Engar undanþágur! Auður Önnu Magnúsdóttir og Finnur Ricart Andrason skrifa 14. mars 2023 13:01 Stjórnir Ungra umhverfissinna og Landverndar telja að breyttar reglur um losunargjöld á flug séu nauðsynlegt skref til þess að draga úr losun gróðurhúsalofttegunda frá flugi og telja að íslensk stjórnvöld eigi ekki að óska eftir undanþágum frá reglunum. Ákvörðun Evrópusambandsins um að setja ný og framsæknari markmið um samdrátt í losun gróðurhúslofttegunda, úr 40% í 55% fyrir árið 2030 miðað við 2005, var sett í ljósi markmiða Parísarsáttmálans. Stjórnvöld á Íslandi tóku undir nauðsyn þessarar ákvörðunar og forsætisráðherra hefur talað fyrir því að Ísland ætti að setja sér losunarmarkmið til samræmis við þetta uppfærða markmið. Það lá fyrir að ákvörðun Evrópusambandsins fylgdu margs háttar tillögur frá framkvæmdastjórn ESB um aðgerðir. Þær hafa komið fram um heitinu „fær í 55“ (fit for 55) og hafa verið lagðar bæði fyrir Ráðherrráð ESB og Evrópuþingið. Í desember s.l. náðist samkomulang um fjórar reglugerðabreytingar undir „Fit for 55“ lagasetningarpakkanum sem munu hafa áhrif á flug innan EES, Sviss og Stóra Bretlands. Ein breytingin sem nú er samkomulag um er breyting á ETS kerfinu (viðskiptakerfi ESB um losunarheimildir) sem gerir það að verkum að úthlutun á fríum losunarheimildum til flugfélaga fellur niður í skrefum: 25% færri heimildir verða gefnar út 2024, 50% færri 2025, 75% færri 2026, og svo verður engum heimildum úthlutað frá og með 2027[1]. Með þessari breytingu þurfa flugfélög innan EES svæðisins og flug milli EES svæðisins, Sviss og Bretlands að greiða fyrir losun kolefnis vegna flugs í framangreindum áföngum. Flugsamgöngur eru ábyrgar fyrir 2 til 3% af hnattrænni losun gróðurhúsalofttegunda af mannavöldum og innan Evrópu er hlutfallið að nálgast 4%. Síðan 2010 hefur losun frá flugi aukist um 4-5% árlega [2]. Án aðgerða er fyrirsjáanlegt að vöxturinn haldi áfram með tilheyrandi áhrifum á loftslagið. Framangreind samþykkt þýðir að frá 2027 ber hvert flugfélag ábyrgð á að greiða fyrir sína losun. Stjórnir Landverndar og Ungra umhverfissinna telja þessa þróun nauðsynlegt skref í því mikilvæga verkefni að draga úr losun gróðurhúsaloftegunda til að draga úr hamfarahlýnun af mannavöldum. Mengunarbótareglan er ein grundvallarregla í umhverfisrétti og þessi breyting er í samræmi við hana [3]. Það er vissulega áhyggjuefni að þessi breyting getur haft áhrif á samkeppnistöðu í flugi þar sem hún mun ekki gildafyrir allt alþjóðaflug. Það er að vísu verið að koma upp regluverki á heimsvísu á vegum Sameinuðu þjóðanna (CORSIA regluverkið), en það gengur ekkinærri jafn langt og er erfitt að fylgja eftir. Með þessari ákvörðun tekur Evrópa nauðsynlegt frumkvæði sem vonandi verður fylgt eftir innan breiðara alþjóðlegs samstarfs þegar fram líða stundir. Allt flug milli Íslands og EES ríkja, Sviss eða Bretlands mun falla undir breyttar reglur ETS. Þetta mun líklega þýða verðhækkanir á þessum flugferðum, en einnig hvetja til þess að á markað komi sparneytnari og loftslagsvænni flugvélar til mikilla hagsbóta; það er markmiðið til lengri tíma litið. Samhliða sparneytnari vélum þarf samt sem áður að sjá til þess að aukin skilvirkni valdi ekki aukningu í heildarlosun frá flugiðnaðinum eins og þróunin hefur verið síðustu tvo áratugina[4]. Flug til Íslands utan EES, Sviss og Bretlands og flug frá Íslandi til landa utan sömu svæða falla ekki undir nýja fyrirkomulagið og verður því ekki fyrir áhrifum að svo stöddu. Þetta nýja fyrirkomulag getur samt sem áður haft áhrif á tengiflug um Ísland á milli Ameríku og Evrópu þegar fram líða stundir. Breytingin sem fylgir þessu nýja fyrirkomulagi er því eðlilegt áhyggjuefni fyrir þau sem í hlut eiga en er ekki eins alvarlegt og umræðan lætur þar sem að helmingur umræddra flugferða milli Ameríku og Evrópu í gegnum Ísland falla ekki undir þetta breytta kerfi. Þrátt fyrir þetta telja stjórnir Landverndar og Ungra umhverfissinna að á heildina litið sé hið nýja fyrirkomulag nauðsynlegt skref til að draga úr losun gróðurhúsalofttegunda vegna flugsamgangna. Höfundar eru framkvæmdastjóri Landverndar og loftslagsfulltrúi Ungra umhverfissinna. [1] Aðrar breytingar eru: 1) ReFuelEU Aviation regulation sem skyldar flugfélög til að blanda eldsneyti með vistvænni orkugjöfum (5% árið 2030 og 63% árið 2050), 2) Breytingar á Renewable Energy Directive 3) Breytingar á Energy Tax Directive (auknir skattar á flugeldsneyti). [2] Sjá líka hér Aviation - Fuels & Technologies - IEA Climate change and flying: what share of global CO2 emissions come from aviation? - Our World in Data [3] Stjórnarráðið | Mengunarbótareglan innleidd í íslensk lög (stjornarradid.is) [4] Raunin er sú að þrátt fyrir 37% bætingu í orkunotkun á hvern flogin farþegakílómetir hefur losun aukist um 70% milli 2003 og 2019 Aviation - Fuels & Technologies - IEA Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Auður Önnu Magnúsdóttir Finnur Ricart Andrason Umhverfismál Mest lesið Ruglaðist Kristrún á flokkum, þegar hún fór í stjórnmál? - Það hefði verið einfaldara fyrir hana, að ganga strax í Framsókn, en að breyta Samfylkingunni í Framsókn Ole Anton Bieltvedt Skoðun Hvert er „útlendingavandamálið“? Karen Kjartansdóttir Skoðun Kennarinn sem hvarf Sigrún Birna Björnsdóttir Kaaber Skoðun Takk fyrir peninginn Inga Sæland Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun Þúsundir íbúða á glámbekk! Guðfinna Jóh. Guðmundsdóttir Skoðun Hið augljósa útlendingavandamál Hallþór Jökull Hákonarson Skoðun Kennir bara meira! Aðalheiður Marta Steindórsdóttir Skoðun Það er kominn tími á uppfærslu á Íslandi Þórður Snær Júlíusson Skoðun Kallar veikleiki stjórnmálaflokkanna á þekkt andlit til liðsinnis? Guðjón Heiðar Pálsson Skoðun Af hverju Píratar? Daníel Þröstur Pálsson Skoðun Skoðun Skoðun Börnin okkar eru að deyja – hvernig bregst þjóðin við? Björk Jónsdóttir skrifar Skoðun Hin huldu rándýr í mannslíkömum sem skaða unga fólkið Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Hið augljósa útlendingavandamál Hallþór Jökull Hákonarson skrifar Skoðun Þúsundir íbúða á glámbekk! Guðfinna Jóh. Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Kennarinn sem hvarf Sigrún Birna Björnsdóttir Kaaber skrifar Skoðun 10 ára Heilbrigðisstofnun Suðurlands Díana Óskarsdóttir skrifar Skoðun Jafnlaunavottun verði valkvæð en ekki skylda Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Kennir bara meira! Aðalheiður Marta Steindórsdóttir skrifar Skoðun Það er kominn tími á uppfærslu á Íslandi Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Af hverju Píratar? Daníel Þröstur Pálsson skrifar Skoðun Kallar veikleiki stjórnmálaflokkanna á þekkt andlit til liðsinnis? Guðjón Heiðar Pálsson skrifar Skoðun Ruglaðist Kristrún á flokkum, þegar hún fór í stjórnmál? - Það hefði verið einfaldara fyrir hana, að ganga strax í Framsókn, en að breyta Samfylkingunni í Framsókn Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Kosningar og knattspyrna Haraldur Ingi Haraldsson skrifar Skoðun Hvert er „útlendingavandamálið“? Karen Kjartansdóttir skrifar Skoðun Útlendingur eða innflytjandi? Paola Cardeans skrifar Skoðun Sýnum kennurum virðingu Angela Árnadóttir skrifar Skoðun Mælum með Hafþór Reynisson skrifar Skoðun Heilbrigðiskerfi okkar allra Alma Möller skrifar Skoðun Kjarabarátta kennara Þormóður Logi Björnsson skrifar Skoðun Algengt neyðartilfelli Marianne E. Klinke skrifar Skoðun Gervigreind, sýklar, atómsprengjur og allt þetta fína: Hugleiðing um bók eftir Mustafa Suleyman Atli Harðarson skrifar Skoðun Hrátt hakk og heimabakstur fyrir kosningarnar Anna Kristín Jensdóttir skrifar Skoðun Förum varlega með heita vatnið okkar Stefnir Kristjánsson skrifar Skoðun Gervigreind: Óseðjandi orkuþörf og ósvífin bjartsýni Jean-Rémi Chareyre skrifar Skoðun Rammíslenskt Aðalsteinn Leifsson skrifar Skoðun Föðurlaus börn og fjölskyldusjúkdómurinn Sigmar Guðmundsson skrifar Skoðun Kennarar eru alltaf í fríi Stein Olav Romslo skrifar Skoðun Við þurfum breytingar Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Hvers virði erum við? Ágústa Árnadóttir skrifar Skoðun Nei, ég er ekki hamstur á hjóli Rakel Linda Kristjánsdóttir skrifar Sjá meira
Stjórnir Ungra umhverfissinna og Landverndar telja að breyttar reglur um losunargjöld á flug séu nauðsynlegt skref til þess að draga úr losun gróðurhúsalofttegunda frá flugi og telja að íslensk stjórnvöld eigi ekki að óska eftir undanþágum frá reglunum. Ákvörðun Evrópusambandsins um að setja ný og framsæknari markmið um samdrátt í losun gróðurhúslofttegunda, úr 40% í 55% fyrir árið 2030 miðað við 2005, var sett í ljósi markmiða Parísarsáttmálans. Stjórnvöld á Íslandi tóku undir nauðsyn þessarar ákvörðunar og forsætisráðherra hefur talað fyrir því að Ísland ætti að setja sér losunarmarkmið til samræmis við þetta uppfærða markmið. Það lá fyrir að ákvörðun Evrópusambandsins fylgdu margs háttar tillögur frá framkvæmdastjórn ESB um aðgerðir. Þær hafa komið fram um heitinu „fær í 55“ (fit for 55) og hafa verið lagðar bæði fyrir Ráðherrráð ESB og Evrópuþingið. Í desember s.l. náðist samkomulang um fjórar reglugerðabreytingar undir „Fit for 55“ lagasetningarpakkanum sem munu hafa áhrif á flug innan EES, Sviss og Stóra Bretlands. Ein breytingin sem nú er samkomulag um er breyting á ETS kerfinu (viðskiptakerfi ESB um losunarheimildir) sem gerir það að verkum að úthlutun á fríum losunarheimildum til flugfélaga fellur niður í skrefum: 25% færri heimildir verða gefnar út 2024, 50% færri 2025, 75% færri 2026, og svo verður engum heimildum úthlutað frá og með 2027[1]. Með þessari breytingu þurfa flugfélög innan EES svæðisins og flug milli EES svæðisins, Sviss og Bretlands að greiða fyrir losun kolefnis vegna flugs í framangreindum áföngum. Flugsamgöngur eru ábyrgar fyrir 2 til 3% af hnattrænni losun gróðurhúsalofttegunda af mannavöldum og innan Evrópu er hlutfallið að nálgast 4%. Síðan 2010 hefur losun frá flugi aukist um 4-5% árlega [2]. Án aðgerða er fyrirsjáanlegt að vöxturinn haldi áfram með tilheyrandi áhrifum á loftslagið. Framangreind samþykkt þýðir að frá 2027 ber hvert flugfélag ábyrgð á að greiða fyrir sína losun. Stjórnir Landverndar og Ungra umhverfissinna telja þessa þróun nauðsynlegt skref í því mikilvæga verkefni að draga úr losun gróðurhúsaloftegunda til að draga úr hamfarahlýnun af mannavöldum. Mengunarbótareglan er ein grundvallarregla í umhverfisrétti og þessi breyting er í samræmi við hana [3]. Það er vissulega áhyggjuefni að þessi breyting getur haft áhrif á samkeppnistöðu í flugi þar sem hún mun ekki gildafyrir allt alþjóðaflug. Það er að vísu verið að koma upp regluverki á heimsvísu á vegum Sameinuðu þjóðanna (CORSIA regluverkið), en það gengur ekkinærri jafn langt og er erfitt að fylgja eftir. Með þessari ákvörðun tekur Evrópa nauðsynlegt frumkvæði sem vonandi verður fylgt eftir innan breiðara alþjóðlegs samstarfs þegar fram líða stundir. Allt flug milli Íslands og EES ríkja, Sviss eða Bretlands mun falla undir breyttar reglur ETS. Þetta mun líklega þýða verðhækkanir á þessum flugferðum, en einnig hvetja til þess að á markað komi sparneytnari og loftslagsvænni flugvélar til mikilla hagsbóta; það er markmiðið til lengri tíma litið. Samhliða sparneytnari vélum þarf samt sem áður að sjá til þess að aukin skilvirkni valdi ekki aukningu í heildarlosun frá flugiðnaðinum eins og þróunin hefur verið síðustu tvo áratugina[4]. Flug til Íslands utan EES, Sviss og Bretlands og flug frá Íslandi til landa utan sömu svæða falla ekki undir nýja fyrirkomulagið og verður því ekki fyrir áhrifum að svo stöddu. Þetta nýja fyrirkomulag getur samt sem áður haft áhrif á tengiflug um Ísland á milli Ameríku og Evrópu þegar fram líða stundir. Breytingin sem fylgir þessu nýja fyrirkomulagi er því eðlilegt áhyggjuefni fyrir þau sem í hlut eiga en er ekki eins alvarlegt og umræðan lætur þar sem að helmingur umræddra flugferða milli Ameríku og Evrópu í gegnum Ísland falla ekki undir þetta breytta kerfi. Þrátt fyrir þetta telja stjórnir Landverndar og Ungra umhverfissinna að á heildina litið sé hið nýja fyrirkomulag nauðsynlegt skref til að draga úr losun gróðurhúsalofttegunda vegna flugsamgangna. Höfundar eru framkvæmdastjóri Landverndar og loftslagsfulltrúi Ungra umhverfissinna. [1] Aðrar breytingar eru: 1) ReFuelEU Aviation regulation sem skyldar flugfélög til að blanda eldsneyti með vistvænni orkugjöfum (5% árið 2030 og 63% árið 2050), 2) Breytingar á Renewable Energy Directive 3) Breytingar á Energy Tax Directive (auknir skattar á flugeldsneyti). [2] Sjá líka hér Aviation - Fuels & Technologies - IEA Climate change and flying: what share of global CO2 emissions come from aviation? - Our World in Data [3] Stjórnarráðið | Mengunarbótareglan innleidd í íslensk lög (stjornarradid.is) [4] Raunin er sú að þrátt fyrir 37% bætingu í orkunotkun á hvern flogin farþegakílómetir hefur losun aukist um 70% milli 2003 og 2019 Aviation - Fuels & Technologies - IEA
Ruglaðist Kristrún á flokkum, þegar hún fór í stjórnmál? - Það hefði verið einfaldara fyrir hana, að ganga strax í Framsókn, en að breyta Samfylkingunni í Framsókn Ole Anton Bieltvedt Skoðun
Skoðun Kallar veikleiki stjórnmálaflokkanna á þekkt andlit til liðsinnis? Guðjón Heiðar Pálsson skrifar
Skoðun Ruglaðist Kristrún á flokkum, þegar hún fór í stjórnmál? - Það hefði verið einfaldara fyrir hana, að ganga strax í Framsókn, en að breyta Samfylkingunni í Framsókn Ole Anton Bieltvedt skrifar
Skoðun Gervigreind, sýklar, atómsprengjur og allt þetta fína: Hugleiðing um bók eftir Mustafa Suleyman Atli Harðarson skrifar
Ruglaðist Kristrún á flokkum, þegar hún fór í stjórnmál? - Það hefði verið einfaldara fyrir hana, að ganga strax í Framsókn, en að breyta Samfylkingunni í Framsókn Ole Anton Bieltvedt Skoðun