Erlent

Jarðgöngin koma í röðum, þau næstu fyrir áttatíu íbúa

Kristján Már Unnarsson skrifar
Frá fyrstu sprengingu í nýjum Árnarfjarðargöngum norðan Klakksvíkur.
Frá fyrstu sprengingu í nýjum Árnarfjarðargöngum norðan Klakksvíkur. Landsverk/Ólavur J. Hansen

Ekkert lát ætlar að verða á jarðgangaborunum Færeyinga. Fyrir tveimur vikum fögnuðu þeir fyrstu sprengingu nýrra Árnafjarðarganga. Samtímis er hafið útboðsferli á göngum til Fámjins, áttatíu manna byggðar á Suðurey.

Aðeins eru tíu mánuðir frá því Austureyjargöngin voru opnuð, stærsta samgöngumannvirki Færeyja. Þessum 11,2 kílómetra neðansjávargöngum milli Straumeyjar og Austureyjar hefur verið lýst sem mestu samgöngubyltingu í sögu eyjanna. Þau styttu aksturstímann milli Þórshafnar og Klakksvíkur um helming, úr nærri 70 mínútum niður í 36 mínútur.

Í maímánuði í vor var fagnað opnun 2,5 kílómetra langra Hvalbiarganga á Suðurey, tveimur árum eftir að skrifað var undir 4,8 milljarða króna verksamning. Þau leysa af einbreið göng frá árinu 1963, sem voru þau fyrstu í Færeyjum, en yfirlit og kort yfir öll jarðgöng á eyjunum má sjá hér.

Jafnframt stendur yfir gerð Sandeyjarganga, 10,8 kílómetra langra neðansjávarganga milli Straumeyjar og Sandeyjar. Borun þeirra hófst í desember 2018 og er áætlað að þau verði tekin í notkun í desember 2023.

Nýju Árnafjarðargöngin eru ásamt Hvannasundsgöngum hluti af jarðgangaverkefni norðan Klakksvíkur sem saman nefnast Göngin Norður um Fjall. Þau verða samtals 4,2 kílómetrar á lengd, kosta um 10,5 milljarða íslenskra króna, og eiga að vera tilbúin haustið 2024.

Fámjinsgöngin verða 1.200 metra löng og eiga að vera tilbúin sumarið 2024.Landsverk

Núna eru göngin til Fámjins, áttatíu manna þorps á Suðurey, að bætast við. Landsverk, Vegagerð þeirra Færeyinga, hefur tilkynnt að þrír verktakar fái að loknu forvali að bjóða í Fámjinsgöngin; Articon, J&K Petersen og MT Højgaard. Þau verða 1.200 metra löng, eiga að vera tilbúin sumarið 2024, og leysa af 400 metra háan fjallveg.

Það hafa þó verið fámennari byggðir en Fámjin sem fengið hafa jarðgöng í Færeyjum. Þannig voru grafin fimm göng á Kalsey á árunum 1979 til 1985 til að tengja byggðirnar Húsar, Mikladal, Syðradal og Trøllanes með samtals áttatíu íbúa. Svo sundurgrafin var þessi átján kílómetra langa eyja af jarðgöngum að gárungarnir kölluðu hana blokkflautuna.

Þá bjuggu aðeins fimmtán manns í Gásadal þegar þeir fengu Gásadalsgöngin árið 2006. Fjármálaráðherra Færeyja réttlætti slíka ráðstöfun opinberra fjármuna í þessari frétt á Stöð 2 árið 2013:

Örnefnið Fámjin hefur lengið vafist fyrir mönnum og þykir með þeim skrítnari í Færeyjum. Sagt er að Fámjin hafi upphaflega heitið Vesturvík, þótt engar skriflegar heimildir finnist um það nafn.

Helsta skýringin á Fámjin-nafninu þykir einnig skrítin. Sagt er að á 17. öld hafi franskt seglskip beðið byrs þar fyrir utan. Tveir færeyskir sjómenn frá Hofi á Suðurey hafi róið að skútunni með stórlúðu. Þeir hafi boðið tveimur frönskum stúlkum af skútunni um borð til sín að skoða lúðuna. En í stað þess að skila stúlkunum hafi þeir róið sem ákafast til lands en skipverjar hrópað: „Femme mien, femme mien!“

Fylgir sögunni að þegar byrjaði hafi seglskipið siglt brott án kvennanna, þær orðið eiginkonur færeysku sjómannanna, og þau sest að í Fámjin. Af þessum hjónaböndum hafi vaxið stór ættbogi og íbúar Fámjins sagðir hafa verið franskari útlits en aðrir Færeyingar.

Séð yfir Fámjin í Færeyjum. Er örnefnið dregið af brimlöðrinu?Wikimedia/Erik Christensen

Málfræðingar hafa þó varpað fram annarri kenningu um tilurð nafnsins. Það megi rekja til enskra áhrifa á fjórtándu öld til þess tíma þegar mikil samskipti voru milli Færeyja og Hjaltlands en í forn-ensku var orðið „fámig“ notað um brimlöður. Þetta sé þannig skylt orðinu „foam“ í enskri tungu en mikið sjávarlöður þykir einkenna víkina við Fámjin.

Þess má geta að Íslendingurinn Guðbrandur Sigurðsson teiknaði steinkirkjuna í Fámjin, sem vígð var árið 1876. Kirkjan er fræg fyrir að þar er varðveitt frumútgáfan af þjóðfána Færeyja. Kirkjan hýsir einnig Fámjin-steininn, yngsta rúnastein Færeyinga, en hann er talinn sanna að rúnaletur var notað í Færeyjum allt fram á 16. öld.


Tengdar fréttir

Færeyingar grafa fern jarðgöng á sama tíma

Færeyingar hófu í vikunni framkvæmdir við tvenn ný jarðgöng, til viðbótar við þrenn önnur sem verið er að grafa eða nýlokið er við. Áður var búið að grafa nítján jarðgöng í Færeyjum.




Fleiri fréttir

Sjá meira


×