Neytendur og fjármálalæsi Daði Ólafsson skrifar 13. mars 2015 10:26 Á hverjum degi tekur þú ákvarðanir sem hafa áhrif á fjárhag þinn, heimilið, fyrirtæki og samfélagið allt. Á alþjóðlegri fjármálalæsisviku sem nú stendur yfir hefur meðal annars verið fjallað um mikilvægi þess að neytendur hafi rétt tæki og tól til þess að skilja eigin fjármál og til þess að geta tekið skynsamar og meðvitaðar ákvarðanir í fjármálum. Ýmsar bráðsnjallar lausnir eru nú í boði sem auðvelda neytendum skipulag og yfirsýn yfir fjármálin. Þá ber að fagna vitundarvakningu nýrrar kynslóðar um mikilvægi fjármálalæsis. Þegar öllu er á botninn hvolft þá er það fyrst og fremst gagnsæi og réttar upplýsingar sem eru forsenda þess að neytendur geti tekið virkan þátt á hinum frjálsa markaði. Þar kemur Neytendastofa til sögunnar. Hlutverk Neytendastofu er meðal annars að stuðla að bættri verðvitund meðal almennings og að tryggja að neytendur hafi eins réttar upplýsingar og nokkur kostur er á. Á fjármálalæsisviku er ekki úr vegi að nefna tvö verkfæri sem Neytendastofu er annt um að neytendur þekki og skilji. Þetta eru verðupplýsingar og árleg hlutfallstala kostnaðar.Neytendavernd er systir samkeppninnar Tilgangurinn með því að setja reglur og hafa eftirlit með verðmerkingum er að tryggja að neytendur fái réttar verðupplýsingar á skýran og skiljanlegan hátt án mikillar fyrirhafnar eða tilkostnaðar. Til dæmis er lögskylt að gefa upp rétt einingaverð (kr./kg.) en það er eina leiðin til að gera áreiðanlegan verðsamanburð þegar um er að ræða tegundarákveðnar vörur. Neytandinn á að geta kynnt sér og metið verð og gæði vara og þjónustu á markaðnum hvort sem hann stendur út í búð eða vafrar í netverslun. Réttar verðupplýsingar auka verðvitund og gera neytandanum kleift að velja hjá hverjum hann verslar. Þannig er stuðlað að virkri verðsamkeppni og hagkvæmari nýtingu framleiðsluþátta samfélagsins. Stundum gleymist að það er neytandinn sem er í bílstjórasætinu og vald hans er mikið. Meira þarf þó til en góðan bíl og góða vegi. Það þarf góða ökumenn. Það þarf fjármálalæsa neytendur til þess að taka skynsamlegar ákvarðanir.Árleg hlutfallstala kostnaðar? Árið 2013 tóku gildi ný lög um neytendalán sem Neytendastofa hefur eftirlit með. Í lögunum er rík skylda lögð á fjármálafyrirtæki til að leggja fram ítarlegar og skýrar upplýsingar um vexti, kostnað og skilyrði fyrir láni. Þegar þú tekur lán þá þarf lánveitandi nú að reikna og leggja fram svokallaða árlega hlutfallstölu kostnaðar. Árleg hlutfallstala kostnaðar nýtist neytendum til þess að bera saman mismunandi lánstilboð því hún tekur saman allan kostnað og vexti sem fylgja lánstilboði og setur fram í einni prósentutölu. Það er hlutverk fjármálafyrirtækja að reikna út árlega hlutfallstölu kostnaðar. Árleg hlutfallstala kostnaðar gefur þér öflugt tæki og sterka vísbendingu um það hversu hagstætt lánstilboðið er sem þú hefur í höndunum. Þessu má líkja við kílóverð. Flestir hafa borið saman kílóverð á nautahakki í matvöruverslun - árleg hlutfallstala kostnaðar er „kílóverð“ lánstilboðs. Neytendastofa tryggir að þú fáir réttar upplýsingar. Það er þitt hlutverk sem neytandi að nýta upplýsingarnar vel, þér, samkeppninni og samfélaginu til hagsbóta. Greinin birtist í tilefni alþjóðlegrar fjármálalæsisviku dagana 9.-17. mars. Höfundur er sérfræðingur hjá Neytendastofu. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Jarðakaup í nýjum tilgangi Halla Hrund Logadóttir Skoðun Forsetaframboð í Fellini stíl Stefán Ólafsson Skoðun Borgar þú 65 prósent skatt af þínum tekjum? Guðfinnur Sigurvinsson Skoðun Brúarsmið á Bessastaði Jóhanna Vigdís Guðmundsdóttir Skoðun Norska veiðistöðin Friðrik Erlingsson Skoðun Af auðvaldsmönnum og undirlægjuhætti Ester Hilmarsdóttir Skoðun Ég kýs… Gísli Ásgeirsson Skoðun Nú getum við brotið blað Ragnheiður Davíðsdóttir Skoðun Sjálfbær framtíð Vestfjarða Sigríður Ólöf Kristjánsdóttir,Aðalsteinn Óskarsson Skoðun Öll með? – 4.020 kr. hækkun fyrir skatt eftir 16 mánuði! Unnur Helga Óttarsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Ég kýs… Gísli Ásgeirsson skrifar Skoðun Forsetaframboð í Fellini stíl Stefán Ólafsson skrifar Skoðun Borgar þú 65 prósent skatt af þínum tekjum? Guðfinnur Sigurvinsson skrifar Skoðun Brúarsmið á Bessastaði Jóhanna Vigdís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Nú getum við brotið blað Ragnheiður Davíðsdóttir skrifar Skoðun Við þurfum loftslagsaðgerðir, ekki grænþvott Andrés Ingi Jónsson skrifar Skoðun Af hverju bara hálft skref áfram? Gísli Rafn Ólafsson skrifar Skoðun Baldur í þágu mannúðar og samfélags Anna María Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Hvar er Reykjavegur? Ari Trausti Guðmundsson skrifar Skoðun Af auðvaldsmönnum og undirlægjuhætti Ester Hilmarsdóttir skrifar Skoðun Hafðu áhrif á líf barna Ída Björg Unnarsdóttir skrifar Skoðun Stórbætum samgöngur Logi Einarsson skrifar Skoðun Norska veiðistöðin Friðrik Erlingsson skrifar Skoðun Köllum það réttu nafni: Fordóma Derek Terell Allen skrifar Skoðun Ótrúverðugt plan að annars góðum markmiðum Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Formleg uppgjöf Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Örlætisgerningur Vilhjálmur H. Vilhjálmsson skrifar Skoðun Fjármunum veitt þangað sem neyðin er mest Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Sjálfbær framtíð Vestfjarða Sigríður Ólöf Kristjánsdóttir,Aðalsteinn Óskarsson skrifar Skoðun Burt með pólitík á Bessastöðum Kristmundur Carter skrifar Skoðun Náttúran njóti vafans, ótímabundið Bjarkey Olsen Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Íþróttir fyrir öll, jöfnum og bætum leikinn Hólmfríður Sigþórsdóttir,Anna Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Nýr „loftslagsvænn“ iðnaður - neikvæð áhrif á lífríki og fiskveiðar Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun „Almennings“ samgöngur? Bragi Gunnlaugsson skrifar Skoðun Góður forseti G. Pétur Matthíasson skrifar Skoðun Hvers vegna Halla Tómasdóttir? Guðjón Sigurðsson skrifar Skoðun Heimildin sem hvarf úr frumvarpi matvælaráðherra Vala Árnadóttir skrifar Skoðun Sníða sér stakk eftir vexti Guðni Magnús Ingvason skrifar Skoðun Norskir herrar eða íslenskir? Þóra Bergný Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Af hverju ertu að bjóða þig fram? Sigurður Ragnarsson skrifar Sjá meira
Á hverjum degi tekur þú ákvarðanir sem hafa áhrif á fjárhag þinn, heimilið, fyrirtæki og samfélagið allt. Á alþjóðlegri fjármálalæsisviku sem nú stendur yfir hefur meðal annars verið fjallað um mikilvægi þess að neytendur hafi rétt tæki og tól til þess að skilja eigin fjármál og til þess að geta tekið skynsamar og meðvitaðar ákvarðanir í fjármálum. Ýmsar bráðsnjallar lausnir eru nú í boði sem auðvelda neytendum skipulag og yfirsýn yfir fjármálin. Þá ber að fagna vitundarvakningu nýrrar kynslóðar um mikilvægi fjármálalæsis. Þegar öllu er á botninn hvolft þá er það fyrst og fremst gagnsæi og réttar upplýsingar sem eru forsenda þess að neytendur geti tekið virkan þátt á hinum frjálsa markaði. Þar kemur Neytendastofa til sögunnar. Hlutverk Neytendastofu er meðal annars að stuðla að bættri verðvitund meðal almennings og að tryggja að neytendur hafi eins réttar upplýsingar og nokkur kostur er á. Á fjármálalæsisviku er ekki úr vegi að nefna tvö verkfæri sem Neytendastofu er annt um að neytendur þekki og skilji. Þetta eru verðupplýsingar og árleg hlutfallstala kostnaðar.Neytendavernd er systir samkeppninnar Tilgangurinn með því að setja reglur og hafa eftirlit með verðmerkingum er að tryggja að neytendur fái réttar verðupplýsingar á skýran og skiljanlegan hátt án mikillar fyrirhafnar eða tilkostnaðar. Til dæmis er lögskylt að gefa upp rétt einingaverð (kr./kg.) en það er eina leiðin til að gera áreiðanlegan verðsamanburð þegar um er að ræða tegundarákveðnar vörur. Neytandinn á að geta kynnt sér og metið verð og gæði vara og þjónustu á markaðnum hvort sem hann stendur út í búð eða vafrar í netverslun. Réttar verðupplýsingar auka verðvitund og gera neytandanum kleift að velja hjá hverjum hann verslar. Þannig er stuðlað að virkri verðsamkeppni og hagkvæmari nýtingu framleiðsluþátta samfélagsins. Stundum gleymist að það er neytandinn sem er í bílstjórasætinu og vald hans er mikið. Meira þarf þó til en góðan bíl og góða vegi. Það þarf góða ökumenn. Það þarf fjármálalæsa neytendur til þess að taka skynsamlegar ákvarðanir.Árleg hlutfallstala kostnaðar? Árið 2013 tóku gildi ný lög um neytendalán sem Neytendastofa hefur eftirlit með. Í lögunum er rík skylda lögð á fjármálafyrirtæki til að leggja fram ítarlegar og skýrar upplýsingar um vexti, kostnað og skilyrði fyrir láni. Þegar þú tekur lán þá þarf lánveitandi nú að reikna og leggja fram svokallaða árlega hlutfallstölu kostnaðar. Árleg hlutfallstala kostnaðar nýtist neytendum til þess að bera saman mismunandi lánstilboð því hún tekur saman allan kostnað og vexti sem fylgja lánstilboði og setur fram í einni prósentutölu. Það er hlutverk fjármálafyrirtækja að reikna út árlega hlutfallstölu kostnaðar. Árleg hlutfallstala kostnaðar gefur þér öflugt tæki og sterka vísbendingu um það hversu hagstætt lánstilboðið er sem þú hefur í höndunum. Þessu má líkja við kílóverð. Flestir hafa borið saman kílóverð á nautahakki í matvöruverslun - árleg hlutfallstala kostnaðar er „kílóverð“ lánstilboðs. Neytendastofa tryggir að þú fáir réttar upplýsingar. Það er þitt hlutverk sem neytandi að nýta upplýsingarnar vel, þér, samkeppninni og samfélaginu til hagsbóta. Greinin birtist í tilefni alþjóðlegrar fjármálalæsisviku dagana 9.-17. mars. Höfundur er sérfræðingur hjá Neytendastofu.
Skoðun Íþróttir fyrir öll, jöfnum og bætum leikinn Hólmfríður Sigþórsdóttir,Anna Þorsteinsdóttir skrifar
Skoðun Nýr „loftslagsvænn“ iðnaður - neikvæð áhrif á lífríki og fiskveiðar Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir skrifar