Mjólk í sókn Elín M. Stefánsdóttir skrifar 19. maí 2017 07:00 Sagt er að þau fyrirtæki sem búa ekki við aðhald samkeppnisreglna setji upp hærra verð, framleiði minna, fjárfesti minna, setji minna fé í vöruþróun og leiti að nýjum mörkuðum og veiti minni atvinnu en þau sem búa við samkeppni. Mjólkuriðnaðurinn á Íslandi nýtur leyfis til samvinnu sín á milli og er um að ræða svokallaða undanþágu frá samkeppnislögum. En á þessi speki við um framleiðslu mjólkur á Íslandi? Hver er raunveruleikinn á mjólkurmarkaðinum? Mjólkuriðnaðurinn hefur á sl. árum aldrei framleitt úr meiri mjólk á Íslandi. Hann er bundinn af opinberri verðlagningu, en verðlagsnefnd búvara ákvarðar verð á helstu mjólkurafurðum hér á landi. Þá stunda mjólkurfyrirtæki á Íslandi öflugt vöruþróunarstarf og setja á markað fjöldann allan af vörunýjungum á hverju ári samanborið við nágrannaríki. Þá hefur mikil sókn verið á nýjum mörkuðum bæði innanlands og utan, t.d. með próteinríkum vörum og skyri sem hefur átt mikilli velgengni að fagna á erlendri grundu. Síðastliðin 30 ár hefur bændum fækkað úr 1.600 í tæplega 600. Störfum í framleiðslu hefur fækkað um 30 prósent en sú fækkun er aðallega til komin vegna sameiningar og krafna um aukna hagræðingu frá stjórnvöldum ásamt fjárfestingu í nýjum og sjálfvirkum tækjabúnaði sem krefst minni mannafla en áður. Þá hafa sprottið upp minni fyrirtæki sem sinna þörfum markaðarins með framleiðslu á t.d. lífrænni mjólk og laktósafríum vörum svo eitthvað sé nefnt. Undanþága frá samkeppnislögum til samvinnu fyrir mjólkuriðnaðinn er veitt vegna erfiðra skilyrða á Íslandi til hagkvæmrar framleiðslu um allt land. Bændur sameinast í félag um að sækja mjólkina inn í innstu firði og út á ystu nes og við henni taka framleiðslufyrirtæki í þeirra eigu sem skylduð eru til þess að framleiða nauðsynlegar vörur innan ákveðinna verðtakmarkana. Markmiðið breytinganna var og er að færa neytendum góðar heilnæmar vörur á eins hagstæðu verði og mögulegt er og bændum kjör sem eru í samræmi við aðrar stéttir og vel hefur tekist til. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Birtist í Fréttablaðinu Mest lesið Heilbrigðiskerfi Íslands - Tími fyrir lausnir! Victor Gudmundsson Skoðun Forseti Íslands, Baldur Þórhallsson Friðrik Erlingsson Skoðun Löggæsla er mikilvæg grunnþjónusta við fólkið í landinu Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir Skoðun „Brandarinn er búinn!“ María Heba Þorkelsdóttir Skoðun Algeng mistök við fasteignakaup og hvernig þú forðast þau Kristín Ósk Þórðardóttir Skoðun 30% kaupmáttaraukning með evru Guðmundur Ragnarsson Skoðun Menntamorð Ingólfur Gíslason Skoðun Forseti sem svarar á mannamáli Erna Ástþórsdóttir Skoðun Katrín kann sig Aðalheiður Björk Olgudóttir Skoðun Almenn kvíðaröskun: léttvægt vandamál eða áhyggjuefni? Sævar Már Gústavsson Skoðun Skoðun Skoðun Katrínu á Bessastaði Brynja Þorbjörnsdóttir skrifar Skoðun Eru stjórnvöld að virða réttindi barna á flótta? Hópur fólks í ungmennaráði UNICEF á Íslandi skrifar Skoðun Forseti Íslands, Baldur Þórhallsson Friðrik Erlingsson skrifar Skoðun Algeng mistök við fasteignakaup og hvernig þú forðast þau Kristín Ósk Þórðardóttir skrifar Skoðun Er ungum mönnum sama um sjófólk? Kjartan Sveinn Guðmundsson skrifar Skoðun Þörfin fyrir heimilislækna Bjarni Jónsson skrifar Skoðun Um lýðræði — Þrjár spurningar til forsetaframbjóðenda Hjörtur Hjartarson skrifar Skoðun 30% kaupmáttaraukning með evru Guðmundur Ragnarsson skrifar Skoðun Halla Tómasdóttir yrði góður forseti Rannveig Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Forsetinn má ekki fara á taugum Gísli Jökull Gíslason skrifar Skoðun „Brandarinn er búinn!“ María Heba Þorkelsdóttir skrifar Skoðun Katrín kann sig Aðalheiður Björk Olgudóttir skrifar Skoðun Löggæsla er mikilvæg grunnþjónusta við fólkið í landinu Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Menntamorð Ingólfur Gíslason skrifar Skoðun Náttúruminjasafn Íslands má sinna sýningahaldi! Hilmar J. Malmquist skrifar Skoðun Hvers vegna þurfti að farga bókinni? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hjarta umhverfismála Margrét Júlía Rafnsdóttir skrifar Skoðun Hugsjónir og fræðimennska – einstakt veganesti Baldurs í embætti forseta Íslands Rannveig Traustadóttir skrifar Skoðun Ísland hástökkvari í málefnum hinsegin fólks Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Banvænt aðgerðarleysi Tómas A. Tómasson skrifar Skoðun Viltu koma í ferðalag? Guðmundur Björnsson skrifar Skoðun „Ég kýs homma“ Óli Gunnar Gunnarsson skrifar Skoðun Forseti sem svarar á mannamáli Erna Ástþórsdóttir skrifar Skoðun Hugrekki Vilborg Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Afvegaleiðing SFS? Friðleifur Egill Guðmundsson skrifar Skoðun Jón Gnarr fyrir dýraverndina Árni Stefán Árnason skrifar Skoðun Mannréttindastofnun verður að veruleika Jódís Skúladóttir skrifar Skoðun Samstarf við landsbyggðina Sævar Þór Halldórsson skrifar Skoðun Lausnin út í mýri? Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Sigþórsdóttir skrifar Skoðun Takk Ísland fyrir upplýsandi kosningabaráttu! Tómas Ellert Tómasson skrifar Sjá meira
Sagt er að þau fyrirtæki sem búa ekki við aðhald samkeppnisreglna setji upp hærra verð, framleiði minna, fjárfesti minna, setji minna fé í vöruþróun og leiti að nýjum mörkuðum og veiti minni atvinnu en þau sem búa við samkeppni. Mjólkuriðnaðurinn á Íslandi nýtur leyfis til samvinnu sín á milli og er um að ræða svokallaða undanþágu frá samkeppnislögum. En á þessi speki við um framleiðslu mjólkur á Íslandi? Hver er raunveruleikinn á mjólkurmarkaðinum? Mjólkuriðnaðurinn hefur á sl. árum aldrei framleitt úr meiri mjólk á Íslandi. Hann er bundinn af opinberri verðlagningu, en verðlagsnefnd búvara ákvarðar verð á helstu mjólkurafurðum hér á landi. Þá stunda mjólkurfyrirtæki á Íslandi öflugt vöruþróunarstarf og setja á markað fjöldann allan af vörunýjungum á hverju ári samanborið við nágrannaríki. Þá hefur mikil sókn verið á nýjum mörkuðum bæði innanlands og utan, t.d. með próteinríkum vörum og skyri sem hefur átt mikilli velgengni að fagna á erlendri grundu. Síðastliðin 30 ár hefur bændum fækkað úr 1.600 í tæplega 600. Störfum í framleiðslu hefur fækkað um 30 prósent en sú fækkun er aðallega til komin vegna sameiningar og krafna um aukna hagræðingu frá stjórnvöldum ásamt fjárfestingu í nýjum og sjálfvirkum tækjabúnaði sem krefst minni mannafla en áður. Þá hafa sprottið upp minni fyrirtæki sem sinna þörfum markaðarins með framleiðslu á t.d. lífrænni mjólk og laktósafríum vörum svo eitthvað sé nefnt. Undanþága frá samkeppnislögum til samvinnu fyrir mjólkuriðnaðinn er veitt vegna erfiðra skilyrða á Íslandi til hagkvæmrar framleiðslu um allt land. Bændur sameinast í félag um að sækja mjólkina inn í innstu firði og út á ystu nes og við henni taka framleiðslufyrirtæki í þeirra eigu sem skylduð eru til þess að framleiða nauðsynlegar vörur innan ákveðinna verðtakmarkana. Markmiðið breytinganna var og er að færa neytendum góðar heilnæmar vörur á eins hagstæðu verði og mögulegt er og bændum kjör sem eru í samræmi við aðrar stéttir og vel hefur tekist til.
Skoðun Eru stjórnvöld að virða réttindi barna á flótta? Hópur fólks í ungmennaráði UNICEF á Íslandi skrifar
Skoðun Algeng mistök við fasteignakaup og hvernig þú forðast þau Kristín Ósk Þórðardóttir skrifar
Skoðun Löggæsla er mikilvæg grunnþjónusta við fólkið í landinu Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir skrifar
Skoðun Hugsjónir og fræðimennska – einstakt veganesti Baldurs í embætti forseta Íslands Rannveig Traustadóttir skrifar