Verð á notuðum bílum gæti lækkað mikið eftir offjárfestingu hjá bílaleigum

Eftir miklar offjárfestingar í bílaleigubílum undanfarið stíga bílaleigur nú varlega til jarðar. Fjöldi bílaleigubíla hefur fjórfaldast á umliðnum sex árum en nú horfir til breytinga. Vegna mikils framboðs og fyrirhugaðrar hækkunar vörugjalda á bílaleigubíla, sem tekur gildi um næstu áramót, er einsýnt að bílaleigur muni halda að sér höndum í bílakaupum fyrir næsta sumar.

Runólfur Ólafsson, framkvæmdastjóri Félags íslenskra bifreiðaeigenda, segir að á grundvelli lögmálsins um framboð og eftirspurn eigi verð á notuðum bílum að öðru óbreyttu að lækka í haust þegar bílaleigur endurnýja flota sinn. Bílaleigurnar muni þó reyna að grípa til aðgerða til þess að milda höggið. „Það er ekki ósennilegt að sumar leigur muni freistast til þess að leigja bíla út meira ekna en áður. Við gætum átt von á ákveðinni breytingu á markaðinum og að það verði kannski ekki eins mikil endurnýjun á bílaleigubílum á komandi vertíð.“

Fordæmalaus gengisstyrking krónunnar á umliðnum árum, hægari vöxtur í ferðaþjónustu og fyrirhuguð hækkun vörugjalda ógnar afkomu margra bílaleiga sem eiga þann kost einan að leita leiða til þess að hagræða í rekstri og horfa til sameiningar við aðrar bílaleigur.

„Það kæmi mér ekki á óvart ef það yrði einhver samþjöppun í vetur,“ segir Steingrímur Birgisson, forstjóri Bílaleigu Akureyrar. „Maður hefur heyrt af nokkrum sem eru í vandræðum, fyrst og fremst vegna gengisstyrkingar krónunnar síðustu ár, og það verður væntanlega einhver samþjöppun á markaðinum, eins og við höfum séð annars staðar í ferðaþjónustunni. Menn munu eflaust horfa til þess að reyna að nýta hlutina betur og bregðast við breyttu umhverfi. Það er ekkert óeðlilegt við það.“

Eftir lygilegan uppgang á undanförnum árum – samhliða stórauknum straumi ferðamanna til landsins – virðist sem hægst hafi á vexti bílaleiga. Jafnframt eru vísbendingar um að afkoma bílaleiga fari versnandi. Þannig dróst samanlagður hagnaður þriggja stærstu bílaleiga landsins; Bílaleigu Akureyrar, ALP, sem rekur bílaleigur undir merkjum Avis og Budget, og Hertz, saman um 8 prósent í fyrra. Nam hann 820 milljónum króna borið saman við 891 milljón króna árið 2015. Samanlagt veltu bílaleigurnar þrjár 13,6 milljörðum króna í fyrra samanborið við 11,8 milljarða árið áður. Hefur veltan aukist um liðlega 80 prósent á einungis fjórum árum.

EBIDTA – þ.e. rekstrarhagnaður fyrir afskriftir, fjármagnsliði og skatta – sem hlutfall af tekjum var að meðaltali 16 prósent hjá bílaleigum árið 2015 en samkvæmt áætlunum Samtaka ferðaþjónustunnar fór hlutfallið niður í sjö prósent í fyrra. Einnig hefur lágt eiginfjárhlutfall bílaleiga vakið athygli, en í nýlegri ferðaþjónustuúttekt greiningardeildar Arion banka kom fram að eiginfjárhlutfall bílaleiga hefði að meðaltali verið vel undir 10 prósentum síðustu ár. Hins vegar var ávöxtun eigin fjár hjá bílaleigum yfir 50 prósent árið 2015, borið saman við um 35 prósenta ávöxtun árið 2014.

Komið að endastöð

Einn viðmælandi Markaðarins telur að komið sé að endastöð í fjölgun bílaleigubíla. Offjárfestingar síðustu ára, sér í lagi fyrir síðasta sumar, eigi eftir að koma mörgum í koll.

„Ef það voru of margir bílar á markaðinum í sumar eru þeir klárlega enn þá of margir,“ segir Margeir Vilhjálmsson, framkvæmdastjóri Bílaleigunnar Geysis.

Steingrímur segir enga launung að of margir bílaleigubílar hafi verið í boði í sumar. Bílaleigur hafi offjárfest. „Fyrir utan smá tímabil í ágúst áttu flestallar, ef ekki allar, bílaleigur lausa bíla í sumar. Það var ekki í þeim mæli að hægt væri að tala um neyðarástand, en hins vegar var klárlega offjárfesting í greininni.“

Í byrjun septembermánaðar voru 25.850 bílaleigubílar á skrá, samkvæmt upplýsingum frá Samgöngustofu, en til samanburðar voru um 6.500 bílaleigubílar skráðir í byrjun árs 2011. Fjöldinn hefur þannig fjórfaldast á sex árum. Fjölgunin hefur verið sérstaklega ör undanfarin tvö ár og numið tæplega 45 prósentum. Fjöldi bílaleigubíla fór yfir 26 þúsund í ágústmánuði, sem var metmánuður, en dróst örlítið saman í síðasta mánuði, eins og algengt er á haustin þegar bílaleigur freista þess að selja bíla á endursölumarkaði og minnka þannig flota sinn. Í ljósi mikils offramboðs á bílaleigubílum má búast við stórlækkuðu verði á notuðum bílum í haust, að mati viðmælanda Markaðarins. Raunar eru víða efasemdir um hvort innlendi markaðurinn geti yfir höfuð tekið við öllum notuðu bílunum frá bílaleigunum.

Sigfús Bjarni Sigfússon, framkvæmdastjóri bílaleigunnar Hertz, segir að margar bílaleigur muni sennilega halda að sér höndum fyrir næsta sumar, sér í lagi í ljósi þess að vörugjöld á bílaleigur muni hækka um áramótin. Jafnvel gæti staðan orðið sú að ekki verði nægilegt framboð af bílaleigubílum næsta sumar. Annar viðmælandi Markaðarins nefnir að ekki sé ólíklegt að bílaleigur kaupi allt að 40 til 50 prósentum færri bíla á næsta ári en í ár.

Aðspurður segir Steingrímur að áhrifin af offramboði sumarsins verði væntanlega þau að bílaleigur kaupi færri bíla á næsta ári og haldi þannig að sér höndum. „Offramboðið þýddi einnig að verðið var lægra í sumar. Menn voru að reyna að leigja út flotann sinn.“

Leigutíminn styst

Vegna styrkingar krónunnar hefur kauphegðun ferðamanna tekið nokkrum stakkaskiptum og segjast margir stjórnendur bílaleiga finna fyrir því. Steingrímur nefnir sem dæmi að meðalleigutími bíla hafi styst um einn dag, sennilega úr sjö til átta dögum í sex til sjö daga. Það er mikil breyting frá því sem áður var, en fyrir nokkrum árum var ekki óalgengt að bílar væru leigðir út í tvær vikur í senn. Ferðamenn leigja nú jafnframt minni og ódýrari bíla en áður. Ástæðan er ekki sú að bílaleigur hafi hækkað verð, enda hafa verðin almennt séð farið lækkandi, heldur er Ísland einfaldlega orðið of dýrt að mati margra ferðamanna. Styrking krónunnar hefur þannig leikið ferðamenn og vitaskuld bílaleigurnar grátt.

Margeir segir spár greinenda um að gengi krónunnar myndi styrkjast enn frekar í sumar ekki hafa gengið eftir. Þess í stað hafi gengið veikst umtalsvert frá því í júní. „Og þar liggur kannski vandinn. Hvar er þessi meinti stöðugleiki gjaldmiðilsins? Þessar sveiflur eru erfiðar viðfangs og ekki að gera neinum greiða, hvar svo sem menn starfa innan ferðaþjónustunnar.“

Viðmælendur Markaðarins taka fram að margar bílaleigur muni líklega eiga erfitt með að fjármagna bílakaup á næstunni. Slík fjármagnsfrek kaup kalli á aukið eigið fé sem sé ekki alls staðar til reiðu. Meðalverð á bílaleigubílum er í kringum þrjár milljónir króna fyrir utan virðisaukaskatt, samkvæmt upplýsingum frá greiningardeild Íslandsbanka, og er því ekki óvarlegt að áætla að bein fjárfesting vegna bílakaupa í greininni hafi slagað hátt í 30 milljarða króna í fyrra. Er þá ótalin öll önnur fjárfesting, svo sem í húsnæði og viðhaldi.

Margeir segir horfurnar í vetur ágætar. „Bókunarstaðan er fín fyrir haustið sem er ánægjuefni. Það er meiri kraftur en áður yfir vetrartímann og meiri umferð á vegunum. Hins vegar eru verðin lægri. Okkur hefur gengið ágætlega í ár. Það verður ekki sagt annað. Við höfum náð að stýra flotanum okkar þannig að við vorum uppseldir yfir hásumarið, en eigum töluvert af bílum á lausu núna eins og allar bílaleigur. Nú er einnig það tímabil gengið í garð þegar bílaleigur reyna að losa sig við bíla.“

Sigfús Bjarni segir sumarið hafa verið ólíkt því sem vant er. „Það er ljóst að það var meira framboð af bílaleigubílum en áður. Við jukum framboðið eitthvað, en stigum samt varlega til jarðar og vorum með mjög góða nýtingu á okkar flota. Haustið lítur vel út. Verðin hafa lækkað og samkeppnin er mikil og hörð. Ég myndi ekki tala um verðstríð, heldur mjög virka samkeppni þar sem verðin breytast nánast frá degi til dags.“

Hagnaðurinn dróst saman

Eins og áður sagði skiluðu þrjár stærstu bílaleigur landsins um 820 milljóna króna hagnaði í fyrra. Hagnaður stærstu leigunnar, Bílaleigu Akureyrar, dróst saman um 67 prósent á milli ára og nam 110 milljónum króna í fyrra. Rekstrartekjur námu 6,3 milljörðum króna, borið saman við 5,7 milljarða árið 2015, og rekstrargjöld félagsins voru 5,4 milljarðar.

Eignir bílaleigunnar drógust saman á milli ára, fóru úr 11,9 milljörðum í tæpa 11,6 milljarða, og þá lækkaði eiginfjárhlutfallið úr 4,7 prósentum í lok árs 2015 í 3,2 prósent í lok síðasta árs. Var handbært fé frá rekstri rúmar sjö milljónir í lok árs 2016 borið saman við 179 milljónir í lok árs 2015. Alls störfuðu 220 manns að meðaltali hjá bílaleigunni á árinu og fækkaði starfsmönnum um átta á milli ára.

Hagnaður ALP nam 368 milljónum króna í fyrra og jókst um tæpar 140 milljónir á milli ára. Rekstrartekjurnar námu 3,8 milljörðum króna og rekstrargjöldin 2,4 milljörðum. Var eiginfjárhlutfallið 18,3 prósent í lok síðasta árs borið saman við 16,0 prósent í lok árs 2015. Alls störfuðu 126 starfsmenn að meðaltali hjá ALP í fyrra.

Þá hagnaðist Hertz um 342 milljónir króna í fyrra samanborið við 325 milljónir árið áður. Voru rekstrartekjurnar 3,5 milljarðar króna og rekstrargjöldin 1,8 milljarðar. Eiginfjárhlutfallið nam 20,7 prósentum í lok síðasta árs og hækkaði um tæp fjögur prósentustig á milli ára, en hins vegar dróst handbært fé frá rekstri verulega saman í fyrra og var 67 milljónir í lok ársins borið saman við 179 milljónir í lok árs 2015. Meðalfjöldi starfsmanna var 105 í fyrra.

Fréttin birtist fyrst í Markaðnum, fylgiriti Fréttablaðsins um viðskipti og efnahagsmál.