Hryðjuverk og viðbrögð Árni Páll Árnason skrifar 21. nóvember 2015 07:00 Við urðum öll agndofa við árásirnar í París í liðinni viku. Framundan er tími óvissu í alþjóðamálum og við vitum ekki hvaða áhrif þessir atburðir muni hafa til lengri tíma litið. Það er mikilvægt að muna að þessi ofbeldisverk hafa ekkert með trú eða þjóðerni að gera. Þær byggja á óskiljanlegri og andstyggilegri hugmyndafræði, sem sér ógn í frjálsu samfélagi. Íslam er ekki vandamál í Evrópu, heldur öfgahreyfingar sem misnota tilfinningu annarrar og þriðju kynslóðar innflytjenda sem upplifa sig utanveltu.Auðveld skotmörk Hryðjuverkamenn síðustu ára eru oftast ungir piltar af múslímskum uppruna sem hafa alist upp í viðkomandi ríki, en upplifa sig utanveltu og eru félagslega veikburða. Þeir finna sig ekki í skóla eða vinnu og eiga ekki von um að ná sama árangri og aðrir. Útsendarar nálgast þá meðal annars í gegnum tölvusamskipti og næra með þeim öfgafullar hugsanir og heimsmynd. Það er sláandi að svipaður er bakgrunnur þeirra sem gerast sekir um hrikaleg fjöldamorð í Bandaríkjunum á síðustu misserum. Skortur á tengslum við samfélagið, viðeigandi skólagöngu og atvinnutækifærum fyrir unga pilta í vestrænum samfélögum er hætt að vera félagslegt eða menntarannsóknarlegt úrlausnarefni og er orðið mikilvægt öryggismál vestrænna samfélaga. Það er skrýtið að þessar staðreyndir endurspeglist ekki í auknum opinberum framlögum til fjölbreytts framhaldsnáms sem mætir ólíkum þörfum, aðgangi að sálfræðiþjónustu og þróun fjölbreyttra atvinnutækifæra fyrir unga pilta.Stóra myndin Stóra myndin er svona: Það er jafn fráleitt að tengja íslam við hryðjuverk og ef við ræddum vændi og mansal alltaf sem sérstakt vandamál kvenna. Múslimar eru vissulega oftast fórnarlömb ofbeldis öfgamanna sem kenna sig við íslam og ungt fólk úr þeirra röðum verður sérstaklega fyrir barðinu á útsendurum slíkra afla, rétt eins og konur eru oftast fórnarlömb vændis og mansals. En skömmin og ábyrgðin á ofbeldinu liggur hjá þeim sem það boða, en ekki öllum múslimum og síst af öllu hjá fórnarlömbum ofbeldis.Aukinn viðbúnaður Um alla Evrópu er nú horft til þess hvernig hægt er að bregðast við þessum atburðum með hertri löggæslu og eftirliti. Það er sjálfsagt að gera það og mikilvægt að löggæslan hafi fullnægjandi tæki til að bregðast við hættu. Mat á því má samt ekki byggja á hindurvitnum eða flökkusögum heldur staðreyndum og yfirvegaðri túlkun á þeim. Það hefur til dæmis ekkert komið fram sem styður við staðhæfingar um að opin landamæri Evrópu séu orsök þessara árása. Við skulum því bregðast við aukinni löggæsluþörf ef hún er fyrir hendi en ekki búa hana til. Við gætum vopnast til að reyna að mæta vandanum. Það mun hins vegar aldrei uppræta nýliðun í hópi öfgamanna, svo lengi sem áfram verða til félagslegar aðstæður sem ala á vonleysi og einangrunartilfinningu ungra pilta. Það er athyglisvert að bera saman jákvæð viðbrögð stjórnvalda á Vesturlöndum gagnvart óskum um frekari útgjöld til löggæslu og öryggismála og neikvæð viðbrögð við því að auka útgjöld til félagslegra lausna, svo sem því að auka framboð fjölbreytts framhaldsnáms og fjölga tækifærum ungs fólks. Bresk stjórnvöld skera nú til dæmis gríðarlega niður fjármagn til framhaldsnáms, á sama tíma og fordæmalausum fjárhæðum er varið í löggæsluviðbrögð við hryðjuverkum.Lausnin felst í samheldni Við skulum gæta okkar að draga réttar ályktanir af þessari þróun. Í hruninu jukum við framlög til fjölbreyttra lausna fyrir atvinnulaust ungt fólk með góðum árangri, en sú áhersla hefur síðan dregist saman. Við þurfum að auka framlög til þessara verkefna og leggja áherslu á fjölbreyttan framhaldsskóla sem er öllum opinn. Stefnu stjórnvalda þarf að snúa við. Frá aldamótum hefur fjöldi leikskólabarna með erlent ríkisfang sjöfaldast á Íslandi, en ungt fólk af erlendum uppruna er í miklu minni mæli í framhaldsskólum en fólk af íslenskum uppruna. Þarna þarf úrbætur og aukna áherslu á að auðvelda fólki af erlendum uppruna framgang í skólakerfinu. Stefna núverandi menntamálaráðherra um harðari kröfur um námsframvindu, hraðara nám og lokun framhaldsskólans fyrir eldri nemendum er eins vitlaus og hugsast getur í þessu samhengi.Brjótum niður félagslega einangrun Viðbrögð Vesturlanda við þessari ógn munu skipta öllu um þróun samfélaga okkar á næstu áratugum. Besta svarið hlýtur að vera það sem Jens Stoltenberg gaf eftir fjöldamorðin í Ósló og Útey: Eflum enn frekar opið, frjálst samfélag og mannúð, án þess þó að gera lítið úr hættunni sem við er að eiga. Við skulum ekki vanmeta hættuna heldur bregðast við henni af þeirri alvöru sem nauðsynleg er. En við skulum ekki bregðast við með því að hamast bara á afleiðingum félagslegs óréttlætis, heldur ráðast líka að rótum þess. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Árni Páll Árnason Mest lesið Er soja að eyðileggja íslenska karlmennsku? Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir Skoðun Ótímabundin leyfi, ótímabundið náttúruníð Elvar Örn Friðriksson Skoðun Breiðholt brennur Eðvarð Hilmarsson Skoðun Katrín og Gunnar? Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Er þetta í alvöru verðlaunaefni? Snorri Másson Skoðun Biskup í tengslum Guðrún Karls Helgudóttir Skoðun Er stóraukin lýðræðisþátttaka ekki verðlaunaefni? Einar Freyr Elínarson Skoðun Dýravelferðarmartröð af áður óþekktri stærð Benedikta Guðrún Svavarsdóttir Skoðun Saman gegn ríkisofbeldi Vilhjálmur Yngvi Hjálmarsson,Örlygur Steinar Arnaldsson,Sigurhjörtur Pálmason,Simon Valentin Hirt,Kristbjörg Arna E. Þorvaldsdóttir,Ari Logn,Margrét Rut Eddudóttir Skoðun Það vantar vanan og áreiðanlegan mann í verkið Haraldur Ólafsson Skoðun Skoðun Skoðun Katrín og Gunnar? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Ótímabundin leyfi, ótímabundið náttúruníð Elvar Örn Friðriksson skrifar Skoðun Er soja að eyðileggja íslenska karlmennsku? Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir skrifar Skoðun Er stóraukin lýðræðisþátttaka ekki verðlaunaefni? Einar Freyr Elínarson skrifar Skoðun Árangur gegn verðbólgu Þórdís Kolbrún R. Gylfadóttir skrifar Skoðun Saman gegn ríkisofbeldi Vilhjálmur Yngvi Hjálmarsson,Örlygur Steinar Arnaldsson,Sigurhjörtur Pálmason,Simon Valentin Hirt,Kristbjörg Arna E. Þorvaldsdóttir,Ari Logn,Margrét Rut Eddudóttir skrifar Skoðun Hvar er híbýlaauður? Anna María Bogadóttir skrifar Skoðun Áhugaverðir tímar kalla á áhugaverðan forseta Cody Alexander Skahan skrifar Skoðun Biskup í tengslum Guðrún Karls Helgudóttir skrifar Skoðun Guðrún biskup – til heilla fyrir okkur öll! Arndís Steinþórsdóttir,Glóey Helgudótir Finnsdóttir skrifar Skoðun Dýravelferðarmartröð af áður óþekktri stærð Benedikta Guðrún Svavarsdóttir skrifar Skoðun Uppskera að vori Lilja Dögg Alfreðsdóttir skrifar Skoðun Er menning stórmál? Ingibjörg Ösp Stefánsdóttir skrifar Skoðun Það vantar vanan og áreiðanlegan mann í verkið Haraldur Ólafsson skrifar Skoðun Leikskólamál eru forgangsmál Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir,Álfhildur Leifsdóttir skrifar Skoðun Himinhátt innanlandsflug Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Hefur allt sem þarf Vilborg Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Af hverju að gera rekstraráætlun? Karl Sólnes Jónsson skrifar Skoðun Norskur skammtímagróði Gunnlaugur Stefánsson skrifar Skoðun Æpandi vanþekking Hjálmar Jónsson skrifar Skoðun Mannréttindi sama hvað Arndís Anna Kristínardóttir Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Helga Þórisdóttir og fjöregg íslenskrar þjóðar Páll Torfi Önundarson skrifar Skoðun Er þetta í alvöru verðlaunaefni? Snorri Másson skrifar Skoðun Ótímabundin ráðgjöf til ríkisstjórnar Snæbjörn Brynjarsson skrifar Skoðun Lykillinn að orkuskiptunum er úr áli Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Valdarán í Kirkju sjöunda dags aðventista og tengslin við fyrirhugaðar framkvæmdir í Ölfusi Jón Hjörleifur Stefánsson,Ómar Torfason skrifar Skoðun „Vitum ekkert hvað við erum að gera“ Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Nýtt örorkukerfi – verra þeirra réttlæti Marinó G. Njálsson skrifar Skoðun Dánaraðstoð: Rangfærslur varðandi skrif Læknafélags Íslands Ingrid Kuhlman,Bjarni Jónsson,Sylviane Lecoulte,Steinar Harðarson,Veturliði Þór Stefánsson,Íris Davíðsdóttir skrifar Skoðun Þurfum við að koma Íslandi aftur á rétta braut? Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Sjá meira
Við urðum öll agndofa við árásirnar í París í liðinni viku. Framundan er tími óvissu í alþjóðamálum og við vitum ekki hvaða áhrif þessir atburðir muni hafa til lengri tíma litið. Það er mikilvægt að muna að þessi ofbeldisverk hafa ekkert með trú eða þjóðerni að gera. Þær byggja á óskiljanlegri og andstyggilegri hugmyndafræði, sem sér ógn í frjálsu samfélagi. Íslam er ekki vandamál í Evrópu, heldur öfgahreyfingar sem misnota tilfinningu annarrar og þriðju kynslóðar innflytjenda sem upplifa sig utanveltu.Auðveld skotmörk Hryðjuverkamenn síðustu ára eru oftast ungir piltar af múslímskum uppruna sem hafa alist upp í viðkomandi ríki, en upplifa sig utanveltu og eru félagslega veikburða. Þeir finna sig ekki í skóla eða vinnu og eiga ekki von um að ná sama árangri og aðrir. Útsendarar nálgast þá meðal annars í gegnum tölvusamskipti og næra með þeim öfgafullar hugsanir og heimsmynd. Það er sláandi að svipaður er bakgrunnur þeirra sem gerast sekir um hrikaleg fjöldamorð í Bandaríkjunum á síðustu misserum. Skortur á tengslum við samfélagið, viðeigandi skólagöngu og atvinnutækifærum fyrir unga pilta í vestrænum samfélögum er hætt að vera félagslegt eða menntarannsóknarlegt úrlausnarefni og er orðið mikilvægt öryggismál vestrænna samfélaga. Það er skrýtið að þessar staðreyndir endurspeglist ekki í auknum opinberum framlögum til fjölbreytts framhaldsnáms sem mætir ólíkum þörfum, aðgangi að sálfræðiþjónustu og þróun fjölbreyttra atvinnutækifæra fyrir unga pilta.Stóra myndin Stóra myndin er svona: Það er jafn fráleitt að tengja íslam við hryðjuverk og ef við ræddum vændi og mansal alltaf sem sérstakt vandamál kvenna. Múslimar eru vissulega oftast fórnarlömb ofbeldis öfgamanna sem kenna sig við íslam og ungt fólk úr þeirra röðum verður sérstaklega fyrir barðinu á útsendurum slíkra afla, rétt eins og konur eru oftast fórnarlömb vændis og mansals. En skömmin og ábyrgðin á ofbeldinu liggur hjá þeim sem það boða, en ekki öllum múslimum og síst af öllu hjá fórnarlömbum ofbeldis.Aukinn viðbúnaður Um alla Evrópu er nú horft til þess hvernig hægt er að bregðast við þessum atburðum með hertri löggæslu og eftirliti. Það er sjálfsagt að gera það og mikilvægt að löggæslan hafi fullnægjandi tæki til að bregðast við hættu. Mat á því má samt ekki byggja á hindurvitnum eða flökkusögum heldur staðreyndum og yfirvegaðri túlkun á þeim. Það hefur til dæmis ekkert komið fram sem styður við staðhæfingar um að opin landamæri Evrópu séu orsök þessara árása. Við skulum því bregðast við aukinni löggæsluþörf ef hún er fyrir hendi en ekki búa hana til. Við gætum vopnast til að reyna að mæta vandanum. Það mun hins vegar aldrei uppræta nýliðun í hópi öfgamanna, svo lengi sem áfram verða til félagslegar aðstæður sem ala á vonleysi og einangrunartilfinningu ungra pilta. Það er athyglisvert að bera saman jákvæð viðbrögð stjórnvalda á Vesturlöndum gagnvart óskum um frekari útgjöld til löggæslu og öryggismála og neikvæð viðbrögð við því að auka útgjöld til félagslegra lausna, svo sem því að auka framboð fjölbreytts framhaldsnáms og fjölga tækifærum ungs fólks. Bresk stjórnvöld skera nú til dæmis gríðarlega niður fjármagn til framhaldsnáms, á sama tíma og fordæmalausum fjárhæðum er varið í löggæsluviðbrögð við hryðjuverkum.Lausnin felst í samheldni Við skulum gæta okkar að draga réttar ályktanir af þessari þróun. Í hruninu jukum við framlög til fjölbreyttra lausna fyrir atvinnulaust ungt fólk með góðum árangri, en sú áhersla hefur síðan dregist saman. Við þurfum að auka framlög til þessara verkefna og leggja áherslu á fjölbreyttan framhaldsskóla sem er öllum opinn. Stefnu stjórnvalda þarf að snúa við. Frá aldamótum hefur fjöldi leikskólabarna með erlent ríkisfang sjöfaldast á Íslandi, en ungt fólk af erlendum uppruna er í miklu minni mæli í framhaldsskólum en fólk af íslenskum uppruna. Þarna þarf úrbætur og aukna áherslu á að auðvelda fólki af erlendum uppruna framgang í skólakerfinu. Stefna núverandi menntamálaráðherra um harðari kröfur um námsframvindu, hraðara nám og lokun framhaldsskólans fyrir eldri nemendum er eins vitlaus og hugsast getur í þessu samhengi.Brjótum niður félagslega einangrun Viðbrögð Vesturlanda við þessari ógn munu skipta öllu um þróun samfélaga okkar á næstu áratugum. Besta svarið hlýtur að vera það sem Jens Stoltenberg gaf eftir fjöldamorðin í Ósló og Útey: Eflum enn frekar opið, frjálst samfélag og mannúð, án þess þó að gera lítið úr hættunni sem við er að eiga. Við skulum ekki vanmeta hættuna heldur bregðast við henni af þeirri alvöru sem nauðsynleg er. En við skulum ekki bregðast við með því að hamast bara á afleiðingum félagslegs óréttlætis, heldur ráðast líka að rótum þess.
Saman gegn ríkisofbeldi Vilhjálmur Yngvi Hjálmarsson,Örlygur Steinar Arnaldsson,Sigurhjörtur Pálmason,Simon Valentin Hirt,Kristbjörg Arna E. Þorvaldsdóttir,Ari Logn,Margrét Rut Eddudóttir Skoðun
Skoðun Er soja að eyðileggja íslenska karlmennsku? Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir skrifar
Skoðun Saman gegn ríkisofbeldi Vilhjálmur Yngvi Hjálmarsson,Örlygur Steinar Arnaldsson,Sigurhjörtur Pálmason,Simon Valentin Hirt,Kristbjörg Arna E. Þorvaldsdóttir,Ari Logn,Margrét Rut Eddudóttir skrifar
Skoðun Guðrún biskup – til heilla fyrir okkur öll! Arndís Steinþórsdóttir,Glóey Helgudótir Finnsdóttir skrifar
Skoðun Valdarán í Kirkju sjöunda dags aðventista og tengslin við fyrirhugaðar framkvæmdir í Ölfusi Jón Hjörleifur Stefánsson,Ómar Torfason skrifar
Skoðun Dánaraðstoð: Rangfærslur varðandi skrif Læknafélags Íslands Ingrid Kuhlman,Bjarni Jónsson,Sylviane Lecoulte,Steinar Harðarson,Veturliði Þór Stefánsson,Íris Davíðsdóttir skrifar
Saman gegn ríkisofbeldi Vilhjálmur Yngvi Hjálmarsson,Örlygur Steinar Arnaldsson,Sigurhjörtur Pálmason,Simon Valentin Hirt,Kristbjörg Arna E. Þorvaldsdóttir,Ari Logn,Margrét Rut Eddudóttir Skoðun