Verðmæti úr auðlind Jens Garðar Helgason skrifar 2. ágúst 2016 07:00 Mannkynssagan geymir margar sögur af því hvernig þjóðir hafa sóað auðlindum sínum með óábyrgum og ósjálfbærum hætti. Það er nefnilega ekki sjálfgefið að þjóðum lánist að nýta auðlindir sínar með þeim hætti að þjóðin njóti afrakstursins. Okkur Íslendingum hefur hlotnast að byggja upp fiskveiðistjórnunarkerfi þar sem helst í hendur sjálfbær og ábyrg nýting auðlindarinnar sem um leið skilar íslensku þjóðinni miklum tekjum en til dæmis um það hefur greinin borgað um 100 milljarða í opinber gjöld á tímabilinu 2009-2014. Þar með er greinin einn af máttarstólpum velferðarsamfélagsins á Íslandi. Íslendingum hefur tekist að skapa umhverfi þar sem byggst hafa upp öflug fyrirtæki um land allt sem eru burðarásar sinna byggða og tryggja starfsfólki sínu til sjós og lands öruggt og gott vinnuumhverfi allt árið – í stað þeirrar óvissu og vertíðarbundnu starfa sem áður einkenndu starfsumhverfi sjómanna og landverkafólks. Í fréttum undanfarna daga hefur verið þó nokkuð fjallað um tilraunir með uppboð á aflaheimildum í Færeyjum. Þeim sjónarmiðum hefur verið haldið á loft að þessa aðferð eigi Íslendingar að taka upp þar sem þjóðin muni hagnast mun meira með þeim hætti. Íslensk útgerðarfélög borga í dag veiðigjald fyrir aðgang að auðlindinni. Uppboð er einungis önnur útfærsla á að rukka fyrir aðgengi. Hins vegar er innbyggður í uppboðsleiðina stór galli sem felur í sér að sjávarútvegsfyrirtækin geta ekki skipulagt rekstur sinn nema eitt ár fram í tímann sökum óvissu við uppboð. Uppboðsleiðin vinnur gegn langtímahugsun, dregur úr nýfjárfestingu, setur viðskiptasambönd við erlenda kaupendur sjávarafurða í uppnám og óvissa skapast fyrir sjómenn, landverkafólk og annað starfsfólk sem hefur beina og óbeina afkomu af rekstri viðkomandi fyrirtækja. Er t.d. hægt að halda því fram með sannfærandi hætti að eigendur Bláa lónsins hefðu fjárfest eins og raun ber vitni ef þeir þyrftu að bjóða í aðgang að lóninu á hverju ári? Þá yrði það líklega vannýtt auðlind eins og dæmin sanna í þeim tilvikum þar sem deilur og ósætti við auðlindastjórnun hafa einkennt rekstur og umhverfi og tækifærum til verðmætasköpunar hefur verið sóað. Mun innleiðing skammtímahugsunar tryggja að við skilum auðlindinni af okkur í betra horfi til komandi kynslóða? Mín skoðun er sú að langtímahugsun og ábyrg auðlindastjórnun sé nauðsynlegur grundvöllur til að tryggja íslensku þjóðinni áframhaldandi verðmætasköpun til framtíðar. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Er þetta í alvöru verðlaunaefni? Snorri Másson Skoðun Þurfum við að koma Íslandi aftur á rétta braut? Diljá Mist Einarsdóttir Skoðun Nýtt örorkukerfi – verra þeirra réttlæti Marinó G. Njálsson Skoðun Valdarán í Kirkju sjöunda dags aðventista og tengslin við fyrirhugaðar framkvæmdir í Ölfusi Jón Hjörleifur Stefánsson,Ómar Torfason Skoðun Æpandi vanþekking Hjálmar Jónsson Skoðun Himinhátt innanlandsflug Ingibjörg Isaksen Skoðun Lykillinn að orkuskiptunum er úr áli Guðríður Eldey Arnardóttir Skoðun Norskur skammtímagróði Gunnlaugur Stefánsson Skoðun Helga Þórisdóttir og fjöregg íslenskrar þjóðar Páll Torfi Önundarson Skoðun Dánaraðstoð: Rangfærslur varðandi skrif Læknafélags Íslands Ingrid Kuhlman,Bjarni Jónsson,Sylviane Lecoulte,Steinar Harðarson,Veturliði Þór Stefánsson,Íris Davíðsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Himinhátt innanlandsflug Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Hefur allt sem þarf Vilborg Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Af hverju að gera rekstraráætlun? Karl Sólnes Jónsson skrifar Skoðun Norskur skammtímagróði Gunnlaugur Stefánsson skrifar Skoðun Æpandi vanþekking Hjálmar Jónsson skrifar Skoðun Mannréttindi sama hvað Arndís Anna Kristínardóttir Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Helga Þórisdóttir og fjöregg íslenskrar þjóðar Páll Torfi Önundarson skrifar Skoðun Er þetta í alvöru verðlaunaefni? Snorri Másson skrifar Skoðun Ótímabundin ráðgjöf til ríkisstjórnar Snæbjörn Brynjarsson skrifar Skoðun Lykillinn að orkuskiptunum er úr áli Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Valdarán í Kirkju sjöunda dags aðventista og tengslin við fyrirhugaðar framkvæmdir í Ölfusi Jón Hjörleifur Stefánsson,Ómar Torfason skrifar Skoðun „Vitum ekkert hvað við erum að gera“ Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Nýtt örorkukerfi – verra þeirra réttlæti Marinó G. Njálsson skrifar Skoðun Dánaraðstoð: Rangfærslur varðandi skrif Læknafélags Íslands Ingrid Kuhlman,Bjarni Jónsson,Sylviane Lecoulte,Steinar Harðarson,Veturliði Þór Stefánsson,Íris Davíðsdóttir skrifar Skoðun Þurfum við að koma Íslandi aftur á rétta braut? Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Þurfum við koma Íslandi aftur á rétta braut? Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Bergmál frá geymslustað líkamans Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Gummi Kalli Kristinn Sigurðsson skrifar Skoðun Það verður ekki bæði sleppt og haldið Melkorka Mjöll Kristinsdóttir skrifar Skoðun Katrín og Gunnar Sævar Þór Jónsson skrifar Skoðun Andleg heilsa unga fólksins og áhrif samfélagsmiðla Halla Tómasdóttir skrifar Skoðun Börnin okkar Sigurbjörg Jónsdóttir skrifar Skoðun Ferðaþjónusta til framtíðar Freyja Rut Emilsdóttir skrifar Skoðun Þegar enginn heldur utan um þig Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Öryggi – Forvitni – Gleði Sigríður Hrund Pétursdóttir skrifar Skoðun Öryrkjar auglýsi eftir harðorðum mótmælum! Guðmunda G. Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Farsælar forvarnir í þágu barna í Reykjavík Guðrún Halla Jónsdóttir,Óskar Dýrmundur Ólafsson skrifar Skoðun Baldur í lit Anna Lára Pálsdóttir skrifar Skoðun Lega lýðveldisins Íslands Eiríkur Ingi Jóhannsson skrifar Skoðun Afhverju ætlar Carbfix að flytja CO2 inn til landsins? Bergur Sigfússon skrifar Sjá meira
Mannkynssagan geymir margar sögur af því hvernig þjóðir hafa sóað auðlindum sínum með óábyrgum og ósjálfbærum hætti. Það er nefnilega ekki sjálfgefið að þjóðum lánist að nýta auðlindir sínar með þeim hætti að þjóðin njóti afrakstursins. Okkur Íslendingum hefur hlotnast að byggja upp fiskveiðistjórnunarkerfi þar sem helst í hendur sjálfbær og ábyrg nýting auðlindarinnar sem um leið skilar íslensku þjóðinni miklum tekjum en til dæmis um það hefur greinin borgað um 100 milljarða í opinber gjöld á tímabilinu 2009-2014. Þar með er greinin einn af máttarstólpum velferðarsamfélagsins á Íslandi. Íslendingum hefur tekist að skapa umhverfi þar sem byggst hafa upp öflug fyrirtæki um land allt sem eru burðarásar sinna byggða og tryggja starfsfólki sínu til sjós og lands öruggt og gott vinnuumhverfi allt árið – í stað þeirrar óvissu og vertíðarbundnu starfa sem áður einkenndu starfsumhverfi sjómanna og landverkafólks. Í fréttum undanfarna daga hefur verið þó nokkuð fjallað um tilraunir með uppboð á aflaheimildum í Færeyjum. Þeim sjónarmiðum hefur verið haldið á loft að þessa aðferð eigi Íslendingar að taka upp þar sem þjóðin muni hagnast mun meira með þeim hætti. Íslensk útgerðarfélög borga í dag veiðigjald fyrir aðgang að auðlindinni. Uppboð er einungis önnur útfærsla á að rukka fyrir aðgengi. Hins vegar er innbyggður í uppboðsleiðina stór galli sem felur í sér að sjávarútvegsfyrirtækin geta ekki skipulagt rekstur sinn nema eitt ár fram í tímann sökum óvissu við uppboð. Uppboðsleiðin vinnur gegn langtímahugsun, dregur úr nýfjárfestingu, setur viðskiptasambönd við erlenda kaupendur sjávarafurða í uppnám og óvissa skapast fyrir sjómenn, landverkafólk og annað starfsfólk sem hefur beina og óbeina afkomu af rekstri viðkomandi fyrirtækja. Er t.d. hægt að halda því fram með sannfærandi hætti að eigendur Bláa lónsins hefðu fjárfest eins og raun ber vitni ef þeir þyrftu að bjóða í aðgang að lóninu á hverju ári? Þá yrði það líklega vannýtt auðlind eins og dæmin sanna í þeim tilvikum þar sem deilur og ósætti við auðlindastjórnun hafa einkennt rekstur og umhverfi og tækifærum til verðmætasköpunar hefur verið sóað. Mun innleiðing skammtímahugsunar tryggja að við skilum auðlindinni af okkur í betra horfi til komandi kynslóða? Mín skoðun er sú að langtímahugsun og ábyrg auðlindastjórnun sé nauðsynlegur grundvöllur til að tryggja íslensku þjóðinni áframhaldandi verðmætasköpun til framtíðar.
Valdarán í Kirkju sjöunda dags aðventista og tengslin við fyrirhugaðar framkvæmdir í Ölfusi Jón Hjörleifur Stefánsson,Ómar Torfason Skoðun
Dánaraðstoð: Rangfærslur varðandi skrif Læknafélags Íslands Ingrid Kuhlman,Bjarni Jónsson,Sylviane Lecoulte,Steinar Harðarson,Veturliði Þór Stefánsson,Íris Davíðsdóttir Skoðun
Skoðun Valdarán í Kirkju sjöunda dags aðventista og tengslin við fyrirhugaðar framkvæmdir í Ölfusi Jón Hjörleifur Stefánsson,Ómar Torfason skrifar
Skoðun Dánaraðstoð: Rangfærslur varðandi skrif Læknafélags Íslands Ingrid Kuhlman,Bjarni Jónsson,Sylviane Lecoulte,Steinar Harðarson,Veturliði Þór Stefánsson,Íris Davíðsdóttir skrifar
Skoðun Farsælar forvarnir í þágu barna í Reykjavík Guðrún Halla Jónsdóttir,Óskar Dýrmundur Ólafsson skrifar
Valdarán í Kirkju sjöunda dags aðventista og tengslin við fyrirhugaðar framkvæmdir í Ölfusi Jón Hjörleifur Stefánsson,Ómar Torfason Skoðun
Dánaraðstoð: Rangfærslur varðandi skrif Læknafélags Íslands Ingrid Kuhlman,Bjarni Jónsson,Sylviane Lecoulte,Steinar Harðarson,Veturliði Þór Stefánsson,Íris Davíðsdóttir Skoðun