Klukkan frá öllum sjónarhornum Erlendur S. Þorsteinsson skrifar 9. febrúar 2018 06:00 Í frétt á heimasíðu Stjórnarráðsins hinn 8. febrúar 2018 kynnti Velferðarráðuneytið minnisblað (PDF) starfshóps, sem falið var að kanna „ávinning fyrir lýðheilsu og vellíðan landsmanna af því að leiðrétta klukkuna til samræmis við gang sólar“. Undirritaður óskar að koma á framfæri við heilbrigðisráðherra eftirfarandi athugasemdum við ofangreint minnisblað: Það er strax ljóst af markmiði starfshópsins að einungis var ætlunin að kanna eina hlið þessa máls, aukna birtu að morgni, en ekki horfa á hinar hliðarnar, minni heildarbirtu á vökutíma og minni birtu seinnipart dags. Viðhorf starfshópsins blasir svo við í texta minnisblaðsins þegar segir „Úrtölumenn leiðréttingar klukkunnar hafa bent á […]“. Það er ljóst að verkefnið var ekki að skoða val á milli tveggja kosta (GMT og GMT-1) og skoða jákvæðar og neikvæðar hliðar þeirra beggja. Öllu fremur var verkefnið skilgreint þröngt að rökstyðja „leiðréttingu klukkunnar“. Þ.e.a.s. menn gáfu sér í upphafi að klukkan væri röng og svo þyrfti að finna rökstuðning fyrir breytingunni. Staðreyndin er sú að þetta var upplýst ákvörðun á sínum tíma (1968) að velja svokallaða flýtta klukku. Starfshópurinn gefur sér að „ákvörðun um of fljótan staðartíma á Íslandi var fyrst og fremst tekin með efnahags- og viðskiptahagsmuni að leiðarljósi.“ Þegar greinagerðin með lögum um tímareikning á Íslandi (1968 nr. 6 5. apríl) er lesin eru hins vegar gefnar fjórar meginástæður fyrir þessu vali: Ein af þeim var sú að á þeim tíma gilti flýtta klukkan hvort eð er meira en helming ársins (203-210 daga). Önnur var sú að „dagsbirtan myndi nýtast enn betur“. Sú ástæða er enn í fullu gildi í dag. Fjallað var um minni birtu að morgni í greinargerðina á sínum tíma en á endanum var matið það að flýtt klukka væri betri þegar á heildina væri litið.Greinargerðina má lesa í heild sinni á vef Alþingis (PDF).Úrtölumenn er ekki fallegt orð og lýsir hugarfari starfshópsins í garð þeirra sem eru annarrar skoðunar en starfshópurinn. Í þeirra huga eru þeir, sem hafa fært rök fyrir óbreyttri klukku, fólk sem er að letja menn frá breytingum „einkum vegna leti eða fastheldni“ (íslensk orðabók Menningarsjóðs). Er þetta hugarfar mjög miður. Ráðherra segir í fréttinni „Slík ákvörðun þarf að byggjast á þroskaðri umræðu. Því er mikilvægt að fólk sé reiðubúið að ræða þetta mál af skynsemi og velta fyrir sér rökum með og á móti áður en það myndar sér afstöðu, því þetta skiptir sannarlega máli“ en þessi þroskaða umræða byrjar á því að kalla það fólk, sem er annarrar skoðunar, latt og fastheldið. Undirritaður skorar því á ráðherra: 1) Að setja á stofn nýjan starfshóp, sem hafi það verkefni að kanna „ávinning fyrir lýðheilsu og vellíðan landsmanna af því að halda klukku óbreyttri“ og einkum og sér í lagi að skoða ávinningin af því að á Íslandi er bjartara seinnipartinn þegar skóla og vinnu lýkur og þau jákvæðu áhrif sem það hefur á útivist og heilsueflingu, svo sem göngu, hjólreiðar, sund, golf og hestamennsku, sem aftur minnkar líkur á sjúkdómum, s.s. offitu, sykursýki og hjarta- og æðasjúkdómum. Einnig að skoða áhrif á umferð og slysatíðni, jafnt gangandi, hjólandi og vegfarenda á bílum. Starfshópi þessum verði gefin ekki skemmri tími en þeim fyrri til að skila minnisblaði sínu, einkum og sér lagi vegna þess hve víðfem þessi efni eru á meðan að sjónarhornið um svefn var þröngt. Ef klukku verður breytt á Íslandi tapast 3% af heildarfjölda bjartra stunda milli kl. 7 og 23. Þessar töpuðu stundir safnast nánast allar síðdegis, einmitt þegar fólk hefur betri tíma til útiveru. Nánar tiltekið, milli kl. 16 og 22 tapast 16% birtustunda eða 242 af 1471 björtum stundum. Tapið verður mest að vori og hausti og styttir því þann tíma ársins þar sem auðveldar er að stunda útiveru niður í að vera einungis sumarið. (Eldri) starfshópurinn valdi sér tímabil frá kl. 15 í minnisblaðinu til að fá hagstæðari tölu í umfjöllun sinni, en kl. 15 er fólk vanalega enn í vinnu. Þess vegna velur undirritaður tímabilið frá kl. 16 til að miða við þann tíma þar sem útivera og hreyfing seinnipartinn myndi almennt hefjast. 2) Að fylgjast með umræðu og rannsóknum, sem eru nú að fara af stað í Evrópusambandinu um klukkuna í bandalaginu og fresta ákvarðanatöku hér á landi þar til meiri upplýsingar má fá úr vinnu ESB. Skv. fréttum þá samþykkti Evrópuþingið í dag tillögu um að framkvæmdastjórn Evrópusambandsins skuli kanna og taka af skarið með hvort að hætta eigi með sumar- og vetrartíma í Evrópu. Fréttum fylgir að ef niðurstaðan verði sú að hætta með sumar- og vetrartíma þá þurfi líka að taka afstöðu til þess hvort að festur verði í sessi sumar- eða vetrartíminn; það sé ekki sjálfgefið að nota vetrartímann allt árið um kring. Sjá: Frétt Vísis: ESB kannar hvort hætta skuli með sumar- og vetrartímannFrétt SVT: Sommartiden ska utredas i EUFinnland kom þessari umræðu af stað á Evrópuþinginu en fyrir sænska þinginu liggur tillaga um að festa sumartíma í sessi, sjá („Införande av sommartid året runt“) og infrastrukturminister Svíþjóðar hefur lýst þeirri skoðun sinni að hætta eigi að skipta á milli sumar- og vetrartíma. Ef þetta yrði niðurstaðan þá myndu Svíar festa í sessi það fyrirkomulag sem þegar gildir á Íslandi (og hefur síðan 1968), að nota flýtta klukku. Það eru mörg sjónarmið á þeirri spurningu um hvaða klukku eigi að nota á Íslandi, GMT eða GMT-1. Svefn er einungis eitt þeirra mörgu sjónarmiða. Verði það ofan á í Evrópu, þ.m.t. í Svíþjóð og Finnlandi, löndum á norðurslóðum, að hætta með mismunandi sumar- og vetrartíma og festa í sessi sumartíma að öllum hinum margvíslegu sjónarmiðum virtum, væri það mjög sérstakt ef Ísland kæmist að þeirri séríslensku niðurstöðu að festa vetrartímann í sessi.Undirritaður er stærðfræðingur og tölvunarfræðingur og einnig úrtölumaður að mati starfshóps heilbrigðisráðherra. Undirritaður er einnig mikill áhugamaður um útivist og hreyfingu seinnipartinn og stundar hjólreiðar sér til gamans og heilsubótar að vinnu lokinni. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Tengdar fréttir ESB kannar hvort hætta skuli með sumar- og vetrartíma Evrópuþingið samþykkti í dag tillögu um að framkvæmdastjórn Evrópusambandsins skuli kanna og taka af skarið með hvort hætta eigi með sumar- og vetrartíma í Evrópu. 8. febrúar 2018 13:33 Starfshópur leggur til að klukkan verði leiðrétt Starfshópurinn mælir gegn því að hafa sumar- og vetrartíma og vísar til þess að rannsóknir bendi til þess að slíkar breytingar hafi neikvæð áhrif á heilsu fólks. 8. febrúar 2018 21:18 Mest lesið Jarðakaup í nýjum tilgangi Halla Hrund Logadóttir Skoðun Öll með? – 4.020 kr. hækkun fyrir skatt eftir 16 mánuði! Unnur Helga Óttarsdóttir Skoðun Samt kýs ég Katrínu Jökull Sólberg Auðunsson Skoðun Af auðvaldsmönnum og undirlægjuhætti Ester Hilmarsdóttir Skoðun Köllum það réttu nafni: Fordóma Derek Terell Allen Skoðun Norskir herrar eða íslenskir? Þóra Bergný Guðmundsdóttir Skoðun Örlætisgerningur Vilhjálmur H. Vilhjálmsson Skoðun Norska veiðistöðin Friðrik Erlingsson Skoðun Burt með pólitík á Bessastöðum Kristmundur Carter Skoðun „Almennings“ samgöngur? Bragi Gunnlaugsson Skoðun Skoðun Skoðun Baldur í þágu mannúðar og samfélags Anna María Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Hvar er Reykjavegur? Ari Trausti Guðmundsson skrifar Skoðun Af auðvaldsmönnum og undirlægjuhætti Ester Hilmarsdóttir skrifar Skoðun Hafðu áhrif á líf barna Ída Björg Unnarsdóttir skrifar Skoðun Stórbætum samgöngur Logi Einarsson skrifar Skoðun Norska veiðistöðin Friðrik Erlingsson skrifar Skoðun Köllum það réttu nafni: Fordóma Derek Terell Allen skrifar Skoðun Ótrúverðugt plan að annars góðum markmiðum Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Formleg uppgjöf Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Örlætisgerningur Vilhjálmur H. Vilhjálmsson skrifar Skoðun Fjármunum veitt þangað sem neyðin er mest Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Sjálfbær framtíð Vestfjarða Sigríður Ólöf Kristjánsdóttir,Aðalsteinn Óskarsson skrifar Skoðun Burt með pólitík á Bessastöðum Kristmundur Carter skrifar Skoðun Náttúran njóti vafans, ótímabundið Bjarkey Olsen Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Íþróttir fyrir öll, jöfnum og bætum leikinn Hólmfríður Sigþórsdóttir,Anna Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Nýr „loftslagsvænn“ iðnaður - neikvæð áhrif á lífríki og fiskveiðar Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun „Almennings“ samgöngur? Bragi Gunnlaugsson skrifar Skoðun Góður forseti G. Pétur Matthíasson skrifar Skoðun Hvers vegna Halla Tómasdóttir? Guðjón Sigurðsson skrifar Skoðun Heimildin sem hvarf úr frumvarpi matvælaráðherra Vala Árnadóttir skrifar Skoðun Sníða sér stakk eftir vexti Guðni Magnús Ingvason skrifar Skoðun Norskir herrar eða íslenskir? Þóra Bergný Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Af hverju ertu að bjóða þig fram? Sigurður Ragnarsson skrifar Skoðun Við styðjum Guðmund Karl! Katrín Valdís Hjartardóttir,Andrea Bóel Bæringsdóttir,Guðbjörg Harpa Ingimundardóttir skrifar Skoðun Hagfræðin á Heimildinni Bjarnheiður Hallsdóttir skrifar Skoðun Hreinleikaþráin Bjarni Karlsson skrifar Skoðun Heimilisleysi blasir við öryrkjum Svanberg Hreinsson skrifar Skoðun Hvað getur Ísland gefið öðrum þjóðum? Gunnar Hersveinn skrifar Skoðun Veðrið, veskið og Íslendingurinn María Rut Kristinsdóttir skrifar Skoðun Að mæðra barn í hjarta sínu Hólmfríður Anna Baldursdóttir skrifar Sjá meira
Í frétt á heimasíðu Stjórnarráðsins hinn 8. febrúar 2018 kynnti Velferðarráðuneytið minnisblað (PDF) starfshóps, sem falið var að kanna „ávinning fyrir lýðheilsu og vellíðan landsmanna af því að leiðrétta klukkuna til samræmis við gang sólar“. Undirritaður óskar að koma á framfæri við heilbrigðisráðherra eftirfarandi athugasemdum við ofangreint minnisblað: Það er strax ljóst af markmiði starfshópsins að einungis var ætlunin að kanna eina hlið þessa máls, aukna birtu að morgni, en ekki horfa á hinar hliðarnar, minni heildarbirtu á vökutíma og minni birtu seinnipart dags. Viðhorf starfshópsins blasir svo við í texta minnisblaðsins þegar segir „Úrtölumenn leiðréttingar klukkunnar hafa bent á […]“. Það er ljóst að verkefnið var ekki að skoða val á milli tveggja kosta (GMT og GMT-1) og skoða jákvæðar og neikvæðar hliðar þeirra beggja. Öllu fremur var verkefnið skilgreint þröngt að rökstyðja „leiðréttingu klukkunnar“. Þ.e.a.s. menn gáfu sér í upphafi að klukkan væri röng og svo þyrfti að finna rökstuðning fyrir breytingunni. Staðreyndin er sú að þetta var upplýst ákvörðun á sínum tíma (1968) að velja svokallaða flýtta klukku. Starfshópurinn gefur sér að „ákvörðun um of fljótan staðartíma á Íslandi var fyrst og fremst tekin með efnahags- og viðskiptahagsmuni að leiðarljósi.“ Þegar greinagerðin með lögum um tímareikning á Íslandi (1968 nr. 6 5. apríl) er lesin eru hins vegar gefnar fjórar meginástæður fyrir þessu vali: Ein af þeim var sú að á þeim tíma gilti flýtta klukkan hvort eð er meira en helming ársins (203-210 daga). Önnur var sú að „dagsbirtan myndi nýtast enn betur“. Sú ástæða er enn í fullu gildi í dag. Fjallað var um minni birtu að morgni í greinargerðina á sínum tíma en á endanum var matið það að flýtt klukka væri betri þegar á heildina væri litið.Greinargerðina má lesa í heild sinni á vef Alþingis (PDF).Úrtölumenn er ekki fallegt orð og lýsir hugarfari starfshópsins í garð þeirra sem eru annarrar skoðunar en starfshópurinn. Í þeirra huga eru þeir, sem hafa fært rök fyrir óbreyttri klukku, fólk sem er að letja menn frá breytingum „einkum vegna leti eða fastheldni“ (íslensk orðabók Menningarsjóðs). Er þetta hugarfar mjög miður. Ráðherra segir í fréttinni „Slík ákvörðun þarf að byggjast á þroskaðri umræðu. Því er mikilvægt að fólk sé reiðubúið að ræða þetta mál af skynsemi og velta fyrir sér rökum með og á móti áður en það myndar sér afstöðu, því þetta skiptir sannarlega máli“ en þessi þroskaða umræða byrjar á því að kalla það fólk, sem er annarrar skoðunar, latt og fastheldið. Undirritaður skorar því á ráðherra: 1) Að setja á stofn nýjan starfshóp, sem hafi það verkefni að kanna „ávinning fyrir lýðheilsu og vellíðan landsmanna af því að halda klukku óbreyttri“ og einkum og sér í lagi að skoða ávinningin af því að á Íslandi er bjartara seinnipartinn þegar skóla og vinnu lýkur og þau jákvæðu áhrif sem það hefur á útivist og heilsueflingu, svo sem göngu, hjólreiðar, sund, golf og hestamennsku, sem aftur minnkar líkur á sjúkdómum, s.s. offitu, sykursýki og hjarta- og æðasjúkdómum. Einnig að skoða áhrif á umferð og slysatíðni, jafnt gangandi, hjólandi og vegfarenda á bílum. Starfshópi þessum verði gefin ekki skemmri tími en þeim fyrri til að skila minnisblaði sínu, einkum og sér lagi vegna þess hve víðfem þessi efni eru á meðan að sjónarhornið um svefn var þröngt. Ef klukku verður breytt á Íslandi tapast 3% af heildarfjölda bjartra stunda milli kl. 7 og 23. Þessar töpuðu stundir safnast nánast allar síðdegis, einmitt þegar fólk hefur betri tíma til útiveru. Nánar tiltekið, milli kl. 16 og 22 tapast 16% birtustunda eða 242 af 1471 björtum stundum. Tapið verður mest að vori og hausti og styttir því þann tíma ársins þar sem auðveldar er að stunda útiveru niður í að vera einungis sumarið. (Eldri) starfshópurinn valdi sér tímabil frá kl. 15 í minnisblaðinu til að fá hagstæðari tölu í umfjöllun sinni, en kl. 15 er fólk vanalega enn í vinnu. Þess vegna velur undirritaður tímabilið frá kl. 16 til að miða við þann tíma þar sem útivera og hreyfing seinnipartinn myndi almennt hefjast. 2) Að fylgjast með umræðu og rannsóknum, sem eru nú að fara af stað í Evrópusambandinu um klukkuna í bandalaginu og fresta ákvarðanatöku hér á landi þar til meiri upplýsingar má fá úr vinnu ESB. Skv. fréttum þá samþykkti Evrópuþingið í dag tillögu um að framkvæmdastjórn Evrópusambandsins skuli kanna og taka af skarið með hvort að hætta eigi með sumar- og vetrartíma í Evrópu. Fréttum fylgir að ef niðurstaðan verði sú að hætta með sumar- og vetrartíma þá þurfi líka að taka afstöðu til þess hvort að festur verði í sessi sumar- eða vetrartíminn; það sé ekki sjálfgefið að nota vetrartímann allt árið um kring. Sjá: Frétt Vísis: ESB kannar hvort hætta skuli með sumar- og vetrartímannFrétt SVT: Sommartiden ska utredas i EUFinnland kom þessari umræðu af stað á Evrópuþinginu en fyrir sænska þinginu liggur tillaga um að festa sumartíma í sessi, sjá („Införande av sommartid året runt“) og infrastrukturminister Svíþjóðar hefur lýst þeirri skoðun sinni að hætta eigi að skipta á milli sumar- og vetrartíma. Ef þetta yrði niðurstaðan þá myndu Svíar festa í sessi það fyrirkomulag sem þegar gildir á Íslandi (og hefur síðan 1968), að nota flýtta klukku. Það eru mörg sjónarmið á þeirri spurningu um hvaða klukku eigi að nota á Íslandi, GMT eða GMT-1. Svefn er einungis eitt þeirra mörgu sjónarmiða. Verði það ofan á í Evrópu, þ.m.t. í Svíþjóð og Finnlandi, löndum á norðurslóðum, að hætta með mismunandi sumar- og vetrartíma og festa í sessi sumartíma að öllum hinum margvíslegu sjónarmiðum virtum, væri það mjög sérstakt ef Ísland kæmist að þeirri séríslensku niðurstöðu að festa vetrartímann í sessi.Undirritaður er stærðfræðingur og tölvunarfræðingur og einnig úrtölumaður að mati starfshóps heilbrigðisráðherra. Undirritaður er einnig mikill áhugamaður um útivist og hreyfingu seinnipartinn og stundar hjólreiðar sér til gamans og heilsubótar að vinnu lokinni.
ESB kannar hvort hætta skuli með sumar- og vetrartíma Evrópuþingið samþykkti í dag tillögu um að framkvæmdastjórn Evrópusambandsins skuli kanna og taka af skarið með hvort hætta eigi með sumar- og vetrartíma í Evrópu. 8. febrúar 2018 13:33
Starfshópur leggur til að klukkan verði leiðrétt Starfshópurinn mælir gegn því að hafa sumar- og vetrartíma og vísar til þess að rannsóknir bendi til þess að slíkar breytingar hafi neikvæð áhrif á heilsu fólks. 8. febrúar 2018 21:18
Skoðun Íþróttir fyrir öll, jöfnum og bætum leikinn Hólmfríður Sigþórsdóttir,Anna Þorsteinsdóttir skrifar
Skoðun Nýr „loftslagsvænn“ iðnaður - neikvæð áhrif á lífríki og fiskveiðar Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir skrifar
Skoðun Við styðjum Guðmund Karl! Katrín Valdís Hjartardóttir,Andrea Bóel Bæringsdóttir,Guðbjörg Harpa Ingimundardóttir skrifar