Hvað er íslenzki sjávarklasinn? Ólafur Stephensen skrifar 26. maí 2011 08:00 Kortlagning íslenzka sjávarklasans, sem kynnt var í fyrradag, er þarft verkefni og líklegt til að bæði breyta og skerpa sýn okkar á sjávartengda atvinnustarfsemi á Íslandi. Yfirlýst markmið verkefnisins, sem Háskóli Íslands og ýmis fyrirtæki standa að, er að „kortleggja alla starfsemi í sjávarklasanum, efla vitund, áhuga og samstarf og móta stefnu um sjávarklasann á Íslandi“. Þetta hafa ýmis nágrannaríki okkar gert. Slík kortlagning og stefnumótun hefur meðal annars farið fram í Kanada, Bretlandi, Noregi og á Írlandi. Bráðabirgðaniðurstöður kortlagningar sjávarklasans bregða upp miklu víðari mynd en við erum vön að hafa fyrir augum þegar horft er á sjávarútveg á Íslandi. Við erum vön að skilgreina sjávarútveginn sem veiðar og vinnslu, en í sjávarklasanum eru til dæmis ferðaþjónustufyrirtæki, flutningafyrirtæki, sölu- og markaðsfyrirtæki, hátækni- og hugbúnaðarfyrirtæki, fiskeldisfyrirtæki og ýmis fyrirtæki í heilsutækni, þar á meðal lyfja- og líftæknifyrirtæki. Tæknifyrirtækin eru samtals um sjötíu, með 26 milljarða króna veltu og umtalsverðan eigin útflutning. Ýmsar ályktanir má draga af þeirri kortlagningu sjávarklasans, sem þegar er komin á blað. Í fyrsta lagi sýnir hún rækilega fram á mikilvægi sjávarútvegsins fyrir margar aðrar atvinnugreinar á Íslandi. Málmsmíða- og viðgerðafyrirtæki eiga til dæmis helming veltu sinnar undir sjávarútveginum og veitufyrirtæki tæplega fimmtung. Samt eru furðumargir nýbúnir að halda því fram að starfsskilyrði sjávarútvegsins komi öðrum atvinnugreinum ekkert við. Í öðru lagi er ljóst að mestu vaxtarmöguleikarnir í sjávarklasanum á næstu árum eru ekki í veiðum og vinnslu, heldur í tækni- og þekkingarhluta klasans. Þar á hins vegar það sama við og í jarðvarmaklasanum, sem nýlega hefur verið kortlagður, að ef innlendi grunnurinn, í þessu tilviki veiðarnar og vinnslan, er ekki sterkur og byggður upp af öflugum fyrirtækjum er dregið úr möguleikum tækni- og þekkingarfyrirtækjanna á að þróa vörur sínar og þjónustu og þau geta átt á hættu að missa færustu sérfræðinga sína til útlanda. Í því ljósi þarf meðal annars að skoða áform ríkisstjórnarinnar um miklar breytingar á rekstrarskilyrðum sjávarútvegsins. Í þriðja lagi blasir við að „hagsmunir sjávarútvegsins“ eru ekki eins einsleitir og menn vilja oft vera láta. Í sjávarklasanum er fjöldi fyrirtækja sem hefur til dæmis allt aðra afstöðu til erlendra fjárfestinga og hugsanlegrar aðildar að Evrópusambandinu en flest hefðbundnu fyrirtækin í veiðum og vinnslu. Í kynningunni á sjávarklasanum kom fram að hann gæti skapað mörg ný störf og mikil verðmæti á næstu árum, jafnvel þótt starfsfólki í fiskveiðum og -vinnslu fækkaði. En til þess þurfa bæði fyrirtækin sjálf að auka samstarf sitt og marka sér stefnu og stjórnvöld að móta stefnu fyrir klasann og búa honum sem bezt og stöðugust rekstrarskilyrði. Sem stendur virðist sjávarklasinn fá sáralitla athygli og stuðning hjá stjórnvöldum. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Ólafur Stephensen Mest lesið Á hvaða ári er Inga Sæland stödd? Snorri Másson Skoðun 76 dagar Erlingur Sigvaldason Skoðun Draugagangur í Alaska Hannes Pétursson Skoðun Húsnæðisbæturnar sem hurfu Ragnar Sigurður Kristjánsson Skoðun Háskólaþorpið Bifröst og fólkið sem gleymdist Margrét Jónsdóttir Njarðvík Skoðun Sporin þín Valtýr Soffía Sigurðardóttir Skoðun Hoppað í drullipolli við hliðina á Snorra Mássyni. Um allskonar fólk, líka í Miðflokknum Ægir Lúðvíksson Skoðun Loftslagsverkfræði: Verkefni sem borgar sig ekki að láta bíða Snjólaug Árnadóttir,Páll Gunnarsson Skoðun Ákall til KKÍ og íslensku íþróttahreyfingarinnar Ragnhildur Hólmgeirsdóttir,Oddný Björg Rafnsdóttir,Svanhildur Anja Ástþórsdóttir,Guðjón Magnússon,Margrét Rut Eddudóttir Skoðun Hunsuðu menntamálin – en ætla nú að bjarga þeim Sigurður Kári Harðarson Skoðun
Kortlagning íslenzka sjávarklasans, sem kynnt var í fyrradag, er þarft verkefni og líklegt til að bæði breyta og skerpa sýn okkar á sjávartengda atvinnustarfsemi á Íslandi. Yfirlýst markmið verkefnisins, sem Háskóli Íslands og ýmis fyrirtæki standa að, er að „kortleggja alla starfsemi í sjávarklasanum, efla vitund, áhuga og samstarf og móta stefnu um sjávarklasann á Íslandi“. Þetta hafa ýmis nágrannaríki okkar gert. Slík kortlagning og stefnumótun hefur meðal annars farið fram í Kanada, Bretlandi, Noregi og á Írlandi. Bráðabirgðaniðurstöður kortlagningar sjávarklasans bregða upp miklu víðari mynd en við erum vön að hafa fyrir augum þegar horft er á sjávarútveg á Íslandi. Við erum vön að skilgreina sjávarútveginn sem veiðar og vinnslu, en í sjávarklasanum eru til dæmis ferðaþjónustufyrirtæki, flutningafyrirtæki, sölu- og markaðsfyrirtæki, hátækni- og hugbúnaðarfyrirtæki, fiskeldisfyrirtæki og ýmis fyrirtæki í heilsutækni, þar á meðal lyfja- og líftæknifyrirtæki. Tæknifyrirtækin eru samtals um sjötíu, með 26 milljarða króna veltu og umtalsverðan eigin útflutning. Ýmsar ályktanir má draga af þeirri kortlagningu sjávarklasans, sem þegar er komin á blað. Í fyrsta lagi sýnir hún rækilega fram á mikilvægi sjávarútvegsins fyrir margar aðrar atvinnugreinar á Íslandi. Málmsmíða- og viðgerðafyrirtæki eiga til dæmis helming veltu sinnar undir sjávarútveginum og veitufyrirtæki tæplega fimmtung. Samt eru furðumargir nýbúnir að halda því fram að starfsskilyrði sjávarútvegsins komi öðrum atvinnugreinum ekkert við. Í öðru lagi er ljóst að mestu vaxtarmöguleikarnir í sjávarklasanum á næstu árum eru ekki í veiðum og vinnslu, heldur í tækni- og þekkingarhluta klasans. Þar á hins vegar það sama við og í jarðvarmaklasanum, sem nýlega hefur verið kortlagður, að ef innlendi grunnurinn, í þessu tilviki veiðarnar og vinnslan, er ekki sterkur og byggður upp af öflugum fyrirtækjum er dregið úr möguleikum tækni- og þekkingarfyrirtækjanna á að þróa vörur sínar og þjónustu og þau geta átt á hættu að missa færustu sérfræðinga sína til útlanda. Í því ljósi þarf meðal annars að skoða áform ríkisstjórnarinnar um miklar breytingar á rekstrarskilyrðum sjávarútvegsins. Í þriðja lagi blasir við að „hagsmunir sjávarútvegsins“ eru ekki eins einsleitir og menn vilja oft vera láta. Í sjávarklasanum er fjöldi fyrirtækja sem hefur til dæmis allt aðra afstöðu til erlendra fjárfestinga og hugsanlegrar aðildar að Evrópusambandinu en flest hefðbundnu fyrirtækin í veiðum og vinnslu. Í kynningunni á sjávarklasanum kom fram að hann gæti skapað mörg ný störf og mikil verðmæti á næstu árum, jafnvel þótt starfsfólki í fiskveiðum og -vinnslu fækkaði. En til þess þurfa bæði fyrirtækin sjálf að auka samstarf sitt og marka sér stefnu og stjórnvöld að móta stefnu fyrir klasann og búa honum sem bezt og stöðugust rekstrarskilyrði. Sem stendur virðist sjávarklasinn fá sáralitla athygli og stuðning hjá stjórnvöldum.
Hoppað í drullipolli við hliðina á Snorra Mássyni. Um allskonar fólk, líka í Miðflokknum Ægir Lúðvíksson Skoðun
Loftslagsverkfræði: Verkefni sem borgar sig ekki að láta bíða Snjólaug Árnadóttir,Páll Gunnarsson Skoðun
Ákall til KKÍ og íslensku íþróttahreyfingarinnar Ragnhildur Hólmgeirsdóttir,Oddný Björg Rafnsdóttir,Svanhildur Anja Ástþórsdóttir,Guðjón Magnússon,Margrét Rut Eddudóttir Skoðun
Hoppað í drullipolli við hliðina á Snorra Mássyni. Um allskonar fólk, líka í Miðflokknum Ægir Lúðvíksson Skoðun
Loftslagsverkfræði: Verkefni sem borgar sig ekki að láta bíða Snjólaug Árnadóttir,Páll Gunnarsson Skoðun
Ákall til KKÍ og íslensku íþróttahreyfingarinnar Ragnhildur Hólmgeirsdóttir,Oddný Björg Rafnsdóttir,Svanhildur Anja Ástþórsdóttir,Guðjón Magnússon,Margrét Rut Eddudóttir Skoðun