óveður og píanósnillingur í beinni Vill skýringar á seinum svörum Orkustofnunar Ósætti í Suðurnesjabæ vegna staðsetningar gervigrasvallar Mætti manni, veitti honum eftirför og réðst svo á hann Fimmtán milljarða króna lántaka borgarinnar samþykkt Viðreisn býðst til að bjarga lögreglufrumvarpi dómsmálaráðherra Mál Vals fellt niður sem Heilsuvernd segir hafa verið storm í vatnsglasi Brynjar grætur ekki fylgistap Vg sem hann segir þeim sjálfum að kenna Innrituðu sig á Akureyri í morgun en fljúga frá Keflavík Fólki bjargað á landi sem sjó „Var þetta í alvöru nafnið mitt sem þau kölluðu?“ Fannst yfirgefin tveggja daga gömul en lifir góða lífinu í dag Sigurður kjörinn varaforseti Hæstaréttar Sorg í Neskaupstað vegna andláts barns Fjárhagslegt högg fyrir björgunarfélagið að missa flugeldasýninguna Hefði verið auðvelt að koma í veg fyrir banaslysið Vonda veðrið kemur á versta tíma fyrir hryssur Segir rógburð að sendlar Wolt séu á „skammarlega lágum launum“ Gætu saksótt sundlaugargest vegna andláts í Breiðholtslaug Þórður Steinar stefnir á hvalveiðar auk Hvals hf. Fiskikóngurinn segir atvinnurekendur aumingja VG geti ekki gefið meiri afslátt Ekki ólíklegt að hríðarbylurinn hafi slæm áhrif á varpárangur Sjá meira