Afskiptaleysi getur verið banvænt Friðrika Benónýsdóttir skrifar 4. október 2014 10:30 Heiðrún Ólafsdóttir. "Ég gæti verið konan sem verður fyrir ofbeldi af hendi maka síns, ég gæti verið barnið sem varð vitni að ofbeldinu eða ég gæti verið vinkona einhverrar sem hefur þessa reynslu.” vísir/Stefán „Efnið er svolítið sprottið úr eigin ranni, en þetta er samt alls ekki sjálfsævisöguleg saga,“ segir Heiðrún Ólafsdóttir um skáldsögu sína Leið sem komin er út hjá Sæmundi bókaútgáfu. „Við eigum öll einhverja sögu sem við felum kirfilega fyrir umheiminum. Við funkerum alveg, mætum í vinnuna og stöndum okkur, en oft býr eitthvað undir sem okkur gengur miserfiðlega að lifa með, þunglyndi er nefnilega svo lúmskur fjandi.“ Söguhetja Leiðar, Signý, segir sögu sína í fyrstu persónu og strax á fyrstu síðunum verður ljóst að hún hefur ákveðið að stytta sér aldur. Ástæðurnar fyrir þeirri ákvörðun koma smátt og smátt í ljós í endurlitum hennar, en lesandinn fær samt ekki tilfinningu fyrir því að hún sé þunglynd. „Það er líka eitt af því sem ég vildi koma á framfæri,“ segir Heiðrún. „Maður heldur alltaf að fólk sem sviptir sig lífi geri það af einhverri einni rosalegri ástæðu. Signý er hins vegar raunsæismanneskja og hefur bara komist að þeirri niðurstöðu að þetta sé ekki þess virði.“ Það er dálítið stór pakki sem Signý hefur á bakinu, hún elst upp við heimilisofbeldi, funkerar ekki í ástarsamböndum og er nýkomin úr brjóstnámi vegna krabbameins. Er það ekki dálítið stór pakki fyrir eina sögupersónu? „Ég velti því einmitt fyrir mér þegar ég var að skrifa söguna, en svona er nú bara lífið, ég þekki konur sem glíma við akkúrat þennan pakka,“ segir Heiðrún. „Þetta er líka sagan um barnið sem gleymdist að hugsa um á uppvaxtarárunum og ég held að það sé dálítið algengt hjá fólki af minni kynslóð. Við gengum sjálfala í einhverjum nýbyggingum í Breiðholtinu á meðan pabbi og mamma voru á fullu að vinna fyrir nýju íbúðinni. Þau hugsuðu auðvitað um okkur, en það var bara tíðarandinn að börn ættu að finna út úr lífinu sjálf og það getur haft alvarlegar afleiðingar. Afskiptaleysi getur nefnilega verið banvænt.“ Heiðrún þvertekur fyrir það að Signý endurspegli að nokkru leyti hana sjálfa. „Ég gæti verið konan sem verður fyrir ofbeldi af hendi maka síns, ég gæti verið barnið sem varð vitni að ofbeldinu eða ég gæti verið vinkona einhverrar sem hefur þessa reynslu. Það skiptir bara engu máli. Þessi saga er innlegg í umræðuna um sjálfsvíg og heimilisofbeldi og kannski enn þá frekar hvernig það sem við verðum fyrir í uppvextinum heldur áfram að grassera í okkur ef við gerum ekkert í því. Ég vil að sagan verði hvatning til að fólk þori að segja frá, hætti að byrgja slæma reynslu inni. Svo erum við svo misjafnlega gerð að sumir bara taka svona ákvarðanir og standa við þær þótt lífið reyni að sýna þeim að ákvörðunin sé ekkert endilega rétt. Ákveða bara að nú sé þetta orðið nóg og kveðja.“ Leið er fyrsta skáldsaga Heiðrúnar en hún hefur áður sent frá sér tvær ljóðabækur, Á milli okkar allt og Af hjaranum, sem tilnefnd var til Fjöruverðlaunanna í fyrra, hvers vegna valdi hún skáldsöguformið til að segja þessa sögu? „Þetta efni bara kallaði á þetta form, ég get ekki útskýrt það öðru vísi,“ segir Heiðrún. „Það tók töluverðan tíma að finna réttu leiðina til að segja þessa sögu og elstu kaflar bókarinnar eru um tíu ára gamlir. Ég þurfti að taka nokkrar atrennur að henni til að finna réttu sögukonuna, það var alltaf á hreinu að það yrði að vera kona sem segði frá í fyrstu persónu. Svo er maður svolítið smeykur um að þetta verði afgreitt sem einhver kellingabók, bara enn ein konan að segja sína sögu. Ég vona samt ekki og þeir sem hafa lesið bókina hafa verið mjög ánægðir, ég hef fengið mjög jákvæð viðbrögð frá lesendum þannig að ég er bara nokkuð keik.“ Menning Mest lesið Ekki lengur smeykur við að deila kastljósinu með Katrínu Lífið Suzuki mun flytja inn í höll Björgólfs Lífið Jón Jónsson selur glæsihús á Seltjarnarnesi Lífið Japaninn sló heimsmet í Hlíðarfjalli Lífið Frumsýning á Vísi: Fyrsta stiklan úr Snertingu Bíó og sjónvarp „Stundum finnst mér ég getað sigrað heiminn“ Lífið Vöknuðu fyrir allar aldir til að gera aðra atlögu Lífið Seldi upp á útgáfutónleika án útgáfu Tónlist Heimafæðing Örnu Ýrar: „Ekki eins hræðilegt og margir halda“ Lífið Björgólfur og Skúli í stuði í Feneyjum Lífið Fleiri fréttir Hildur, Rán og Ásta fá Barnabókaverðlaun Reykjavíkurborgar Bein útsending: Setning Barnamenningarhátíðar Besti vinur úlfanna hlakkar til að tengjast áhorfendum í Hörpu Nýr safnstjóri Listasafnsins á Akureyri Þau eru tilnefnd til Maístjörnunnar Eigandinn heltekinn af skrímslaverkunum hans Sindra Kveður Tjarnarbíó: „Of lítið og of seint“ Þessi voru tilnefnd til barna- og unglingabókmenntaverðlauna Norðurlandaráðs Vatnið alltaf heillað þrátt fyrir mikla hræðslu Stórglæsilegar stjörnur á Eddunni Á ferð með mömmu hlaut níu Eddur Ætlar aldrei að setjast í helgan stein „Kannski var ég ekki að pæla í algebru því mamma mín var að deyja“ Listamaðurinn á bak við Áfanga í Viðey látinn Eliza hlaut heiðursverðlaun Fyrsta alþjóðlega barokkhátíðin í Reykjavík Gerður Kristný hlýtur virt norsk bókmenntaverðlaun Hættir sem leikhússtjóri og hefur störf í ráðuneytinu Myndaveisla: Sex listrænum áratugum fagnað með glæsilegri sýningu Amanda og Brák meðal handhafa Íslensku myndlistarverðlaunanna Kaflaskil í íslenskri menningarsögu Hjartnæm stund Guðna með Herði og Kára Grindavíkurbær heiðursgestur Menningarnætur 2024 Kristín Ómarsdóttir meðal þeirra sem hlaut Fjöruverðlaunin Síðasta verk Nóbelsverðlaunahafans gefið út gegn hans eigin óskum Listræn og lífleg starfsemi í gömlu Áburðarverksmiðjunni Myndaveisla: Yfir þúsund manns í listrænu fjöri í Hveragerði Myndaveisla: Þotulið hönnunarbransans fagnaði með stæl Myndaveisla: Fullt út úr dyrum og næstum uppselt fyrir opnun „Óþekka barnið“ í íslenskri myndlist fer nýjar leiðir Sjá meira
„Efnið er svolítið sprottið úr eigin ranni, en þetta er samt alls ekki sjálfsævisöguleg saga,“ segir Heiðrún Ólafsdóttir um skáldsögu sína Leið sem komin er út hjá Sæmundi bókaútgáfu. „Við eigum öll einhverja sögu sem við felum kirfilega fyrir umheiminum. Við funkerum alveg, mætum í vinnuna og stöndum okkur, en oft býr eitthvað undir sem okkur gengur miserfiðlega að lifa með, þunglyndi er nefnilega svo lúmskur fjandi.“ Söguhetja Leiðar, Signý, segir sögu sína í fyrstu persónu og strax á fyrstu síðunum verður ljóst að hún hefur ákveðið að stytta sér aldur. Ástæðurnar fyrir þeirri ákvörðun koma smátt og smátt í ljós í endurlitum hennar, en lesandinn fær samt ekki tilfinningu fyrir því að hún sé þunglynd. „Það er líka eitt af því sem ég vildi koma á framfæri,“ segir Heiðrún. „Maður heldur alltaf að fólk sem sviptir sig lífi geri það af einhverri einni rosalegri ástæðu. Signý er hins vegar raunsæismanneskja og hefur bara komist að þeirri niðurstöðu að þetta sé ekki þess virði.“ Það er dálítið stór pakki sem Signý hefur á bakinu, hún elst upp við heimilisofbeldi, funkerar ekki í ástarsamböndum og er nýkomin úr brjóstnámi vegna krabbameins. Er það ekki dálítið stór pakki fyrir eina sögupersónu? „Ég velti því einmitt fyrir mér þegar ég var að skrifa söguna, en svona er nú bara lífið, ég þekki konur sem glíma við akkúrat þennan pakka,“ segir Heiðrún. „Þetta er líka sagan um barnið sem gleymdist að hugsa um á uppvaxtarárunum og ég held að það sé dálítið algengt hjá fólki af minni kynslóð. Við gengum sjálfala í einhverjum nýbyggingum í Breiðholtinu á meðan pabbi og mamma voru á fullu að vinna fyrir nýju íbúðinni. Þau hugsuðu auðvitað um okkur, en það var bara tíðarandinn að börn ættu að finna út úr lífinu sjálf og það getur haft alvarlegar afleiðingar. Afskiptaleysi getur nefnilega verið banvænt.“ Heiðrún þvertekur fyrir það að Signý endurspegli að nokkru leyti hana sjálfa. „Ég gæti verið konan sem verður fyrir ofbeldi af hendi maka síns, ég gæti verið barnið sem varð vitni að ofbeldinu eða ég gæti verið vinkona einhverrar sem hefur þessa reynslu. Það skiptir bara engu máli. Þessi saga er innlegg í umræðuna um sjálfsvíg og heimilisofbeldi og kannski enn þá frekar hvernig það sem við verðum fyrir í uppvextinum heldur áfram að grassera í okkur ef við gerum ekkert í því. Ég vil að sagan verði hvatning til að fólk þori að segja frá, hætti að byrgja slæma reynslu inni. Svo erum við svo misjafnlega gerð að sumir bara taka svona ákvarðanir og standa við þær þótt lífið reyni að sýna þeim að ákvörðunin sé ekkert endilega rétt. Ákveða bara að nú sé þetta orðið nóg og kveðja.“ Leið er fyrsta skáldsaga Heiðrúnar en hún hefur áður sent frá sér tvær ljóðabækur, Á milli okkar allt og Af hjaranum, sem tilnefnd var til Fjöruverðlaunanna í fyrra, hvers vegna valdi hún skáldsöguformið til að segja þessa sögu? „Þetta efni bara kallaði á þetta form, ég get ekki útskýrt það öðru vísi,“ segir Heiðrún. „Það tók töluverðan tíma að finna réttu leiðina til að segja þessa sögu og elstu kaflar bókarinnar eru um tíu ára gamlir. Ég þurfti að taka nokkrar atrennur að henni til að finna réttu sögukonuna, það var alltaf á hreinu að það yrði að vera kona sem segði frá í fyrstu persónu. Svo er maður svolítið smeykur um að þetta verði afgreitt sem einhver kellingabók, bara enn ein konan að segja sína sögu. Ég vona samt ekki og þeir sem hafa lesið bókina hafa verið mjög ánægðir, ég hef fengið mjög jákvæð viðbrögð frá lesendum þannig að ég er bara nokkuð keik.“
Menning Mest lesið Ekki lengur smeykur við að deila kastljósinu með Katrínu Lífið Suzuki mun flytja inn í höll Björgólfs Lífið Jón Jónsson selur glæsihús á Seltjarnarnesi Lífið Japaninn sló heimsmet í Hlíðarfjalli Lífið Frumsýning á Vísi: Fyrsta stiklan úr Snertingu Bíó og sjónvarp „Stundum finnst mér ég getað sigrað heiminn“ Lífið Vöknuðu fyrir allar aldir til að gera aðra atlögu Lífið Seldi upp á útgáfutónleika án útgáfu Tónlist Heimafæðing Örnu Ýrar: „Ekki eins hræðilegt og margir halda“ Lífið Björgólfur og Skúli í stuði í Feneyjum Lífið Fleiri fréttir Hildur, Rán og Ásta fá Barnabókaverðlaun Reykjavíkurborgar Bein útsending: Setning Barnamenningarhátíðar Besti vinur úlfanna hlakkar til að tengjast áhorfendum í Hörpu Nýr safnstjóri Listasafnsins á Akureyri Þau eru tilnefnd til Maístjörnunnar Eigandinn heltekinn af skrímslaverkunum hans Sindra Kveður Tjarnarbíó: „Of lítið og of seint“ Þessi voru tilnefnd til barna- og unglingabókmenntaverðlauna Norðurlandaráðs Vatnið alltaf heillað þrátt fyrir mikla hræðslu Stórglæsilegar stjörnur á Eddunni Á ferð með mömmu hlaut níu Eddur Ætlar aldrei að setjast í helgan stein „Kannski var ég ekki að pæla í algebru því mamma mín var að deyja“ Listamaðurinn á bak við Áfanga í Viðey látinn Eliza hlaut heiðursverðlaun Fyrsta alþjóðlega barokkhátíðin í Reykjavík Gerður Kristný hlýtur virt norsk bókmenntaverðlaun Hættir sem leikhússtjóri og hefur störf í ráðuneytinu Myndaveisla: Sex listrænum áratugum fagnað með glæsilegri sýningu Amanda og Brák meðal handhafa Íslensku myndlistarverðlaunanna Kaflaskil í íslenskri menningarsögu Hjartnæm stund Guðna með Herði og Kára Grindavíkurbær heiðursgestur Menningarnætur 2024 Kristín Ómarsdóttir meðal þeirra sem hlaut Fjöruverðlaunin Síðasta verk Nóbelsverðlaunahafans gefið út gegn hans eigin óskum Listræn og lífleg starfsemi í gömlu Áburðarverksmiðjunni Myndaveisla: Yfir þúsund manns í listrænu fjöri í Hveragerði Myndaveisla: Þotulið hönnunarbransans fagnaði með stæl Myndaveisla: Fullt út úr dyrum og næstum uppselt fyrir opnun „Óþekka barnið“ í íslenskri myndlist fer nýjar leiðir Sjá meira