Ánægjuleg samstaða – ömurleg umræða Arna Guðmundsdóttir skrifar 14. nóvember 2017 07:00 Þjóðin stendur saman sem einn maður um heilbrigðiskerfið í landinu. Það er ánægjulegt. Við viljum öll að þjónustan sé fyrsta flokks og að ríkið greiði fyrir hana úr sameiginlegum sjóðum okkar. Við viljum að allir séu jafnir í þessu sameiginlega öryggisneti og við viljum forðast það að einn geti keypt sér forgang fram yfir annan vegna efnahags. Um þetta erum við öll sammála. Við búum í fámennu og strjálbýlu landi. Það þarf útsjónarsemi til þess að veita framúrskarandi heilbrigðisþjónustu þegar þjóðin telur aðeins 340 þúsund manns og erlendir ferðamenn eru farnir að teljast í milljónum á hverju ári. Lausnin felst í fjölbreytni og sveigjanleika, tækniframförum og teymisvinnu þar sem sérfræðiþekking og fjarlækningar eru gjörnýttar, álagi dreift og samvinna sett í fyrirrúm. Að mörgu leyti erum við að standa okkur afskaplega vel. Við vitum líka öll að það er hægt að gera enn betur og þá ekki síst í umönnun aldraðra. Til þess þarf aukið fjármagn en það þarf líka nýjar umferðaræðar í heilbrigðiskerfinu. Stofnbrautirnar geta ekki allar legið til spítalans vegna þess að hann er í fyrsta lagi yfirfullur og öðru lagi undirmannaður. Hvers vegna leggst þá svona margt málsmetandi fólk í vörn og jafnvel níð þegar ódýr og hagkvæm sérfræðilæknisþjónusta, greidd úr sameiginlegum almannatryggingum þjóðarinnar, kemur til bjargar með álíka hætti og er að gerast í löndunum allt í kringum okkur? Hvers vegna eru svona margir reiðubúnir til þess að tala árangur okkar niður og jafnvel með rangtúlkunum og vísvitandi blekkingum?Ábyrgðarlaust og ósanngjarnt Svarið er væntanlega ekki einfalt. Í aðalatriðum má samt gera ráð fyrir því að í baráttunni fyrir auknum fjárveitingum sé best fyrir heilbrigðisgeirann að draga upp sem dekksta mynd af núverandi ástandi. Hjá viðkomandi stjórnmálamönnum er tilgangurinn e.t.v. sá að ganga í augu kjósenda og lokka þá á sitt band. Hvort tveggja er í senn ábyrgðarlaust og ósanngjarnt. Fjórða valdið, fjölmiðlarnir, verða að vera gagnrýnir og spyrja nánar. Á nýlegri málstofu Þjóðarspegils Félagsvísindastofnunar Háskóla Íslands var fjallað um niðurstöður í könnun á meðal landsmanna um viðhorf þeirra til heilbrigðisþjónustunnar. Samkvæmt endursögn Sigrúnar Ólafsdóttur, prófessors við Háskóla Íslands, vilja 99% þjóðarinnar að þjónustan sé á ábyrgð ríkisins og það er gott. Hjá henni kom einnig fram að 94% þjóðarinnar vilja að ríkið veiti þessa þjónustu. Hvað skyldi það nákvæmlega þýða? Að RÍKIÐ VEITI þjónustuna? Getur verið að það sé náskylt því að RÍKIÐ BORGI þjónustuna? Hvernig var spurt? Til þess að upplýsa lesendur var spurningin nákvæmlega svona: „Fólk hefur mismunandi skoðanir á því hver á að veita þjónustu á Íslandi. Hver finnst þér að eigi helst að veita heilbrigðisþjónustu fyrir þá sem veikir eru? 1. Stjórnvöld. 2. Einkafyrirtæki/samtök rekin í hagnaðarskyni. 3. Samtök sem ekki eru rekin í hagnaðarskyni/góðgerðarsamtök/samvinnufélög. 4. Trúfélög. 5. Fjölskylda, ættingjar eða vinir.“ Í lokin voru aðrir valkostir, s.s. veit ekki o.s.frv. Finnst fleirum en mér þessi spurning bæði óskýr og leiðandi? Auðvitað viljum við langflest að ríkið greiði fyrir heilbrigðisþjónustu allra landsmanna. Mér er hins vegar til efs að 94% þjóðarinnar séu mótfallin einkarekinni heilbrigðisstarfsemi á borð við tannlækningar, sjúkraþjálfun, fæðingarþjónustu eða heimaþjónustu ljósmæðra, heilsugæslu sem rekin er af heimilislæknum og sérfræðilæknastöðvum eins og Domus Medica, Orkuhúsinu o.fl. Á þessum stöðum mælist mikil ánægja viðskiptavina með þjónustuna sem ríkið greiðir fyrir í gegnum Sjúkratryggingar Íslands. Viðskiptavinurinn finnur væntanlega lítinn mun á því hvort ríkið eða einkaaðilar veiti þjónustuna. Aðalatriðið er að ríkið borgar í báðum tilfellum. Á undanförnum misserum hefur Landlæknir margsinnis talað heilbrigðiskerfi okkar niður og jafnvel dregið í efa niðurstöður viðurkenndra alþjóðlegra samanburðarmælinga á gæðum heilbrigðisþjónustu í mismunandi löndum. Hann hefur ásakað sjálfstætt starfandi sérfræðilækna um að vinna ekki störf sín innan veggja Landspítalans af heilum hug. Hann hefur ítrekað gefið í skyn að kostnaður vegna einkarekinnar heilbrigðisþjónustu sé meiri en kostnaður af opinberri þjónustu. Umræðan um einkarekstur í heilbrigðisþjónustunni er á villigötum. Um er að kenna markvissum málflutningi ýmissa aðila sem vilja umfang opinbers reksturs sem mestan. Rangfærslur eru endurteknar í trausti þess að dropinn holi steininn. Einkarekstri á heilbrigðissviði og einkavæðingu heilbrigðisþjónustunnar er vísvitandi ruglað saman og gert að einu og sama hugtakinu enda þótt gjörólík séu. Þessi grein er enn eitt ákallið um breytingar í umræðuhefð á Íslandi. Heilbrigðisþjónustan er landsmönnum öllum einlægt hjartans mál. Þeir eiga það skilið að þeir sem leiða umræðuna á því sviði, hvort sem er úr röðum heilbrigðisgeirans sjálfs, stjórnmálanna eða fjölmiðlanna fjalli um málaflokkinn af fagmennsku og heiðarleika. Ég er viss um að í þeirri umræðu verður einn stór samnefnari: Við viljum hafa einn greiðanda, ríkið, að allri heilbrigðisþjónustu og við viljum að allir hafi sama aðgengi að framúrskarandi gæðum á eins hagstæðu verði og frekast er unnt. Höfundur er formaður Læknafélags Reykjavíkur. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Birtist í Fréttablaðinu Mest lesið Bréf frá móður Berglind Fríða Viggósdóttir Skoðun Fjallkonan nýja, hún Katrín Þorvaldur Logason Skoðun Njótum reynslu Katrínar Valgerður Bjarnadóttir Skoðun Fjöldi fyrirtækja hætta með Rapyd Oddný Björg Rafnsdóttir Skoðun Forsetaframbjóðendur undir áhrifum Kremlverja? Bjarni Már Magnússon Skoðun 30% kaupmáttaraukning með evru Guðmundur Ragnarsson Skoðun Vill ekki lengur íslenzkan her? Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Hafa íslensk fjarskiptafélög málað sig út í horn? Aron Heiðar Steinsson Skoðun Forseti Íslands, Baldur Þórhallsson Friðrik Erlingsson Skoðun Á Ísland framtíð í NATO? Hilmar Þór Hilmarsson Skoðun Skoðun Skoðun Fjöldi fyrirtækja hætta með Rapyd Oddný Björg Rafnsdóttir skrifar Skoðun Forsetaframbjóðendur undir áhrifum Kremlverja? Bjarni Már Magnússon skrifar Skoðun Bréf frá móður Berglind Fríða Viggósdóttir skrifar Skoðun Vill ekki lengur íslenzkan her? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hafa íslensk fjarskiptafélög málað sig út í horn? Aron Heiðar Steinsson skrifar Skoðun Á Ísland framtíð í NATO? Hilmar Þór Hilmarsson skrifar Skoðun Fjallkonan nýja, hún Katrín Þorvaldur Logason skrifar Skoðun Heilsa íslenskrar þjóðar, samofin framþróun í læknisfræði á Íslandi Theódór Skúli Sigurðsson skrifar Skoðun Njótum reynslu Katrínar Valgerður Bjarnadóttir skrifar Skoðun Katrínu á Bessastaði Brynja Þorbjörnsdóttir skrifar Skoðun Eru stjórnvöld að virða réttindi barna á flótta? Hópur fólks í ungmennaráði UNICEF á Íslandi skrifar Skoðun Forseti Íslands, Baldur Þórhallsson Friðrik Erlingsson skrifar Skoðun Algeng mistök við fasteignakaup og hvernig þú forðast þau Kristín Ósk Þórðardóttir skrifar Skoðun Er ungum mönnum sama um sjófólk? Kjartan Sveinn Guðmundsson skrifar Skoðun Þörfin fyrir heimilislækna Bjarni Jónsson skrifar Skoðun Um lýðræði — Þrjár spurningar til forsetaframbjóðenda Hjörtur Hjartarson skrifar Skoðun 30% kaupmáttaraukning með evru Guðmundur Ragnarsson skrifar Skoðun Halla Tómasdóttir yrði góður forseti Rannveig Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Forsetinn má ekki fara á taugum Gísli Jökull Gíslason skrifar Skoðun „Brandarinn er búinn!“ María Heba Þorkelsdóttir skrifar Skoðun Katrín kann sig Aðalheiður Björk Olgudóttir skrifar Skoðun Löggæsla er mikilvæg grunnþjónusta við fólkið í landinu Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Menntamorð Ingólfur Gíslason skrifar Skoðun Náttúruminjasafn Íslands má sinna sýningahaldi! Hilmar J. Malmquist skrifar Skoðun Hvers vegna þurfti að farga bókinni? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hjarta umhverfismála Margrét Júlía Rafnsdóttir skrifar Skoðun Hugsjónir og fræðimennska – einstakt veganesti Baldurs í embætti forseta Íslands Rannveig Traustadóttir skrifar Skoðun Ísland hástökkvari í málefnum hinsegin fólks Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Banvænt aðgerðarleysi Tómas A. Tómasson skrifar Skoðun Viltu koma í ferðalag? Guðmundur Björnsson skrifar Sjá meira
Þjóðin stendur saman sem einn maður um heilbrigðiskerfið í landinu. Það er ánægjulegt. Við viljum öll að þjónustan sé fyrsta flokks og að ríkið greiði fyrir hana úr sameiginlegum sjóðum okkar. Við viljum að allir séu jafnir í þessu sameiginlega öryggisneti og við viljum forðast það að einn geti keypt sér forgang fram yfir annan vegna efnahags. Um þetta erum við öll sammála. Við búum í fámennu og strjálbýlu landi. Það þarf útsjónarsemi til þess að veita framúrskarandi heilbrigðisþjónustu þegar þjóðin telur aðeins 340 þúsund manns og erlendir ferðamenn eru farnir að teljast í milljónum á hverju ári. Lausnin felst í fjölbreytni og sveigjanleika, tækniframförum og teymisvinnu þar sem sérfræðiþekking og fjarlækningar eru gjörnýttar, álagi dreift og samvinna sett í fyrirrúm. Að mörgu leyti erum við að standa okkur afskaplega vel. Við vitum líka öll að það er hægt að gera enn betur og þá ekki síst í umönnun aldraðra. Til þess þarf aukið fjármagn en það þarf líka nýjar umferðaræðar í heilbrigðiskerfinu. Stofnbrautirnar geta ekki allar legið til spítalans vegna þess að hann er í fyrsta lagi yfirfullur og öðru lagi undirmannaður. Hvers vegna leggst þá svona margt málsmetandi fólk í vörn og jafnvel níð þegar ódýr og hagkvæm sérfræðilæknisþjónusta, greidd úr sameiginlegum almannatryggingum þjóðarinnar, kemur til bjargar með álíka hætti og er að gerast í löndunum allt í kringum okkur? Hvers vegna eru svona margir reiðubúnir til þess að tala árangur okkar niður og jafnvel með rangtúlkunum og vísvitandi blekkingum?Ábyrgðarlaust og ósanngjarnt Svarið er væntanlega ekki einfalt. Í aðalatriðum má samt gera ráð fyrir því að í baráttunni fyrir auknum fjárveitingum sé best fyrir heilbrigðisgeirann að draga upp sem dekksta mynd af núverandi ástandi. Hjá viðkomandi stjórnmálamönnum er tilgangurinn e.t.v. sá að ganga í augu kjósenda og lokka þá á sitt band. Hvort tveggja er í senn ábyrgðarlaust og ósanngjarnt. Fjórða valdið, fjölmiðlarnir, verða að vera gagnrýnir og spyrja nánar. Á nýlegri málstofu Þjóðarspegils Félagsvísindastofnunar Háskóla Íslands var fjallað um niðurstöður í könnun á meðal landsmanna um viðhorf þeirra til heilbrigðisþjónustunnar. Samkvæmt endursögn Sigrúnar Ólafsdóttur, prófessors við Háskóla Íslands, vilja 99% þjóðarinnar að þjónustan sé á ábyrgð ríkisins og það er gott. Hjá henni kom einnig fram að 94% þjóðarinnar vilja að ríkið veiti þessa þjónustu. Hvað skyldi það nákvæmlega þýða? Að RÍKIÐ VEITI þjónustuna? Getur verið að það sé náskylt því að RÍKIÐ BORGI þjónustuna? Hvernig var spurt? Til þess að upplýsa lesendur var spurningin nákvæmlega svona: „Fólk hefur mismunandi skoðanir á því hver á að veita þjónustu á Íslandi. Hver finnst þér að eigi helst að veita heilbrigðisþjónustu fyrir þá sem veikir eru? 1. Stjórnvöld. 2. Einkafyrirtæki/samtök rekin í hagnaðarskyni. 3. Samtök sem ekki eru rekin í hagnaðarskyni/góðgerðarsamtök/samvinnufélög. 4. Trúfélög. 5. Fjölskylda, ættingjar eða vinir.“ Í lokin voru aðrir valkostir, s.s. veit ekki o.s.frv. Finnst fleirum en mér þessi spurning bæði óskýr og leiðandi? Auðvitað viljum við langflest að ríkið greiði fyrir heilbrigðisþjónustu allra landsmanna. Mér er hins vegar til efs að 94% þjóðarinnar séu mótfallin einkarekinni heilbrigðisstarfsemi á borð við tannlækningar, sjúkraþjálfun, fæðingarþjónustu eða heimaþjónustu ljósmæðra, heilsugæslu sem rekin er af heimilislæknum og sérfræðilæknastöðvum eins og Domus Medica, Orkuhúsinu o.fl. Á þessum stöðum mælist mikil ánægja viðskiptavina með þjónustuna sem ríkið greiðir fyrir í gegnum Sjúkratryggingar Íslands. Viðskiptavinurinn finnur væntanlega lítinn mun á því hvort ríkið eða einkaaðilar veiti þjónustuna. Aðalatriðið er að ríkið borgar í báðum tilfellum. Á undanförnum misserum hefur Landlæknir margsinnis talað heilbrigðiskerfi okkar niður og jafnvel dregið í efa niðurstöður viðurkenndra alþjóðlegra samanburðarmælinga á gæðum heilbrigðisþjónustu í mismunandi löndum. Hann hefur ásakað sjálfstætt starfandi sérfræðilækna um að vinna ekki störf sín innan veggja Landspítalans af heilum hug. Hann hefur ítrekað gefið í skyn að kostnaður vegna einkarekinnar heilbrigðisþjónustu sé meiri en kostnaður af opinberri þjónustu. Umræðan um einkarekstur í heilbrigðisþjónustunni er á villigötum. Um er að kenna markvissum málflutningi ýmissa aðila sem vilja umfang opinbers reksturs sem mestan. Rangfærslur eru endurteknar í trausti þess að dropinn holi steininn. Einkarekstri á heilbrigðissviði og einkavæðingu heilbrigðisþjónustunnar er vísvitandi ruglað saman og gert að einu og sama hugtakinu enda þótt gjörólík séu. Þessi grein er enn eitt ákallið um breytingar í umræðuhefð á Íslandi. Heilbrigðisþjónustan er landsmönnum öllum einlægt hjartans mál. Þeir eiga það skilið að þeir sem leiða umræðuna á því sviði, hvort sem er úr röðum heilbrigðisgeirans sjálfs, stjórnmálanna eða fjölmiðlanna fjalli um málaflokkinn af fagmennsku og heiðarleika. Ég er viss um að í þeirri umræðu verður einn stór samnefnari: Við viljum hafa einn greiðanda, ríkið, að allri heilbrigðisþjónustu og við viljum að allir hafi sama aðgengi að framúrskarandi gæðum á eins hagstæðu verði og frekast er unnt. Höfundur er formaður Læknafélags Reykjavíkur.
Skoðun Heilsa íslenskrar þjóðar, samofin framþróun í læknisfræði á Íslandi Theódór Skúli Sigurðsson skrifar
Skoðun Eru stjórnvöld að virða réttindi barna á flótta? Hópur fólks í ungmennaráði UNICEF á Íslandi skrifar
Skoðun Algeng mistök við fasteignakaup og hvernig þú forðast þau Kristín Ósk Þórðardóttir skrifar
Skoðun Löggæsla er mikilvæg grunnþjónusta við fólkið í landinu Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir skrifar
Skoðun Hugsjónir og fræðimennska – einstakt veganesti Baldurs í embætti forseta Íslands Rannveig Traustadóttir skrifar