Slæmar fréttir ef hlaup af þessari stærð verða venjan Sunna Kristín Hilmarsdóttir og Jóhann Óli Eiðsson skrifa 2. október 2015 12:35 „Það eru ekki góðar fréttir ef ketillinn ætlar að taka upp á því að hlaupa sjaldnar og af meiri krafti í hvert skipti,“ segir Magnús Tumi Guðmundsson prófessor í jarðeðlisfræði. Í sextíu ár, eða frá 1955, hefur komið hlaup í Skaftá úr Eystri-Skaftárkatli, á eins til þriggja ára fresti. Venjulega er rennslið í ánni á bilinu 50-100 rúmmetrar á sekúndu en nú er það komið yfir 2200 metra rúmmetra á sekúndu. Síðasta hlaup var hins vegar árið 2010 eða fyrir fimm árum. Magnús Tumi hefur enga skýringu á hvernig standi á því.„Það hafa verið gerðar miklar mælingar þarna og fylgst með sigi ketilsins en þær skýra ekki hvers vegna hlaupið er svona miklu kröftugra en áður eða hví það kemur svona hratt niður. Hefur ketillinn víkkað eða breikkað? Það er eitthvað sem við verðum að skoða,“ segir Magnús Tumi. Flóðtoppurinn við Sveinstind hefur gengið niður en hlaupið hefur ekki enn náð hámarki sínu í byggð. Gert er ráð fyrir því að það gerist síðar í dag. Grannt er fylgst með samgöngumannvirkjum á svæðinu en einhverjir jarðeigendur á svæðinu hafa fylgst með ræktarlandi sínu og girðingum hverfa undir vatn með tilheyrandi skemmdum. Þessi hluti Suðurlandsins, frá Mýrdalssandi og austur á Skeiðarársand, er sá hluti landsins þar sem landbreytingar eru hvað hraðastar. Mörg af stærstu hraunum landsins hafa runnið á svæðinu og má þar nefna Eldgjárgosið frá árinu 934 og Skaftáreldahraunið á árunum 1783-84. Ekki hamfarahlaup samanborið við hlaup úr öðrum ám „Það sem gerist þegar það gýs er að hraunin fylla farveg árinnar og hún þarf að renna á nýjum stað. Það fylgir mikill aur og sandur með hlaupunum þannig að smám saman fyllir hún í hraunið og breytir því í sand,“ segir Magnús Tumi. Hann segir einnig að það sé síðan mannanna að ákveða að hve miklu leyti við viljum reyna að sporna við þróuninni með byggingu ýmissa mannvirkja á borð við varnargarða. Náttúran sé alltaf að vinna á landinu og þetta sé í raun eilífðarverkefni. Núverandi form á hlaupunum hófst, líkt og áður segir, árið 1955 en áður höfðu þau viðkomu í Langasjó. Langisjór virkaði því sem hálfgerður dempari á hlaupin og kom í veg fyrir að þau færu fram með jafnmiklum krafti og nú. Það breyttist hins vegar í kjölfar hops Vantajökuls. „Þetta er ekki hamfarahlaup ef við berum það saman við Skeiðarárhlaup til dæmis. Þetta teldist lítið Skeiðarárhlaup, að ég tali nú ekki um Kötluhlaup. Munurinn hér er hins vegar sá að þau hlaup eru fyrir löngu búin að útbúa sinn farveg,“ segir Magnús Tumi. „En þetta getur hins vegar verið vandamál þrátt fyrir það ef hlaupin halda áfram að vera svona snörp og stór.“ Hlaup í Skaftá 2015 Tengdar fréttir Verður stærsta Skaftárhlaup sem sögur fara af Aldei hefur mælst eins hröð rennslisaukning í Skaftárhlaupi og í gær. Allt stefnir í stærsta flóð frá því sambærilegar mælingar hófust. Hættustigi lýst yfir. Mælir FutureVolc-verkefnisins safnar ómetanlegum upplýsingum enn og aftur. 2. október 2015 09:00 Ýtarleg umfjöllun Stöðvar 2: Stefnir í stærsta Skaftárhlaup frá upphafi mælinga Kristján Már Unnarsson fylgdist með ógnarkrafti Skaftárhlaupsins og tók stöðuna á bændum í nágrenni Skaftár. 1. október 2015 21:15 Vatnamælingamenn flúðu úr skála við Sveinstind Gistu í tjaldi sem þeir slógu upp fjær ánni. 2. október 2015 08:08 Kálakrar farnir undir vatn og gróið land rofnar Ógnarstórt Skaftárhlaup hefur ekki enn náð hámarki sínu í byggð en hefur þegar valdið miklu tjóni. 2. október 2015 10:51 Mest lesið Horfa á bíómyndir og senda tölvupósta á meðan þeir keyra Innlent Forsetavaktin 2024: Hver verður sjöundi forseti lýðveldisins? Innlent Segir alvarlegt hvernig Katrín tjáði sig um Persónuvernd Innlent Gantz hótar að segja af sér vegna ósættis við Netanjahú Erlent Bergvin dæmdur fyrir að áreita þrjár konur Innlent Ástand Fico enn alvarlegt Erlent Ekki megrunarlyf heldur lyf við offitu Innlent Býst við aukinni sókn Rússa Erlent „Nú á dögunum tók sonur minn líf sitt innan veggja fangelsisins“ Innlent Of þung en annars hraust á Ozempic Innlent Fleiri fréttir Horfa á bíómyndir og senda tölvupósta á meðan þeir keyra 40 tungumál eru töluð í leik- og grunnskólum Árborgar Segir alvarlegt hvernig Katrín tjáði sig um Persónuvernd Þungar áhyggjur af þyngdarstjórnunarlyfjum Bergvin dæmdur fyrir að áreita þrjár konur Slasaður eftir hestaslys í Ölfusi Nauðsynlegt að fresta atkvæðagreiðslu um umdeilda verksmiðju Ekki megrunarlyf heldur lyf við offitu Segja grafalvarlegt mál að fresta atkvæðagreiðslu „Það er miður að það falli til kostnaður vegna þessa“ Átök í Ölfusi og offitulyf Ákærður fyrir að pissa daginn eftir Fiskidaginn mikla Gular viðvaranir á Suðurlandi, Suðausturlandi og Faxaflóa á morgun Nauðugur sá kostur að fresta atkvæðagreiðslunni „Engu okkar er boðið að koma þarna og sjá“ Skuldirnar bíði þegar frelsið taki við Of þung en annars hraust á Ozempic Slagsmálahundar afþökkuðu aðstoð lögreglu Útgjöld ríkissjóðs vegna Grindavíkur hátt í hundrað milljarðar Fresta íbúakosningu í Ölfusi um mölunarverksmiðju Lífleg og skrautleg kosningabarátta að mati forsætisráðherra Dregur saman með efstu frambjóðendum Mesta kvika frá því að kvikugangurinn myndaðist Nota sykursýkislyf til að léttast og Rottweilerhundar bjóða í partý Látin móðir ekki dæmd í tugmilljóna lyfjasölumáli sonarins Sendiherra, sveitarstjóri og bæjarstjóri skipuð í nefnd Ætlar alla leið í baráttu fyrir nafninu sínu Stuðningslán með ríkisábyrgð fyrir grindvísk fyrirtæki Skipið leggur úr höfn „Alls ekki svo að við tútturnar séum að taka yfir“ Sjá meira
„Það eru ekki góðar fréttir ef ketillinn ætlar að taka upp á því að hlaupa sjaldnar og af meiri krafti í hvert skipti,“ segir Magnús Tumi Guðmundsson prófessor í jarðeðlisfræði. Í sextíu ár, eða frá 1955, hefur komið hlaup í Skaftá úr Eystri-Skaftárkatli, á eins til þriggja ára fresti. Venjulega er rennslið í ánni á bilinu 50-100 rúmmetrar á sekúndu en nú er það komið yfir 2200 metra rúmmetra á sekúndu. Síðasta hlaup var hins vegar árið 2010 eða fyrir fimm árum. Magnús Tumi hefur enga skýringu á hvernig standi á því.„Það hafa verið gerðar miklar mælingar þarna og fylgst með sigi ketilsins en þær skýra ekki hvers vegna hlaupið er svona miklu kröftugra en áður eða hví það kemur svona hratt niður. Hefur ketillinn víkkað eða breikkað? Það er eitthvað sem við verðum að skoða,“ segir Magnús Tumi. Flóðtoppurinn við Sveinstind hefur gengið niður en hlaupið hefur ekki enn náð hámarki sínu í byggð. Gert er ráð fyrir því að það gerist síðar í dag. Grannt er fylgst með samgöngumannvirkjum á svæðinu en einhverjir jarðeigendur á svæðinu hafa fylgst með ræktarlandi sínu og girðingum hverfa undir vatn með tilheyrandi skemmdum. Þessi hluti Suðurlandsins, frá Mýrdalssandi og austur á Skeiðarársand, er sá hluti landsins þar sem landbreytingar eru hvað hraðastar. Mörg af stærstu hraunum landsins hafa runnið á svæðinu og má þar nefna Eldgjárgosið frá árinu 934 og Skaftáreldahraunið á árunum 1783-84. Ekki hamfarahlaup samanborið við hlaup úr öðrum ám „Það sem gerist þegar það gýs er að hraunin fylla farveg árinnar og hún þarf að renna á nýjum stað. Það fylgir mikill aur og sandur með hlaupunum þannig að smám saman fyllir hún í hraunið og breytir því í sand,“ segir Magnús Tumi. Hann segir einnig að það sé síðan mannanna að ákveða að hve miklu leyti við viljum reyna að sporna við þróuninni með byggingu ýmissa mannvirkja á borð við varnargarða. Náttúran sé alltaf að vinna á landinu og þetta sé í raun eilífðarverkefni. Núverandi form á hlaupunum hófst, líkt og áður segir, árið 1955 en áður höfðu þau viðkomu í Langasjó. Langisjór virkaði því sem hálfgerður dempari á hlaupin og kom í veg fyrir að þau færu fram með jafnmiklum krafti og nú. Það breyttist hins vegar í kjölfar hops Vantajökuls. „Þetta er ekki hamfarahlaup ef við berum það saman við Skeiðarárhlaup til dæmis. Þetta teldist lítið Skeiðarárhlaup, að ég tali nú ekki um Kötluhlaup. Munurinn hér er hins vegar sá að þau hlaup eru fyrir löngu búin að útbúa sinn farveg,“ segir Magnús Tumi. „En þetta getur hins vegar verið vandamál þrátt fyrir það ef hlaupin halda áfram að vera svona snörp og stór.“
Hlaup í Skaftá 2015 Tengdar fréttir Verður stærsta Skaftárhlaup sem sögur fara af Aldei hefur mælst eins hröð rennslisaukning í Skaftárhlaupi og í gær. Allt stefnir í stærsta flóð frá því sambærilegar mælingar hófust. Hættustigi lýst yfir. Mælir FutureVolc-verkefnisins safnar ómetanlegum upplýsingum enn og aftur. 2. október 2015 09:00 Ýtarleg umfjöllun Stöðvar 2: Stefnir í stærsta Skaftárhlaup frá upphafi mælinga Kristján Már Unnarsson fylgdist með ógnarkrafti Skaftárhlaupsins og tók stöðuna á bændum í nágrenni Skaftár. 1. október 2015 21:15 Vatnamælingamenn flúðu úr skála við Sveinstind Gistu í tjaldi sem þeir slógu upp fjær ánni. 2. október 2015 08:08 Kálakrar farnir undir vatn og gróið land rofnar Ógnarstórt Skaftárhlaup hefur ekki enn náð hámarki sínu í byggð en hefur þegar valdið miklu tjóni. 2. október 2015 10:51 Mest lesið Horfa á bíómyndir og senda tölvupósta á meðan þeir keyra Innlent Forsetavaktin 2024: Hver verður sjöundi forseti lýðveldisins? Innlent Segir alvarlegt hvernig Katrín tjáði sig um Persónuvernd Innlent Gantz hótar að segja af sér vegna ósættis við Netanjahú Erlent Bergvin dæmdur fyrir að áreita þrjár konur Innlent Ástand Fico enn alvarlegt Erlent Ekki megrunarlyf heldur lyf við offitu Innlent Býst við aukinni sókn Rússa Erlent „Nú á dögunum tók sonur minn líf sitt innan veggja fangelsisins“ Innlent Of þung en annars hraust á Ozempic Innlent Fleiri fréttir Horfa á bíómyndir og senda tölvupósta á meðan þeir keyra 40 tungumál eru töluð í leik- og grunnskólum Árborgar Segir alvarlegt hvernig Katrín tjáði sig um Persónuvernd Þungar áhyggjur af þyngdarstjórnunarlyfjum Bergvin dæmdur fyrir að áreita þrjár konur Slasaður eftir hestaslys í Ölfusi Nauðsynlegt að fresta atkvæðagreiðslu um umdeilda verksmiðju Ekki megrunarlyf heldur lyf við offitu Segja grafalvarlegt mál að fresta atkvæðagreiðslu „Það er miður að það falli til kostnaður vegna þessa“ Átök í Ölfusi og offitulyf Ákærður fyrir að pissa daginn eftir Fiskidaginn mikla Gular viðvaranir á Suðurlandi, Suðausturlandi og Faxaflóa á morgun Nauðugur sá kostur að fresta atkvæðagreiðslunni „Engu okkar er boðið að koma þarna og sjá“ Skuldirnar bíði þegar frelsið taki við Of þung en annars hraust á Ozempic Slagsmálahundar afþökkuðu aðstoð lögreglu Útgjöld ríkissjóðs vegna Grindavíkur hátt í hundrað milljarðar Fresta íbúakosningu í Ölfusi um mölunarverksmiðju Lífleg og skrautleg kosningabarátta að mati forsætisráðherra Dregur saman með efstu frambjóðendum Mesta kvika frá því að kvikugangurinn myndaðist Nota sykursýkislyf til að léttast og Rottweilerhundar bjóða í partý Látin móðir ekki dæmd í tugmilljóna lyfjasölumáli sonarins Sendiherra, sveitarstjóri og bæjarstjóri skipuð í nefnd Ætlar alla leið í baráttu fyrir nafninu sínu Stuðningslán með ríkisábyrgð fyrir grindvísk fyrirtæki Skipið leggur úr höfn „Alls ekki svo að við tútturnar séum að taka yfir“ Sjá meira
Verður stærsta Skaftárhlaup sem sögur fara af Aldei hefur mælst eins hröð rennslisaukning í Skaftárhlaupi og í gær. Allt stefnir í stærsta flóð frá því sambærilegar mælingar hófust. Hættustigi lýst yfir. Mælir FutureVolc-verkefnisins safnar ómetanlegum upplýsingum enn og aftur. 2. október 2015 09:00
Ýtarleg umfjöllun Stöðvar 2: Stefnir í stærsta Skaftárhlaup frá upphafi mælinga Kristján Már Unnarsson fylgdist með ógnarkrafti Skaftárhlaupsins og tók stöðuna á bændum í nágrenni Skaftár. 1. október 2015 21:15
Vatnamælingamenn flúðu úr skála við Sveinstind Gistu í tjaldi sem þeir slógu upp fjær ánni. 2. október 2015 08:08
Kálakrar farnir undir vatn og gróið land rofnar Ógnarstórt Skaftárhlaup hefur ekki enn náð hámarki sínu í byggð en hefur þegar valdið miklu tjóni. 2. október 2015 10:51