Viðskiptaráð og skattar – listin að láta aðra borga Huginn Freyr Þorsteinsson skrifar 12. janúar 2012 06:00 Viðskiptaráð kynnti nýlega úttekt sína á skattkerfisbreytingum sem hafa átt sér stað á Íslandi eftir hrun en þar tiltaka þeir 100 skattkerfisbreytingar. Boðskapur úttektarinnar á að heita skýr og vakti hann talsverða athygli. Búið er að ganga of langt í skattheimtu og merki þess farin að sjást í hagkerfinu. Lausnin á vandanum er svo gamalkunnug en hún er að leyfa gróðanum að njóta sín þannig að hagkerfið fái súrefni til að dafna aftur. Vandinn við þessa mynd Viðskiptaráðs er þó margvíslegur en aðallega sá að hún er einföldun. Ýmsa skatta er búið að hækka en aðra skatta er búið að lækka. Margar þær skattabreytingar sem ráðið tiltekur hafa snúist um að halda krónutölusköttum í takti við verðlag. Svo eru aðrir möguleikar til. Fyrirtæki sem vilja fjárfesta á Íslandi geta fest sig í ákveðinni skattprósentu til langs tíma og varið sig þannig gegn mögulegum skattahækkunum. Sömu aðilar geta jafnframt notað ýmsa skattaafslætti eða fengið önnur gjöld niðurfelld. Sum fyrirtæki, líkt og Elkem, hafa ekki borgað tekjuskatt í mörg ár. Álverin borguðu undir 300 milljónir í tekjuskatt fyrirtækja árið 2009. Sjávarútvegurinn, sem er stærsta atvinnugrein landsins, borgaði í heild 1,4 milljarða króna í tekjuskatt fyrirtækja árið 2010. Er það íþyngjandi? Nýsköpunarfyrirtæki hafa síðan 2009 notið skattaafslátta til að styðja sérstaklega við rekstrarskilyrði þeirra. Gagnaver á Íslandi njóta sérstaklega skattakjara – raunar svo ríkulegra að ESA hefur ákveðið að taka þau kjör til skoðunar. Endurgreiðsla á sköttum vegna kvikmyndagerðar hefur aldrei verið hærri en á árinu 2011. Átakið „Allir vinna" snerist um að endurgreiða skatta vegna framkvæmda. Gjöld af umhverfisvænum bílum hafa lækkað. Búið hefur verið til frítekjumark fyrir vaxtatekjur. Skattbyrði lægstu launa hefur lækkað eftir hrun. Persónuafsláttur hefur verið hækkaður og hafið er að lækka tryggingargjaldið. Skatttekjur ríkissjóðs, sem hlutfall af landsframleiðslu, eru svipaðar nú og þær hafa iðulega verið í venjulegu árferði. Almennir fyrirtækjaskattar á Íslandi og Írlandi eru enn í dag með þeim lægstu í Evrópu. Við eigum það líka sameiginlegt með frændum okkur Írum að hafa fylgt hugmyndafræðilegri pólitík Viðskiptaráðs í skattlagningu um árabil. Og bæði löndin enduðu á sama stað í efnahagslegu tilliti með froðuhagkerfi sem hrundu á einni nóttu. Raunar var hrun Íslands til sérstakrar umfjöllunar í heimildarmyndinni „Inside Job" en eitt leiðarstefið í þeirri mynd er hvernig þrýstihópar útbólgnir af fjármagni hafa áhrif á stjórnmálamenn, fræðisamfélag og umhverfið almennt til að tryggja hagsmuni sína. Sem dæmi studdust höfundar myndarinnar við skýrslur sem Viðskiptaráð keypti af fræðimönnum fyrir hrunið til að veita útrásar-Íslandi heilbrigðisvottorð. Niðurstaðan var að við Íslendingar lifðum líklegast í besta mögulega heimi allra heima. Skýrslurnar voru fokdýrar enda þurfti mikið hugvit í slíka raunveruleikasmíði korteri áður en besta kerfið hrundi. En það var ekki kjánaskapur sem rak slíka skýrslugerð áfram heldur þurfti ríka réttlætingu til að láta kerfið halda áfram. Ísland fyrir hrun er nefnilega dæmi um samfélag þar sem hinir sterkefnuðu borguðu minna til samfélagsins en hinir efnaminni. Með bellibrögðum tókst að sannfæra fólk um að ákjósanlegt væri að hlífa auðfólki við skattlagningu en venjulegir borgarar skyldu standa undir kerfinu. Þess vegna gátu þessir aðilar fengið rapparann 50 cent sjálfan í afmælið sitt eða Elton John í stað þess að láta DVD diskinn nægja. Fjármagn var með pólitískri leiðsögn flutt frá samfélaginu til auðmanna og völdin fylgdu með. Og á meðan lánsféð streymdi um íslenskt hagkerfi var hægt að telja almenningi trú um góðæri. En þrátt fyrir einhverja lægstu skatta á auðmagn og fyrirtæki og klæðskerasaumaða auðmannalöggjöf um eignarhaldsfélög flúðu víkingarnir land. Félög þeirra enduðu á stöðum með framandi nöfnum eins og Tortóla í flóknum viðskiptafléttum sem nú er búið að eyða fúlgum fjár í að rannsaka. Þetta kerfi misskiptingar vörðu margir fleiri en Viðskiptaráð og það alveg fram á síðasta dag. Skattkerfisbreytingar á alltaf að ræða enda þarf að vera skýr réttlæting fyrir hvers kyns skattheimtu. Framlag Viðskiptaráðs er þó ekki framlag til umræðu um skatta heldur lymskulegt áróðursbragð til að drepa umræðunni á dreif og vinna málstaði fylgis er gengur út á að hlífa ákveðnum aðilum við skattheimtu. Þó sýnir reynslan okkur að aðilar tengdir ráðinu hafa ekki verið hógværir í kröfum sínum á skattfé þegar í harðbakkann slær. Mörgum þeirra fannst ekki einu sinni nóg þegar Seðlabanki Íslands var búinn að nota yfir 190 milljarða króna á árinu 2008 til að reyna að bjarga því fjármálakerfi sem Viðskiptaráð taldi að væri grunnurinn að velsældinni. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Ríkisreknar ofsóknir Sigurður Einarsson Skoðun Hver skipaði bankaráði Landsbankans að kaupa TM? Ásthildur Lóa Þórsdóttir Skoðun Bréf til þjóðarinnar Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir Skoðun Saklausir menn í fangelsi Tinna Brynjólfsdóttir Skoðun Er þetta eðlilegt? Guðrún Árnadóttir,Guðrún Tara Sveinsdóttir,Hekla Kollmar,Þorgerður Jörundsdóttir Skoðun Vikan með Gísla Árný Björg Blandon Skoðun Markvissar aðgerðir munu skila árangri á húsnæðismarkaði Ágúst Bjarni Garðarsson Skoðun Páskarnir - íhugunarhvatning Árni Stefán Árnason Skoðun Skaðaminnkun, lækning, hroki og hleypidómar Guðbjörg Sveinsdóttir Skoðun Tónlist í gleði og sorg Sigurvin Lárus Jónsson Skoðun Skoðun Skoðun Foreldrar með börn í vímuefnaneyslu og úrræði Dagbjört Ósk Steindórsdóttir skrifar Skoðun Páskarnir - íhugunarhvatning Árni Stefán Árnason skrifar Skoðun Aukinn kraftur með hækkandi sól Bragi Bjarnason skrifar Skoðun Tilbrigðin um enda lífsins Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Tónlist í gleði og sorg Sigurvin Lárus Jónsson skrifar Skoðun Eftirliti með snyrtistofum ábótavant Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Markvissar aðgerðir munu skila árangri á húsnæðismarkaði Ágúst Bjarni Garðarsson skrifar Skoðun Bréf til þjóðarinnar Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Einokunarmjólk? Hilmar Vilberg Gylfason skrifar Skoðun Má þjóðin ráða? Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Formaður geðlækna illa áttaður? Vilhjálmur Hjálmarsson skrifar Skoðun Hver skipaði bankaráði Landsbankans að kaupa TM? Ásthildur Lóa Þórsdóttir skrifar Skoðun Að vera eða vera ekki í samkeppni við sjálfa sig Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Engin námslán fyrir fátækt fólk Gísli Laufeyjarson Höskuldsson skrifar Skoðun Er þetta eðlilegt? Guðrún Árnadóttir,Guðrún Tara Sveinsdóttir,Hekla Kollmar,Þorgerður Jörundsdóttir skrifar Skoðun Stjórnmálin koma okkur öllum við Arnar Freyr Sigurðsson skrifar Skoðun Um tímabær áform ráðherra og ótímabært frumhlaup Viðskiptaráðs Jóna Hlíf Halldórsdóttir skrifar Skoðun Fríar máltíðir grunnskólabarna - merkur samfélagslegur áfangi Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Heilbrigðisráðuneytið er með forystu Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Skaðaminnkun, lækning, hroki og hleypidómar Guðbjörg Sveinsdóttir skrifar Skoðun Fyrirgefðu mér mín kæra Harpa Sævar Helgi Lárusson skrifar Skoðun Vikan með Gísla Árný Björg Blandon skrifar Skoðun Furðulegar verðlækkanir á mörkuðum Baldur Thorlacius skrifar Skoðun Varanlegt vopnahlé og sjálfstæð Palestína Kristrún Frostadóttir skrifar Skoðun Með of mikil völd Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hvað ef það gýs nær höfuðborgarsvæðinu? Ingvi Gunnarsson,Sigrún Tómsdóttir,Hrefna Hallgrímsdóttir,Daði Hafþórsson skrifar Skoðun Er sniðugt að vera með tilgreinda séreign? Guðný Helga Lárusdóttir skrifar Skoðun Ekki þykjast ekki vita neitt Hjálmtýr Heiðdal skrifar Skoðun Athugasemdir við eignaumsýslu Landsbanka Íslands Þorsteinn Sæmundsson skrifar Skoðun Framsókn stendur með bændum og neytendum Hópur þingmanna Framsóknar skrifar Sjá meira
Viðskiptaráð kynnti nýlega úttekt sína á skattkerfisbreytingum sem hafa átt sér stað á Íslandi eftir hrun en þar tiltaka þeir 100 skattkerfisbreytingar. Boðskapur úttektarinnar á að heita skýr og vakti hann talsverða athygli. Búið er að ganga of langt í skattheimtu og merki þess farin að sjást í hagkerfinu. Lausnin á vandanum er svo gamalkunnug en hún er að leyfa gróðanum að njóta sín þannig að hagkerfið fái súrefni til að dafna aftur. Vandinn við þessa mynd Viðskiptaráðs er þó margvíslegur en aðallega sá að hún er einföldun. Ýmsa skatta er búið að hækka en aðra skatta er búið að lækka. Margar þær skattabreytingar sem ráðið tiltekur hafa snúist um að halda krónutölusköttum í takti við verðlag. Svo eru aðrir möguleikar til. Fyrirtæki sem vilja fjárfesta á Íslandi geta fest sig í ákveðinni skattprósentu til langs tíma og varið sig þannig gegn mögulegum skattahækkunum. Sömu aðilar geta jafnframt notað ýmsa skattaafslætti eða fengið önnur gjöld niðurfelld. Sum fyrirtæki, líkt og Elkem, hafa ekki borgað tekjuskatt í mörg ár. Álverin borguðu undir 300 milljónir í tekjuskatt fyrirtækja árið 2009. Sjávarútvegurinn, sem er stærsta atvinnugrein landsins, borgaði í heild 1,4 milljarða króna í tekjuskatt fyrirtækja árið 2010. Er það íþyngjandi? Nýsköpunarfyrirtæki hafa síðan 2009 notið skattaafslátta til að styðja sérstaklega við rekstrarskilyrði þeirra. Gagnaver á Íslandi njóta sérstaklega skattakjara – raunar svo ríkulegra að ESA hefur ákveðið að taka þau kjör til skoðunar. Endurgreiðsla á sköttum vegna kvikmyndagerðar hefur aldrei verið hærri en á árinu 2011. Átakið „Allir vinna" snerist um að endurgreiða skatta vegna framkvæmda. Gjöld af umhverfisvænum bílum hafa lækkað. Búið hefur verið til frítekjumark fyrir vaxtatekjur. Skattbyrði lægstu launa hefur lækkað eftir hrun. Persónuafsláttur hefur verið hækkaður og hafið er að lækka tryggingargjaldið. Skatttekjur ríkissjóðs, sem hlutfall af landsframleiðslu, eru svipaðar nú og þær hafa iðulega verið í venjulegu árferði. Almennir fyrirtækjaskattar á Íslandi og Írlandi eru enn í dag með þeim lægstu í Evrópu. Við eigum það líka sameiginlegt með frændum okkur Írum að hafa fylgt hugmyndafræðilegri pólitík Viðskiptaráðs í skattlagningu um árabil. Og bæði löndin enduðu á sama stað í efnahagslegu tilliti með froðuhagkerfi sem hrundu á einni nóttu. Raunar var hrun Íslands til sérstakrar umfjöllunar í heimildarmyndinni „Inside Job" en eitt leiðarstefið í þeirri mynd er hvernig þrýstihópar útbólgnir af fjármagni hafa áhrif á stjórnmálamenn, fræðisamfélag og umhverfið almennt til að tryggja hagsmuni sína. Sem dæmi studdust höfundar myndarinnar við skýrslur sem Viðskiptaráð keypti af fræðimönnum fyrir hrunið til að veita útrásar-Íslandi heilbrigðisvottorð. Niðurstaðan var að við Íslendingar lifðum líklegast í besta mögulega heimi allra heima. Skýrslurnar voru fokdýrar enda þurfti mikið hugvit í slíka raunveruleikasmíði korteri áður en besta kerfið hrundi. En það var ekki kjánaskapur sem rak slíka skýrslugerð áfram heldur þurfti ríka réttlætingu til að láta kerfið halda áfram. Ísland fyrir hrun er nefnilega dæmi um samfélag þar sem hinir sterkefnuðu borguðu minna til samfélagsins en hinir efnaminni. Með bellibrögðum tókst að sannfæra fólk um að ákjósanlegt væri að hlífa auðfólki við skattlagningu en venjulegir borgarar skyldu standa undir kerfinu. Þess vegna gátu þessir aðilar fengið rapparann 50 cent sjálfan í afmælið sitt eða Elton John í stað þess að láta DVD diskinn nægja. Fjármagn var með pólitískri leiðsögn flutt frá samfélaginu til auðmanna og völdin fylgdu með. Og á meðan lánsféð streymdi um íslenskt hagkerfi var hægt að telja almenningi trú um góðæri. En þrátt fyrir einhverja lægstu skatta á auðmagn og fyrirtæki og klæðskerasaumaða auðmannalöggjöf um eignarhaldsfélög flúðu víkingarnir land. Félög þeirra enduðu á stöðum með framandi nöfnum eins og Tortóla í flóknum viðskiptafléttum sem nú er búið að eyða fúlgum fjár í að rannsaka. Þetta kerfi misskiptingar vörðu margir fleiri en Viðskiptaráð og það alveg fram á síðasta dag. Skattkerfisbreytingar á alltaf að ræða enda þarf að vera skýr réttlæting fyrir hvers kyns skattheimtu. Framlag Viðskiptaráðs er þó ekki framlag til umræðu um skatta heldur lymskulegt áróðursbragð til að drepa umræðunni á dreif og vinna málstaði fylgis er gengur út á að hlífa ákveðnum aðilum við skattheimtu. Þó sýnir reynslan okkur að aðilar tengdir ráðinu hafa ekki verið hógværir í kröfum sínum á skattfé þegar í harðbakkann slær. Mörgum þeirra fannst ekki einu sinni nóg þegar Seðlabanki Íslands var búinn að nota yfir 190 milljarða króna á árinu 2008 til að reyna að bjarga því fjármálakerfi sem Viðskiptaráð taldi að væri grunnurinn að velsældinni.
Er þetta eðlilegt? Guðrún Árnadóttir,Guðrún Tara Sveinsdóttir,Hekla Kollmar,Þorgerður Jörundsdóttir Skoðun
Skoðun Er þetta eðlilegt? Guðrún Árnadóttir,Guðrún Tara Sveinsdóttir,Hekla Kollmar,Þorgerður Jörundsdóttir skrifar
Skoðun Um tímabær áform ráðherra og ótímabært frumhlaup Viðskiptaráðs Jóna Hlíf Halldórsdóttir skrifar
Skoðun Fríar máltíðir grunnskólabarna - merkur samfélagslegur áfangi Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar
Skoðun Hvað ef það gýs nær höfuðborgarsvæðinu? Ingvi Gunnarsson,Sigrún Tómsdóttir,Hrefna Hallgrímsdóttir,Daði Hafþórsson skrifar
Er þetta eðlilegt? Guðrún Árnadóttir,Guðrún Tara Sveinsdóttir,Hekla Kollmar,Þorgerður Jörundsdóttir Skoðun