Sælla fyrir Íslendinga að þiggja en gefa

Íslendingar voru duglegir við að óska eftir og þiggja aðstoð annarra ríkja og alþjóðastofnana á fyrstu áratugum lýðveldisins og nýttu sér aðstæður Kalda stríðsins til hins ítrasta. Þeir eru hins vegar eftirbátar annarra Norðurlanda í aðstoð við þróunarríki í dag.

Íslendingar eru taldir vera meðal ríkustu þjóða heims. En það hefur ekki alltaf verið þannig. Þegar 126 þúsund manns lýstu yfir sjálfstæði árið 1944 voru ýmsar alþjóðastofnanir og þjóðir sem komu Íslendingum til aðstoðar. Og sú aðstoð var notuð til að byggja allt frá virkjunum til áburðarverksmiðju í Gufunesi.

„Og ég held að það sé alveg hægt að fullyrða, þótt ég hafi ekki reiknað það upp á punkta og prik, að við höfum þegið meira en við höfum gefið frá því að íslenska lýðveldið var stofnað árið 1944,“ segir Ragnheiður Kristjánsdóttir aðjúkt í sagnfræði við Háskóla Íslands.

Og þessi aðstoð, þótt hún væri ekki öll veitt undir merkjum þróunaraðstoðar, eins og Marshall aðstoð Bandaríkjamanna var m.a. notuð til að byggja Sogsvirkjun, vegi og brýr og verksmiðjur eins og Álafoss.

„Þetta byrjar nú bara strax í kjölfar stríðsins, og það þótt Íslendingar hafi komið mjög vel út úr stríðinu efnahagslega og íslenskt efnahagslíf hagnaðist mjög í seinna stríði. Þrátt fyrir það fengum við hluta af hinni svo kölluðu Marshall aðstoð sem var hleypt af stokkunum í Evrópu eftir seinna stríð af Bandaríkjamönnum. Og þáðum hlutfallslega meira en nokkur önnur evrópsk þjóð miðað við höfðatöluna,“ segir Ragnheiður.

Tekist á um lækkun framlaga Íslands

Framlög Íslendinga til þróunarsamvinnu eru 4,3 milljarðar á þessu ári eða 0,26 prósent af þjóðarframleiðslu. En nú er tekist á um það á Alþingi hvort lækka beri þessi framlög.

Ef litið er á stöðuna miðað við aðrar Norðurlandaþjóðir þá skera Svíþjóð og Noregur sig úr með framlögum til þróunarstarfa upp á um 1% af þjóðarframleiðslu og Danmörk er vel yfir 0,8 prósentum. En markmið Sameinuðu þjóðanna er að þróuð ríki veiti 0.7 prósentum af þjóðarframleiðslu til þróunarmál.

Finnland er í rúmlega 0,5 prósentum, nokkuð yfir meðaltali Evrópusambandsríkjanna sem er í 0,43 prósentum. En Ísland er þar töluvert fyrir neðan í 0,21 prósenti og hefur lækkað í samanburðinum frá hruni, þótt framlögin hafi hækkað á þessu ári í 0,26 prósent, eins og áður sagði.

- En nýttum við aðstoð til okkar vel á sínum tíma?

“Það má nú reyndar deila um það hvort við höfum nýtt þessa peninga vel eða illa. En ég held að það sé klárt mál að við fengum inn í landið heilmikið af framkvæmdafjármagni sem hjálpaði mjög til við framþróun í íslensku samfélagi  í einhverjum skilningi,” segir Ragnheiður Kristjánsdóttir.