Bráðabirgðatölur fyrir hreina framvirka stöðu bankanna þar sem króna er í samningi gagnvart erlendum gjaldmiðli var jákvæð um 139 milljarða króna í lok febrúar en til samanburðar var hún nálægt núlli í byrjun árs 2021.
Auknar heimildir til afleiðuviðskipta skýra mögulega hluta af aukningu framvirkra viðskipta á seinni árshelmingi 2021 og það sem af er ári. Um mitt ár 2021 voru samþykkt ný lög um gjaldeyrismál og strax í kjölfarið setti Seðlabankinn nýjar reglur um afleiðuviðskipti með íslensku krónuna.
Samkvæmt nýju reglunum er öllum frjálst að eiga framvirk viðskipti með krónuna en áður fyrr þurfti að sýna fram á að viðskiptin væru til þess fallin að verja ákveðið gjaldeyrismisvægi, ýmist á efnahagsreikningi eða í greiðsluflæði vegna utanríkisviðskipta.
Tölur Seðlabankans sýna einnig verulega fjölgun afleiðusamninga í bókum bankanna. Þeir voru rúmlega 180 talsins í lok febrúar samanborið við rúmlega 40 í byrjun árs 2021.
„Hækkun á gengi krónunnar um 2,5 prósent í fyrra og hreyfingar í gengi krónunnar það sem af er ári eiga meðal annars rætur sínar að rekja til þessara framvirku viðskipta. Segja má að vænt framtíðargjaldeyrisflæði sé þegar búið að hafa áhrif á gengi krónunnar að einhverju leyti,“ segir í ritinu.
Einnig kemur fram að lífeyrissjóðir hafi keypt erlendan gjaldeyri fyrir um 87 milljarða króna á árinu 2021 og selt fyrir um 34 milljarða. Hrein gjaldeyriskaup þeirra voru því um 53 milljarða, sem er svipuð fjárhæð og árið 2020.
„Fjölgaði í hópi lífeyrissjóða sem seldu gjaldeyri en salan er þó eftir sem áður mikið til bundin við fáa sjóði sem eru nálægt innri viðmiðum um hlutfall eigna í erlendum gjaldeyri af heildareignum,“ segir í ritinu.
Eins og Innherji greindi frá telja forsvarsmenn lífeyrissjóðanna að ekki sé gengið nógu langt í frumvarpsdrögum Bjarna Benediktssonar, fjármála- og efnahagsráðherra, um auknar heimildir þeirra til fjárfestinga í erlendum gjaldmiðlum.
Í frumvarpinu, sem var nýlega birt í samráðsgátt stjórnvalda, er lagt til að svigrúm lífeyrissjóðanna til fjárfestinga í erlendum gjaldmiðlum sé rýmkað þannig að lögbundið hámark erlendra eigna verður fært úr því að vera að hámarki 50 prósent af heildareignum sjóðanna upp í 65 prósent. Á þessi breyting taka að gildi í fimmtán jafn stórum skrefum á árunum 2024 til 2038.
Hlutfallsleg vægi erlendra eigna af heildareignasöfnum allra lífeyrissjóða landsins hefur farið stöðugt vaxandi frá afnámi fjármagnshafta árið 2016 og í lok síðasta árs var það 36 prósent að meðaltali. Í tilfelli tveggja stærstu sjóðanna – LSR og LIVE – er hlutfallið hins vegar komið undir 45 prósent sem gerir þeim að óbreyttu ókleift að auka það frekar án þess að eiga hættu á að fara upp fyrir þakið.
