Innlent

Eigi að taka með­vitaðar á­kvarðanir og sleppa sam­visku­bitinu

Eiður Þór Árnason skrifar
Auður Önnu Magnúsdóttir, framkvæmdastjóri Landverndar, segir þörf á kerfisbreytingum ef bregðast eigi við loftslagsvánni með fullnægjandi hætti. 
Auður Önnu Magnúsdóttir, framkvæmdastjóri Landverndar, segir þörf á kerfisbreytingum ef bregðast eigi við loftslagsvánni með fullnægjandi hætti.  Vísir/Egill

Framkvæmdastjóri Landverndar segir að fólk eigi ekki endilega að vera með samviskubit vegna flugferða erlendis heldur taka meðvitaðar ákvarðanir um ferðir sínar, takmarka þær og taka þeim ekki sem sjálfsögðum hlut.

Hún segir mikla vitundarvakningu hafa átt sér stað á Íslandi um loftslagsmál á síðustu árum en það ekki skilað sér í auknum aðgerðum stjórnvalda. Þörf sé á umfangsmiklum kerfisbreytingum og of mikil ábyrgð oft sett á einstaklinga. 

Birgitta Jónsdóttir, fyrrverandi þingmaður Pírata, hefur vakið athygli fyrir þá ákvörðun sína að hætta að fljúga og fara aldrei framar af landi brott. Hún segir þetta vera sitt framlag til baráttunnar gegn loftslagsbreytingum.

„Ef einstaklingur er bara að skoða sitt eigið kolefnisspor þá er flugið yfirleitt langstærsti þátturinn, allavega fyrir okkur hérna á Vesturlöndum. Annar stór þáttur er kjötneysla en ef þú vilt virkilega láta að þér kveða og draga úr þínum eigin áhrifum þá er mjög sniðugt að draga verulega úr eða hætta alveg flugi,“ sagði Auður Önnu Magnúsdóttir, framkvæmdastjóri Landverndar, í Reykjavík síðdegis á Bylgjunni.

Met í fjölda flugferða

Vefsíðan Flightradar24 greindi nýverið frá því að 134 þúsund áætlunarþotur hafi verið á lofti samtímis á heimsvísu þann 6. júlí síðastliðinn. Það er mesti fjöldi sem sést hefur frá því að síðan hóf að vakta áætlunarflug árið 2007.

Auður tekur undir með Birgittu sem segir að Ísland og íslensk náttúra hafi mjög margt fram að bjóða. Hún leggur til að fólk seti sér mörk á borð við að fara ekki oftar en einu sinni á ári til útlanda eða einungis fimmta hvert ár.

„Þegar fólk fer erlendis að nýta þá ferðina í mörg erindi. Ekki bara fljúga af eyjunni til að fara á einn fund eða fara á eina tónleika heldur nýta ferðina mjög vel af því þú veist að þú ert kannski ekki að fara aftur næstu árin eða næsta árið.“

Enginn annar kostur sé í boði en að draga úr fjölda flugferða vegna þess mikla magns gróðurhúsalofttegunda sem flugiðnaðurinn losi út í andrúmsloftið.

„Ég var í gær að gúggla hvort ég gæti ekki keypt mér skútu svo ég gæti siglt til Skotlands, það er ekki nema eitthvað 1.200 kílómetrar,“ segir Auður kímin en bætir við að það sé kannski heldur öfgafullur valkostur.

Ekki nóg að kolefnisjafna

Sífellt fleiri flugfélög bjóða farþegum upp á þann valkost að kolefnisjafna flugið sitt, til að mynda með því að styrkja trjárækt eða önnur verkefni sem talið er að geti dregið úr magni gróðurhúsalofttegunda í andrúmsloftinu. Auður segir að það sé ástæða til að þiggja þennan valkost en þá einungis að vel athuguðu máli.  

„Það er að segja að þú veljir kolefnisjöfnun sem er raunveruleg kolefnisjöfnun en fyrst og fremst verður fólk að leggja áherslu á að draga úr losun. Kolefnisjöfnun er eitthvað sem gerist þegar við erum búin að losa það sem er algjörlega nauðsynlegt að losa þannig að við getum ekki sagt: „Heyrðu, ég fer bara til útlanda tvisvar á ári og kolefnisjafna og þá er þetta allt í góðu.“ Það virkar ekki þannig.“

Hlusta má á viðtalið við Auði Önnu í Reykjavík síðdegis í heild sinni í spilaranum.

Aðstæður fólks eru mismunandi og eiga margir ættingja erlendis eða stunda atvinnu sem kallar á ferðalög. Ætti sá einstaklingur sem fer einu sinni í frí til Tenerife að vera með meira samviskubit en embættismaður sem fer á fimm eða sex ráðstefnur yfir árið vegna vinnu sinnar?

„Fólk á ekkert endilega að vera með samviskubit, fólk á að taka meðvitaða ákvörðun um allar þessar flugferðir,“ segir Auður.

Til að mynda geti embættismaður sem sé einnig með fjölskyldu erlendis skoðað að fækka ráðstefnunum niður í tvær og verið viðstaddur einhverjar af þeim í gegnum fjarfundabúnað.

Farþegar í millilandaflugi Icelandair voru 493 þúsund í júní síðastliðnum, 21 prósent fleiri en í júní í fyrra.Vísir/Vilhelm

„Það verður að forgangsraða, þetta er svo rosalega mikil mengun. Hann getur þá kannski nýtt sumarfríið sitt í að fara í frí, heimsækja fjölskylduna og fara á ráðstefnu þannig að hann skipuleggi sig svolítið. Við umgöngumst flug svolítið mjög óábyrgt eins og þetta sé bara alltaf eitthvað sem er endalaust til af, sem það virðist vera, og við getum alltaf sótt meira og meira í. En hver og einn verður bara að vega og meta hversu miklu máli skiptir þetta,“ segir Auður.

Vitundarvakningin ekki skilað sér í aðgerðum stjórnvalda

Auður segir hafa orðið mjög mikil vitundarvakning á Íslandi um loftslagsmál og umhverfismál og mikið hafi breyst síðan hún hóf störf sem framkvæmdastjóri Landverndar árið 2018.

„Hins vegar aðgerðarlega séð, og sérstaklega hjá stjórnvöldum, þá virðist að það hafi ekki skilað sér í neinum aðgerðum þessi vitundarvakning.“

Auður segir að einkaflug sé óverjandi út frá loftslagssjónarmiði og gagnrýnir að ekki hafi verið nein almennilega umræða farið fram á vettvangi stjórnmálanna um lúxuskolefnisskatta á borð við mjög háa skatta á einkaflugvélar, snekkjur og notkun þeirra. Hún kallar þetta auðvelda kolefnisskatta sem hafi engin teljandi neikvæð áhrif á líf fólks.

„Það þorir enginn að tala um þetta því að völd þeirra sem nota þessa hluti eru svo gríðarlega mikil, þannig að þetta kemst ekki einu sinni í umræðuna. En já einkaflugvélar eru algerlega óverjandi.“

Nokkuð er um einkaþotur á Reykjavíkurflugvelli.vísir/vilhelm

Nokkuð er um komu einkaflugvéla til Íslands og verða íbúar í nágrenni Reykjavíkurflugvallar reglulega varir við slíkar ferðir.

„Mér skilst að það sé svakalega ódýrt að leggja á Reykjavíkurflugvelli og til að byrja með væri náttúrulega bara mjög einföld aðgerð að hækka það gjald, tífalt eða hundraðfalt, bara til að endurspegla að þetta á ekki að stunda, það að koma hingað með einkaflugvélum,“ segir Auður.

Ekki hægt að segja allt á herðar einstaklingsins

Aðspurð um það hvað fólk geti gert meira til að leggja sitt af mörkum í baráttunni við loftslagsvána berst tal aftur að mikilvægi þess að draga úr eða hætta kjötneyslu. Auður bendir þó á að um sé að ræða kerfislægan vanda sem kalli á kerfislægar breytingar. Til þess þurfi athygli valdhafa.

„Það að við breytum okkar eigin hegðun er mjög mikilvægt en það verða að verða hér kerfisbreytingar. Það er gríðarlega mikilvægt að þegar við viljum gera vel og leggja okkar af mörkum í umhverfismálum, að við vöndum okkur við að fræða aðra og upplýsa aðra um umhverfismál og síðast en ekki síst að setja þrýsting á valdhafa, stöðugt að setja þrýsting eftir öllum þeim leiðum sem við höfum á fólk sem hefur meiri völd heldur en við sjálf.

Það eru allir sem hafa einhvern í kringum sig, nálægt eða lengra í burtu sem hafa meiri völd og geta gert meira heldur en við og þannig getum við látið þetta vaxa mjög hratt,“ bætir Auður við.

Er of mikil ábyrgð sett á hinn venjulega einstakling frekar heldur en ríkisvaldið, alþjóðastofnanir og stétt ofurríkra sem eru vissulega ekkert ótrúlega margir en hafa væntanlega mikil áhrif?

Auður telur svarið við þessari spurningu vera einfalt: „Ég er að hugsa um að enda þetta bara eins og ég byrjaði, já.“


Tengdar fréttir

Birgitta ætlar aldrei aftur af landi brott: „Fólk þarf að fara að vakna“

Birgitta Jóns­dóttir, fyrr­verandi þing­maður Pírata, er hætt að fljúga og segir það vera sitt fram­lag í bar­áttunni gegn loft­lags­breytingum. Hún segir fáa vilja horfast í augu við að massa­túr­ismi sé vanda­mál og segist ekki eiga eftir að sakna þess að fara til út­landa, ís­lensk náttúra komi þar til bjargar.




Fleiri fréttir

Sjá meira


×