Það er ekkert til sem heitir ungbarn Sæunn Kjartansdóttir skrifar 11. október 2017 10:00 Þessa sérkennilegu staðhæfingu lét virtur barnalæknir og sálgreinir að nafni Donald Winnicott hafa eftir sér upp úr miðri síðustu öld. Með orðum sínum vildi hann vekja athygli á þeirri einföldu staðreynd að án umönnunaraðila eigi barn sér enga lífsvon. Þess vegna er tómt mál að tala um ungbarn sem einangrað fyrirbæri, alltaf þarf að fjalla um börn og vanda þeirra í samhengi við þá sem annast þau. Því það er ekki nóg með að líf barna sé í höndum annarra heldur hefur viðmót og líðan foreldra og annarra sem annast þau bein áhrif á þroska þeirra, heilsu, bjargráð, persónuleika og lífsviðhorf. Allt stafar þetta af því hve næmur barnsheilinn er fyrir áhrifum umhverfisins á fyrstu árum ævinnar. Þetta gerir barni kleift að aðlagast aðstæðum sem það býr við og þróa með sér bjargráð sem henta á hverjum stað. Þannig lærir barn á Íslandi að tala íslensku en ekki swahili og það lærir að skýla sér fyrir rigningu frekar en að safna regnvatni. Að sama skapi lærir barn sem elst upp við skammir og ofbeldi að búast við ógn og verja sig fyrir henni en barn sem venst því að á það sé hlustað lærir að treysta öðrum og njóta samskipta. Heimilisaðstæður og atlæti þeirra sem annast barnið fyrstu árin hefur bein áhrif á sjálfsmynd þess, hegðun, þroska, viðhorf og heilsufar fram á fullorðinsár, líkamlegt ekki síður en andlegt. Mesta ábyrgðin hvílir á foreldrum sem óhjákvæmilega eru misvel í stakk búnir til að setja þarfir annarrar manneskju í forgang allan sólarhringinn, alla daga vikunnar. Þeir hafa líka misjafnlega mikinn stuðning úr sínu nærumhverfi. Umönnun ungbarns getur verið óheyrilega krefjandi og ýtt foreldrum út á ystu nöf, sérstaklega þeim sem eiga erfiða reynslu úr barnæsku, hafa lítinn stuðning eða glíma við heilsuvanda af einhverju tagi. Viðvarandi vanlíðan og streita foreldra getur komið í veg fyrir að þeir ráði við að veita barninu sínu þá örvun, ástúð og öryggi sem það þarf lífsnauðsynlega á að halda. Þess vegna verður heilbrigðiskerfið að vera tilbúið til að grípa inn í. Í stað þess að leita raskana eða sjúkdóma hjá barni sem sýnir vanlíðan eða hegðunarfrávik þarf að skoða viðbrögð þess í samhengi við líðan og viðmót þeirra sem annast það. Brýnt er að gera faglega aðstoð aðgengilega fyrir alla fjölskylduna fyrstu 1000 dagana, sem er meðgangan og fyrstu tvö ár barnsins. Sumum fjölskyldum nægir lítils háttar stuðningur en aðrir þurfa lengri meðferð. Lykilatriðið er að grípa tímanlega inn í því að ungbörn geta ekki beðið. Stjórnvöld verða að taka alvarlega niðurstöður óteljandi rannsókna sem sýna fram á langvarandi áhrif ytri aðstæðna á heilaþroska barna fyrstu árin. Það gerðu breskir þingmenn og samþykktu þverpólitískan sáttmála sem tryggir geðheilbrigðisþjónustu fyrir öll börn fyrsta 1001 daginn. Nú ríður á að íslenskir þingmenn vakni til vitundar um ábyrgð sína gagnvart yngstu börnunum og horfist í augu við hversu dýrkeypt það er fyrir fjölskyldur og samfélagið að ungbörn og foreldrar þeirra fái ekki geðheilbrigðisþjónustu við hæfi.Vitundarvakning 1001 hópsins. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Tengdar fréttir Fyrsti 1001 dagurinn: Ungbörn geta ekki beðið! 1001 hópurinn er hópur fagfólks frá ýmsum stofnunum samfélagsins sem láta sig velferð ungbarna varða. 9. október 2017 06:00 Mest lesið Samt kýs ég Katrínu Jökull Sólberg Auðunsson Skoðun Mýtan um launin Elsa Nore Skoðun Gummi Kalli, einlægur, skemmtilegur og frábær leiðtogi Arnar Ragnarsson Skoðun Átt þú rétt á sumarbústað? Unnur Hrefna Jóhannsdóttir Skoðun Forsetinn minn 2024 Ágústa Árnadóttir Skoðun Baldur Þórhallsson er minn forseti! Sara Dögg Svanhildardóttir Skoðun Ræstingafyrirtæki og starfsmannaleigur í jafnréttisparadísinni Valgerður Árnadóttir Skoðun Tíminn að renna út Ragnar Þór Ingólfsson Skoðun Vonbrigði fyrir þá verst settu Guðmundur Ingi Kristinsson Skoðun Vanefndir Flugakademíu Íslands Gunnar Hjörtur Hagbarðsson Skoðun Skoðun Skoðun Gummi Kalli, einlægur, skemmtilegur og frábær leiðtogi Arnar Ragnarsson skrifar Skoðun Ræstingafyrirtæki og starfsmannaleigur í jafnréttisparadísinni Valgerður Árnadóttir skrifar Skoðun Forysta til framtíðar Hópur presta skrifar Skoðun Fyrir hverja eru skoðanakannanir? Einar Jóhannes Guðnason skrifar Skoðun Án varna, ekkert frelsi Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Mýtan um launin Elsa Nore skrifar Skoðun Samt kýs ég Katrínu Jökull Sólberg Auðunsson skrifar Skoðun Viltu vera memm? Birna Dröfn Birgisdóttir skrifar Skoðun Tíminn að renna út Ragnar Þór Ingólfsson skrifar Skoðun Átt þú rétt á sumarbústað? Unnur Hrefna Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Vonbrigði fyrir þá verst settu Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun Fögnum unnum sigrum og aðlögumst nýjum tímum Kolbrún Halldórsdóttir skrifar Skoðun Baldur Þórhallsson er minn forseti! Sara Dögg Svanhildardóttir skrifar Skoðun Baráttan heldur áfram Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Forsetinn minn 2024 Ágústa Árnadóttir skrifar Skoðun Vanefndir Flugakademíu Íslands Gunnar Hjörtur Hagbarðsson skrifar Skoðun Hippókratesareiðurinn þarf að verða að veruleika Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Ólafur og Katrín á RÚV Þorvaldur Logason skrifar Skoðun Úthvíld ríkisstjórn? Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Raforkan er auðlind þjóðarinnar Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Að velja forseta Stefán Bogi Sveinsson skrifar Skoðun Biskupskjör: Stuðningsyfirlýsing Hákon Leifsson,Sigrid Rolof skrifar Skoðun Kennslustund í „selfies“ Anna Gunndís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Synjunarvald gegn virkjunum Jón Steinar Gunnlaugsson skrifar Skoðun Bóndi hvað! Sigríður Ævarsdóttir skrifar Skoðun Dagsbirtan lyftir andanum Hólmfríður Ósmann Jónsdóttir,Hrefna Björg Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Kveikur brennur út Þorsteinn Sæmundsson skrifar Skoðun Gætir þú lifað af örorkubótum? Guðmunda G. Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Spurt og svarað um útlendingamál Indriði Stefánsson skrifar Skoðun Jafnaðarmannastefnan – stefna velferðar Sigfús Ómar Höskuldsson skrifar Sjá meira
Þessa sérkennilegu staðhæfingu lét virtur barnalæknir og sálgreinir að nafni Donald Winnicott hafa eftir sér upp úr miðri síðustu öld. Með orðum sínum vildi hann vekja athygli á þeirri einföldu staðreynd að án umönnunaraðila eigi barn sér enga lífsvon. Þess vegna er tómt mál að tala um ungbarn sem einangrað fyrirbæri, alltaf þarf að fjalla um börn og vanda þeirra í samhengi við þá sem annast þau. Því það er ekki nóg með að líf barna sé í höndum annarra heldur hefur viðmót og líðan foreldra og annarra sem annast þau bein áhrif á þroska þeirra, heilsu, bjargráð, persónuleika og lífsviðhorf. Allt stafar þetta af því hve næmur barnsheilinn er fyrir áhrifum umhverfisins á fyrstu árum ævinnar. Þetta gerir barni kleift að aðlagast aðstæðum sem það býr við og þróa með sér bjargráð sem henta á hverjum stað. Þannig lærir barn á Íslandi að tala íslensku en ekki swahili og það lærir að skýla sér fyrir rigningu frekar en að safna regnvatni. Að sama skapi lærir barn sem elst upp við skammir og ofbeldi að búast við ógn og verja sig fyrir henni en barn sem venst því að á það sé hlustað lærir að treysta öðrum og njóta samskipta. Heimilisaðstæður og atlæti þeirra sem annast barnið fyrstu árin hefur bein áhrif á sjálfsmynd þess, hegðun, þroska, viðhorf og heilsufar fram á fullorðinsár, líkamlegt ekki síður en andlegt. Mesta ábyrgðin hvílir á foreldrum sem óhjákvæmilega eru misvel í stakk búnir til að setja þarfir annarrar manneskju í forgang allan sólarhringinn, alla daga vikunnar. Þeir hafa líka misjafnlega mikinn stuðning úr sínu nærumhverfi. Umönnun ungbarns getur verið óheyrilega krefjandi og ýtt foreldrum út á ystu nöf, sérstaklega þeim sem eiga erfiða reynslu úr barnæsku, hafa lítinn stuðning eða glíma við heilsuvanda af einhverju tagi. Viðvarandi vanlíðan og streita foreldra getur komið í veg fyrir að þeir ráði við að veita barninu sínu þá örvun, ástúð og öryggi sem það þarf lífsnauðsynlega á að halda. Þess vegna verður heilbrigðiskerfið að vera tilbúið til að grípa inn í. Í stað þess að leita raskana eða sjúkdóma hjá barni sem sýnir vanlíðan eða hegðunarfrávik þarf að skoða viðbrögð þess í samhengi við líðan og viðmót þeirra sem annast það. Brýnt er að gera faglega aðstoð aðgengilega fyrir alla fjölskylduna fyrstu 1000 dagana, sem er meðgangan og fyrstu tvö ár barnsins. Sumum fjölskyldum nægir lítils háttar stuðningur en aðrir þurfa lengri meðferð. Lykilatriðið er að grípa tímanlega inn í því að ungbörn geta ekki beðið. Stjórnvöld verða að taka alvarlega niðurstöður óteljandi rannsókna sem sýna fram á langvarandi áhrif ytri aðstæðna á heilaþroska barna fyrstu árin. Það gerðu breskir þingmenn og samþykktu þverpólitískan sáttmála sem tryggir geðheilbrigðisþjónustu fyrir öll börn fyrsta 1001 daginn. Nú ríður á að íslenskir þingmenn vakni til vitundar um ábyrgð sína gagnvart yngstu börnunum og horfist í augu við hversu dýrkeypt það er fyrir fjölskyldur og samfélagið að ungbörn og foreldrar þeirra fái ekki geðheilbrigðisþjónustu við hæfi.Vitundarvakning 1001 hópsins.
Fyrsti 1001 dagurinn: Ungbörn geta ekki beðið! 1001 hópurinn er hópur fagfólks frá ýmsum stofnunum samfélagsins sem láta sig velferð ungbarna varða. 9. október 2017 06:00