Nýsköpun - hornsteinn velmegunar Björn Rúnar Lúðvíksson skrifar 4. desember 2018 11:36 Landspítalinn er mikilvægasta heilbrigðisstofnun landsins sem jafnframt er miðstöð kennslu og rannsókna í heilbrigðisvísindum og starfar í náinni samvinnu við aðrar háskólastofnanir landsins. Á undanförnum árum hefur spítalinn stöðugt þurft að sæta niðurskurði, jafnvel á bestu hagsældar tímabilum landsins. Þrátt fyrir þetta hefur tekist með undraverðum hætti að viðhalda þar góðri þjónustu og gæðum m.v. alþjóðlega mælikvarða. Þar ber einna helst að þakka afbragðsgóðu starfsfólki með hátt menntunarstig frá mörgum af fremstu háskólasjúkrahúsum á Vesturlöndum. Ítrekað hefur verið bent á af helstu framármönnum heims, m.a. nóbelsverðlaunahöfum í hagfræði og grunnvísindum að megin forsenda hagsældar sjálfstæðra þjóða er öflugt vísinda- og nýsköpunarstarf. Um nýliðna helgi flutti núverandi forsætisráðherra tölu á 100 ára afmælishátíð þjóðveldisins þar sem mikilvægi sjálfstæðisbaráttunar var tíundað. Á sama tíma er sama ríkistjórn að vega að grunnstoðum farsældar í landinu með áformum um að skerða enn og aftur framlög til vísinda hér á landi. Undirritaður ásamt fjölmörgum öðrum sem er annt um grunnstoðir íslenskt vísindastarfs hefur ítrekað bent á þá grafalvarlega stöðu sem heilbrigðisvísindi eru komin í hér á landi. Þannig hefur hver áfellisdómurinn á fætur öðrum birst varðandi þessa kjarnastarfsemi Landspítala og ber þar hæst skýrslu Nordforsk um stöðu vísindastarfs háskóla og háskólasjúkrahúsa á Norðurlöndunum. Þar kom m.a. fram að tilvitnanir í vísindarannsóknir frá Landspítala hafa hrunið frá því að vera í fyrsta sæti innan Norðurlandanna niður í að vera komið langt undir heimsmeðaltal. Þetta er óheillaþróun sem hefur staðið óslitið frá því skömmu eftir aldamót og sér ekki fyrir endann á. Sjálfstæði okkar sem vísindasamfélag er því stefnt í voða ef nú þegar verða ekki stórtækar breytingar á viðhorfi og skilning ráðamanna til þessara staðreynda. Einnig er ljóst að lykill að öruggri heilbrigðisþjónustu eru styrkar stoðir grunnvísindastarfs. Forstjóri Landspítala hefur einnig bent á mikilvægi vísindastarfs fyrir alla kjarnastarfsemi hans. Hins vegar rýmar það illa við þá grátlegu staðreynd að framlög til vísindarannsókna eru < 1% af veltu spítalans meðan það er a.m.k. 6 - 8% meðal sambærilegra háskólasjúkrahúsa á Norðurlöndunum. Líklegt má telja að hlutfallslega góð þátttaka Íslands í samkeppnissjóði á vegum ESB, þ.m.t. Horizon 2020, Erasmus+, og Creative Europe, auk öflugs vísindastarfs aðila eins og Íslenskrar Erðagreiningar og Hjartaverndar hafi haldið okkur á floti síðastliðin ár. Árið 2014 setti þó þáverandi ríkistjórn málaflokkinn loksins á oddinn og lofaði 2,8 milljarða aukningu í samkeppnisjóði Rannsókna- og Tækniþróunarsjóð Rannís. Þá námu framlög til þeirra um 2,2 milljörðum. Áætlunin hljóðaði upp á að árið 2016 yrðu heildarframlög komin í 4 milljarða. Mikillar bjartsýnar rýkti og var áætlað að þetta myndi leiða til þess að hægt yrði að fjármagna allt að 200 stöður doktorsnema árið 2016! Var þetta sérstaklega hugsað til að styrkja nýsköpun innan atvinnulífsins auk þess að efla þróun og rannsóknir á komandi árum. Stórauka átti fjárveitingar til vísinda og nýsköpunar þannig að árið 2016 myndu þær ná 3,0% af vergri landsframleiðslu (VLF). Þáverandi forsætisráðherra sagði þá m.a., „Það er von mín að stefnan og aðgerðaáætlunin, sem nú hefur verið samþykkt, muni efla til muna nýsköpun og þróun hér á landi og hafi jákvæð og varanleg áhrif á hagvöxt og lífskjör til framtíðar litið. Það er í samræmi við áherslur stjórnvalda um nýsköpun í öllum atvinnugreinum“ . Nú er öldin önnur, þrátt fyrir fögur fyrirheit núverandi ríkisstjórnar í upphafi kjörtímabils þá á ekki að hefja lífsnaðsynlegt uppbyggingarstarf heilbrigðisvísinda heldur mæta með blóðugan niðurskurðarhníf og beina honum beint í hjartastað grunnstoða vísindastarfs landsins. Undirritaður skorar á ríkistjórn Íslands að styrkja grunnstoðir heilbrigðisvísinda með því að stórauka fjárframlög til heilbrigðisvísinda í stað niðurskurðar, auk þess að koma á fót sérstökum samkeppnisjóð fyrir heilbrigðisvísindi. Þannig munum við best standa vörð um sjálfstæði lands og þjóðar á 100 ára afmæli þjóðveldisins.Höfundur er yfirlæknir, prófessor og formaður prófessoraráðs Landspítala. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Jarðakaup í nýjum tilgangi Halla Hrund Logadóttir Skoðun Forsetaframboð í Fellini stíl Stefán Ólafsson Skoðun Borgar þú 65 prósent skatt af þínum tekjum? Guðfinnur Sigurvinsson Skoðun Brúarsmið á Bessastaði Jóhanna Vigdís Guðmundsdóttir Skoðun Norska veiðistöðin Friðrik Erlingsson Skoðun Af auðvaldsmönnum og undirlægjuhætti Ester Hilmarsdóttir Skoðun Ég kýs… Gísli Ásgeirsson Skoðun Nú getum við brotið blað Ragnheiður Davíðsdóttir Skoðun Sjálfbær framtíð Vestfjarða Sigríður Ólöf Kristjánsdóttir,Aðalsteinn Óskarsson Skoðun Öll með? – 4.020 kr. hækkun fyrir skatt eftir 16 mánuði! Unnur Helga Óttarsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Ég kýs… Gísli Ásgeirsson skrifar Skoðun Forsetaframboð í Fellini stíl Stefán Ólafsson skrifar Skoðun Borgar þú 65 prósent skatt af þínum tekjum? Guðfinnur Sigurvinsson skrifar Skoðun Brúarsmið á Bessastaði Jóhanna Vigdís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Nú getum við brotið blað Ragnheiður Davíðsdóttir skrifar Skoðun Við þurfum loftslagsaðgerðir, ekki grænþvott Andrés Ingi Jónsson skrifar Skoðun Af hverju bara hálft skref áfram? Gísli Rafn Ólafsson skrifar Skoðun Baldur í þágu mannúðar og samfélags Anna María Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Hvar er Reykjavegur? Ari Trausti Guðmundsson skrifar Skoðun Af auðvaldsmönnum og undirlægjuhætti Ester Hilmarsdóttir skrifar Skoðun Hafðu áhrif á líf barna Ída Björg Unnarsdóttir skrifar Skoðun Stórbætum samgöngur Logi Einarsson skrifar Skoðun Norska veiðistöðin Friðrik Erlingsson skrifar Skoðun Köllum það réttu nafni: Fordóma Derek Terell Allen skrifar Skoðun Ótrúverðugt plan að annars góðum markmiðum Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Formleg uppgjöf Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Örlætisgerningur Vilhjálmur H. Vilhjálmsson skrifar Skoðun Fjármunum veitt þangað sem neyðin er mest Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Sjálfbær framtíð Vestfjarða Sigríður Ólöf Kristjánsdóttir,Aðalsteinn Óskarsson skrifar Skoðun Burt með pólitík á Bessastöðum Kristmundur Carter skrifar Skoðun Náttúran njóti vafans, ótímabundið Bjarkey Olsen Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Íþróttir fyrir öll, jöfnum og bætum leikinn Hólmfríður Sigþórsdóttir,Anna Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Nýr „loftslagsvænn“ iðnaður - neikvæð áhrif á lífríki og fiskveiðar Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun „Almennings“ samgöngur? Bragi Gunnlaugsson skrifar Skoðun Góður forseti G. Pétur Matthíasson skrifar Skoðun Hvers vegna Halla Tómasdóttir? Guðjón Sigurðsson skrifar Skoðun Heimildin sem hvarf úr frumvarpi matvælaráðherra Vala Árnadóttir skrifar Skoðun Sníða sér stakk eftir vexti Guðni Magnús Ingvason skrifar Skoðun Norskir herrar eða íslenskir? Þóra Bergný Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Af hverju ertu að bjóða þig fram? Sigurður Ragnarsson skrifar Sjá meira
Landspítalinn er mikilvægasta heilbrigðisstofnun landsins sem jafnframt er miðstöð kennslu og rannsókna í heilbrigðisvísindum og starfar í náinni samvinnu við aðrar háskólastofnanir landsins. Á undanförnum árum hefur spítalinn stöðugt þurft að sæta niðurskurði, jafnvel á bestu hagsældar tímabilum landsins. Þrátt fyrir þetta hefur tekist með undraverðum hætti að viðhalda þar góðri þjónustu og gæðum m.v. alþjóðlega mælikvarða. Þar ber einna helst að þakka afbragðsgóðu starfsfólki með hátt menntunarstig frá mörgum af fremstu háskólasjúkrahúsum á Vesturlöndum. Ítrekað hefur verið bent á af helstu framármönnum heims, m.a. nóbelsverðlaunahöfum í hagfræði og grunnvísindum að megin forsenda hagsældar sjálfstæðra þjóða er öflugt vísinda- og nýsköpunarstarf. Um nýliðna helgi flutti núverandi forsætisráðherra tölu á 100 ára afmælishátíð þjóðveldisins þar sem mikilvægi sjálfstæðisbaráttunar var tíundað. Á sama tíma er sama ríkistjórn að vega að grunnstoðum farsældar í landinu með áformum um að skerða enn og aftur framlög til vísinda hér á landi. Undirritaður ásamt fjölmörgum öðrum sem er annt um grunnstoðir íslenskt vísindastarfs hefur ítrekað bent á þá grafalvarlega stöðu sem heilbrigðisvísindi eru komin í hér á landi. Þannig hefur hver áfellisdómurinn á fætur öðrum birst varðandi þessa kjarnastarfsemi Landspítala og ber þar hæst skýrslu Nordforsk um stöðu vísindastarfs háskóla og háskólasjúkrahúsa á Norðurlöndunum. Þar kom m.a. fram að tilvitnanir í vísindarannsóknir frá Landspítala hafa hrunið frá því að vera í fyrsta sæti innan Norðurlandanna niður í að vera komið langt undir heimsmeðaltal. Þetta er óheillaþróun sem hefur staðið óslitið frá því skömmu eftir aldamót og sér ekki fyrir endann á. Sjálfstæði okkar sem vísindasamfélag er því stefnt í voða ef nú þegar verða ekki stórtækar breytingar á viðhorfi og skilning ráðamanna til þessara staðreynda. Einnig er ljóst að lykill að öruggri heilbrigðisþjónustu eru styrkar stoðir grunnvísindastarfs. Forstjóri Landspítala hefur einnig bent á mikilvægi vísindastarfs fyrir alla kjarnastarfsemi hans. Hins vegar rýmar það illa við þá grátlegu staðreynd að framlög til vísindarannsókna eru < 1% af veltu spítalans meðan það er a.m.k. 6 - 8% meðal sambærilegra háskólasjúkrahúsa á Norðurlöndunum. Líklegt má telja að hlutfallslega góð þátttaka Íslands í samkeppnissjóði á vegum ESB, þ.m.t. Horizon 2020, Erasmus+, og Creative Europe, auk öflugs vísindastarfs aðila eins og Íslenskrar Erðagreiningar og Hjartaverndar hafi haldið okkur á floti síðastliðin ár. Árið 2014 setti þó þáverandi ríkistjórn málaflokkinn loksins á oddinn og lofaði 2,8 milljarða aukningu í samkeppnisjóði Rannsókna- og Tækniþróunarsjóð Rannís. Þá námu framlög til þeirra um 2,2 milljörðum. Áætlunin hljóðaði upp á að árið 2016 yrðu heildarframlög komin í 4 milljarða. Mikillar bjartsýnar rýkti og var áætlað að þetta myndi leiða til þess að hægt yrði að fjármagna allt að 200 stöður doktorsnema árið 2016! Var þetta sérstaklega hugsað til að styrkja nýsköpun innan atvinnulífsins auk þess að efla þróun og rannsóknir á komandi árum. Stórauka átti fjárveitingar til vísinda og nýsköpunar þannig að árið 2016 myndu þær ná 3,0% af vergri landsframleiðslu (VLF). Þáverandi forsætisráðherra sagði þá m.a., „Það er von mín að stefnan og aðgerðaáætlunin, sem nú hefur verið samþykkt, muni efla til muna nýsköpun og þróun hér á landi og hafi jákvæð og varanleg áhrif á hagvöxt og lífskjör til framtíðar litið. Það er í samræmi við áherslur stjórnvalda um nýsköpun í öllum atvinnugreinum“ . Nú er öldin önnur, þrátt fyrir fögur fyrirheit núverandi ríkisstjórnar í upphafi kjörtímabils þá á ekki að hefja lífsnaðsynlegt uppbyggingarstarf heilbrigðisvísinda heldur mæta með blóðugan niðurskurðarhníf og beina honum beint í hjartastað grunnstoða vísindastarfs landsins. Undirritaður skorar á ríkistjórn Íslands að styrkja grunnstoðir heilbrigðisvísinda með því að stórauka fjárframlög til heilbrigðisvísinda í stað niðurskurðar, auk þess að koma á fót sérstökum samkeppnisjóð fyrir heilbrigðisvísindi. Þannig munum við best standa vörð um sjálfstæði lands og þjóðar á 100 ára afmæli þjóðveldisins.Höfundur er yfirlæknir, prófessor og formaður prófessoraráðs Landspítala.
Skoðun Íþróttir fyrir öll, jöfnum og bætum leikinn Hólmfríður Sigþórsdóttir,Anna Þorsteinsdóttir skrifar
Skoðun Nýr „loftslagsvænn“ iðnaður - neikvæð áhrif á lífríki og fiskveiðar Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir skrifar