Aldrei fleiri búið á landsbyggðunum Sveinn Arnarsson skrifar 15. ágúst 2014 10:00 Tveir af hverjum þremur íbúum landsins búa í námunda við Austurvöll Fréttablaðið/Stefán Aldrei í sögunni hafa jafn margir Íslendingar búið utan höfuðborgarsvæðisins. Ríflega eitt hundrað þúsund íbúar búa á landsbyggðunum og hefur mannfjölgunin þar verið hæg en stöðug alla síðustu öldina. Að sama skapi er oft talað um fólksflótta af landsbyggðinni og fólksfækkun vítt og breitt um landið annars staðar en á höfuðborgarsvæðinu. Raunin er önnur þó sum svæði landsbyggðanna standi illa.Fjöldi íbúa eftir svæðumHeimild/HagstofanFækkar fólki „úti á landi“? Á línuritinu sést að landsmönnum hefur fjölgað jafnt og þétt frá því í byrjun 20. aldar. Fjölgun Íslendinga skýrist að miklu leyti af mikilli fjölgun á höfuðborgarsvæðinu. Hins vegar er ekki hægt að sjá í þessum gögnum að einhver fækkun eigi sér stað utan höfuðborgarsvæðisins, síður en svo. Fjölgunin á landsbyggðunum er jöfn og stöðug. Þannig er hægt að segja að aldrei hafa fleiri búið „úti á landi“ en nú, frá því land byggðist.92% landsmanna á vaxtarsvæðum Þóroddur Bjarnason, prófessor við Háskólann á Akureyri, hefur stundað rannsóknir á byggðaþróun Íslands. „Um 92 prósent þjóðarinnar búa á þremur vaxtarsvæðum landsins á Suðvesturlandi, Mið-Norðurlandi og Mið-Austurlandi. Fjölbreytt borgarsamfélög í Reykjavík og á Akureyri styðja við byggðir í allt að klukkustundar fjarlægð og á Austurlandi mynda Fljótsdalshérað og Fjarðabyggð tiltölulega fjölbreytt atvinnu- og þjónustusvæði. Á þessum svæðum þar sem um 95 prósent íslensku þjóðarinnar búa er atvinnulíf blómlegt, þjónusta fjölbreytt og fólksfjölgun hefur verið stöðug síðustu árin. Tryggja þarf áframhaldandi vöxt þessara svæða en að þeim steðjar ekki brýnn vandi.“ Þóroddur segir að einstakar landsbyggðir standi ekki eins vel og horfa verður á þær sérstaklega. „Verulegur samdráttur og fólksfækkun eru að mestu bundin við svæði þar sem um 5 prósent þjóðarinnar eru búsett. Tækniframfarir, sérhæfing og samþjöppun hafa víða leitt til fækkunar starfa í sjávarútvegi, landbúnaði og matvælaframleiðslu. Fólki hefur fækkað umtalsvert í sveitum og byggðakjörnum sem byggja einkum á sjávarútvegi eða þjónustu við landbúnað. Verulegur byggðavandi steðjar þannig að litlum hluta þjóðarinnar og því ætti að vera tiltölulega auðvelt að bregðast við honum með markvissum hætti.“Varnarsvæðin eru eyjar Samkvæmt skýrslu byggðastofnunar um þróun byggðarlaga með langvarandi fólksfækkun, sem kom út í maí 2012 má sjá greinilegt mynstur. Vestfirðir, svæðið á norðaustanverðu horni landsins, og svæðið frá Höfn til Víkur í Mýrdal eru í mikilli vörn. Það sem einkennir þessi svæði eru litlir búsetukjarnar, langt frá hver öðrum, þar sem einnig eru tiltölulega miklar fjarlægðir til næsta stóra þjónustukjarna. Einnig byggja þessi svæði að miklu leyti á frumvinnslugreinum. „Alvarlegur byggðavandi á Íslandi nær til lítils hluta þjóðarinnar. Því er tiltölulega auðvelt að bregðast við honum með markvissum hætti ef vilji er fyri hendi en fyrir því þyrfti að nást breið sátt meðal þjóðarinnar,“ segir ÞóroddurStöðvarfjörður Íbúar Reykjavíkur voru árið 1801 jafn margir og búa nú á Stöðvarfirði. Markviss byggðastefna og flutningur stofnana til Reykjavíkur bar árangur. Fréttablaðið/ValliFyrsta byggðaaðgerðin að búa til borg Árið 1801 voru íbúar Reykjavíkur aðeins um 200 eða álíka margir og búa núna á Stöðvarfirði. Upphaf 19. aldar markar ákveðin þáttaskil í sögu landsins. Árið 1801 voru íbúar Reykjavíkur aðeins um 200 eða álíka margir og búa núna á Stöðvarfirði. Upphaf 19. aldar markar ákveðin þáttaskil í sögu landsins. Menn fóru að huga að sjálfstæði eyjunnar og talið var æskilegt að á landinu byggðist upp kjarni sem gæti verið mótvægi við Kaupmannahöfn, höfuðborg landsins. Þóroddur Bjarnason, formaður stjórnar Byggðastofnunar og prófessor í félagsfræði við Háskólann á Akureyri, hefur farið yfir þessi umskipti bæði í ræðu og riti. "Reykjavík jók íbúafjölda sinn sautjánfalt á hundrað ára tímabili, frá 1801-1901. Á þessari öld voru allar helstu opinberu stofnanir landsins fluttar til Reykjavíkur. Á 20. öldinni hélt þróunin áfram. Íbúafjöldinn jókst jafnt og þétt í Reykjavík og var í lok aldarinnar aftur sautján sinnum meiri en í byrjun aldar." Mest lesið Tók upp þegar hann nauðgaði kærustu sinni í tvígang Innlent Svona var Pallborðið með Baldri, Höllu Hrund og Jóni Innlent Átta forsetaefni klár með listana Innlent Straumhvörf í veðrinu Innlent Eiga von á öðru eldgosi Innlent Hættir með Matargjafir á Akureyri með sorg í hjarta Innlent Helga ekki tilbúin að henda inn handklæðinu Innlent Ísraelar gera árás á Íran Erlent Baldur segir lygasögur ekki hafa nein áhrif á þá Felix Innlent Myndband sýnir þjófana í Hamraborg hafa lítið fyrir hlutunum Innlent Fleiri fréttir Að taka afstöðu er einkamál hvers og eins Besti vinur úlfanna hlakkar til að tengjast áhorfendum í Hörpu Pollrólegur í viðtali í 45 metra hæð yfir borginni Tilkynnti sig tvisvar til barnaverndar til að fá aðstoð fyrir einhverfa dóttur Bandarísk þota í vandræðum lenti í Keflavík Þjófunum yfirsást taska með milljónum króna Framkvæmdastjórinn sagður hafa greitt sjálfum sér án heimildar Yfirvofandi eldgos, örvæntingarfull móðir og Hamraborgarþjófarnir Eiga von á öðru eldgosi Maður með kókaín í niðursuðudósum fær mildari dóm Tók upp þegar hann nauðgaði kærustu sinni í tvígang Öllum dómurum skipt út í milljarðamáli fyrrverandi ráðherra Skoðar róttækar breytingar á vaxtabótakerfinu Baldur segir lygasögur ekki hafa nein áhrif á þá Felix Ráðnar aðstoðarmenn nýrrar ríkisstjórnar Átta forsetaefni klár með listana Þórhildur og Heiða María hlutu Hvatningarverðlaun Rannsóknasjóðs Taska stútfull af milljónum króna enn ófundin Ófundin peningataska, aukin spenna í Mið-Austurlöndum og breyting á vaxtabótum Svona var Pallborðið með Baldri, Höllu Hrund og Jóni Guðmundur H. Garðarsson fallinn frá Sakaður um fjölda afbrota: Ungar stúlkur einar heima urðu skelkaðar þegar hann ruddist inn Helga ekki tilbúin að henda inn handklæðinu Kallað út vegna eldamennsku við Stuðlaháls Kæra bónda eftir að 29 naut fundust dauð Straumhvörf í veðrinu Náttúran helsta ástæðan fyrir ferðalögum til Íslands Hættir með Matargjafir á Akureyri með sorg í hjarta Stjórnarmaður í RÚV segir opinber hlutafélög fé án hirðis Þórkatla kom í veg fyrir áætlun fjölskyldunnar: „Þetta tekur allt saman svo fjandi langan tíma“ Sjá meira
Aldrei í sögunni hafa jafn margir Íslendingar búið utan höfuðborgarsvæðisins. Ríflega eitt hundrað þúsund íbúar búa á landsbyggðunum og hefur mannfjölgunin þar verið hæg en stöðug alla síðustu öldina. Að sama skapi er oft talað um fólksflótta af landsbyggðinni og fólksfækkun vítt og breitt um landið annars staðar en á höfuðborgarsvæðinu. Raunin er önnur þó sum svæði landsbyggðanna standi illa.Fjöldi íbúa eftir svæðumHeimild/HagstofanFækkar fólki „úti á landi“? Á línuritinu sést að landsmönnum hefur fjölgað jafnt og þétt frá því í byrjun 20. aldar. Fjölgun Íslendinga skýrist að miklu leyti af mikilli fjölgun á höfuðborgarsvæðinu. Hins vegar er ekki hægt að sjá í þessum gögnum að einhver fækkun eigi sér stað utan höfuðborgarsvæðisins, síður en svo. Fjölgunin á landsbyggðunum er jöfn og stöðug. Þannig er hægt að segja að aldrei hafa fleiri búið „úti á landi“ en nú, frá því land byggðist.92% landsmanna á vaxtarsvæðum Þóroddur Bjarnason, prófessor við Háskólann á Akureyri, hefur stundað rannsóknir á byggðaþróun Íslands. „Um 92 prósent þjóðarinnar búa á þremur vaxtarsvæðum landsins á Suðvesturlandi, Mið-Norðurlandi og Mið-Austurlandi. Fjölbreytt borgarsamfélög í Reykjavík og á Akureyri styðja við byggðir í allt að klukkustundar fjarlægð og á Austurlandi mynda Fljótsdalshérað og Fjarðabyggð tiltölulega fjölbreytt atvinnu- og þjónustusvæði. Á þessum svæðum þar sem um 95 prósent íslensku þjóðarinnar búa er atvinnulíf blómlegt, þjónusta fjölbreytt og fólksfjölgun hefur verið stöðug síðustu árin. Tryggja þarf áframhaldandi vöxt þessara svæða en að þeim steðjar ekki brýnn vandi.“ Þóroddur segir að einstakar landsbyggðir standi ekki eins vel og horfa verður á þær sérstaklega. „Verulegur samdráttur og fólksfækkun eru að mestu bundin við svæði þar sem um 5 prósent þjóðarinnar eru búsett. Tækniframfarir, sérhæfing og samþjöppun hafa víða leitt til fækkunar starfa í sjávarútvegi, landbúnaði og matvælaframleiðslu. Fólki hefur fækkað umtalsvert í sveitum og byggðakjörnum sem byggja einkum á sjávarútvegi eða þjónustu við landbúnað. Verulegur byggðavandi steðjar þannig að litlum hluta þjóðarinnar og því ætti að vera tiltölulega auðvelt að bregðast við honum með markvissum hætti.“Varnarsvæðin eru eyjar Samkvæmt skýrslu byggðastofnunar um þróun byggðarlaga með langvarandi fólksfækkun, sem kom út í maí 2012 má sjá greinilegt mynstur. Vestfirðir, svæðið á norðaustanverðu horni landsins, og svæðið frá Höfn til Víkur í Mýrdal eru í mikilli vörn. Það sem einkennir þessi svæði eru litlir búsetukjarnar, langt frá hver öðrum, þar sem einnig eru tiltölulega miklar fjarlægðir til næsta stóra þjónustukjarna. Einnig byggja þessi svæði að miklu leyti á frumvinnslugreinum. „Alvarlegur byggðavandi á Íslandi nær til lítils hluta þjóðarinnar. Því er tiltölulega auðvelt að bregðast við honum með markvissum hætti ef vilji er fyri hendi en fyrir því þyrfti að nást breið sátt meðal þjóðarinnar,“ segir ÞóroddurStöðvarfjörður Íbúar Reykjavíkur voru árið 1801 jafn margir og búa nú á Stöðvarfirði. Markviss byggðastefna og flutningur stofnana til Reykjavíkur bar árangur. Fréttablaðið/ValliFyrsta byggðaaðgerðin að búa til borg Árið 1801 voru íbúar Reykjavíkur aðeins um 200 eða álíka margir og búa núna á Stöðvarfirði. Upphaf 19. aldar markar ákveðin þáttaskil í sögu landsins. Árið 1801 voru íbúar Reykjavíkur aðeins um 200 eða álíka margir og búa núna á Stöðvarfirði. Upphaf 19. aldar markar ákveðin þáttaskil í sögu landsins. Menn fóru að huga að sjálfstæði eyjunnar og talið var æskilegt að á landinu byggðist upp kjarni sem gæti verið mótvægi við Kaupmannahöfn, höfuðborg landsins. Þóroddur Bjarnason, formaður stjórnar Byggðastofnunar og prófessor í félagsfræði við Háskólann á Akureyri, hefur farið yfir þessi umskipti bæði í ræðu og riti. "Reykjavík jók íbúafjölda sinn sautjánfalt á hundrað ára tímabili, frá 1801-1901. Á þessari öld voru allar helstu opinberu stofnanir landsins fluttar til Reykjavíkur. Á 20. öldinni hélt þróunin áfram. Íbúafjöldinn jókst jafnt og þétt í Reykjavík og var í lok aldarinnar aftur sautján sinnum meiri en í byrjun aldar."
Mest lesið Tók upp þegar hann nauðgaði kærustu sinni í tvígang Innlent Svona var Pallborðið með Baldri, Höllu Hrund og Jóni Innlent Átta forsetaefni klár með listana Innlent Straumhvörf í veðrinu Innlent Eiga von á öðru eldgosi Innlent Hættir með Matargjafir á Akureyri með sorg í hjarta Innlent Helga ekki tilbúin að henda inn handklæðinu Innlent Ísraelar gera árás á Íran Erlent Baldur segir lygasögur ekki hafa nein áhrif á þá Felix Innlent Myndband sýnir þjófana í Hamraborg hafa lítið fyrir hlutunum Innlent Fleiri fréttir Að taka afstöðu er einkamál hvers og eins Besti vinur úlfanna hlakkar til að tengjast áhorfendum í Hörpu Pollrólegur í viðtali í 45 metra hæð yfir borginni Tilkynnti sig tvisvar til barnaverndar til að fá aðstoð fyrir einhverfa dóttur Bandarísk þota í vandræðum lenti í Keflavík Þjófunum yfirsást taska með milljónum króna Framkvæmdastjórinn sagður hafa greitt sjálfum sér án heimildar Yfirvofandi eldgos, örvæntingarfull móðir og Hamraborgarþjófarnir Eiga von á öðru eldgosi Maður með kókaín í niðursuðudósum fær mildari dóm Tók upp þegar hann nauðgaði kærustu sinni í tvígang Öllum dómurum skipt út í milljarðamáli fyrrverandi ráðherra Skoðar róttækar breytingar á vaxtabótakerfinu Baldur segir lygasögur ekki hafa nein áhrif á þá Felix Ráðnar aðstoðarmenn nýrrar ríkisstjórnar Átta forsetaefni klár með listana Þórhildur og Heiða María hlutu Hvatningarverðlaun Rannsóknasjóðs Taska stútfull af milljónum króna enn ófundin Ófundin peningataska, aukin spenna í Mið-Austurlöndum og breyting á vaxtabótum Svona var Pallborðið með Baldri, Höllu Hrund og Jóni Guðmundur H. Garðarsson fallinn frá Sakaður um fjölda afbrota: Ungar stúlkur einar heima urðu skelkaðar þegar hann ruddist inn Helga ekki tilbúin að henda inn handklæðinu Kallað út vegna eldamennsku við Stuðlaháls Kæra bónda eftir að 29 naut fundust dauð Straumhvörf í veðrinu Náttúran helsta ástæðan fyrir ferðalögum til Íslands Hættir með Matargjafir á Akureyri með sorg í hjarta Stjórnarmaður í RÚV segir opinber hlutafélög fé án hirðis Þórkatla kom í veg fyrir áætlun fjölskyldunnar: „Þetta tekur allt saman svo fjandi langan tíma“ Sjá meira