Berum við ábyrgð á eigin heilsu? Geir Gunnar Markússon skrifar 6. júní 2014 07:00 Í nýlegri skýrslu Alþjóða heilbrigðisstofnunarinnar (WHO) kemur fram að gríðarlegur kostnaður fer í meðhöndla lífsstílssjúkdóma hér á landi en sáralítið fé fer í forvarnir. Í þessari skýrslu kemur fram að um 68.000 góð æviár séu töpuð vegna lífsstílssjúkdóma hér á landi með tilheyrandi kostnaði fyrir okkur sjálf og þjóðfélagið. Til enn frekari staðfestingar á alvöru málsins þá bendir nýleg rannsókn einnig til að íslenskir karlmenn séu þeir næstfeitustu í Vestur-Evrópu og íslenskar konur tróni á toppnum! Í kjölfar þessara frétta þá ítrekaði Kristján Þór Júlíusson heilbrigðisráðherra að það væri vilji hjá honum til að auka forvarnir í heilbrigðismálum. En ég held að við ættum að hætta að reyna að treysta á stjórnmálamenn til að efla heilsu okkar og taka málin í okkar eigin hendur því við sjálf erum mesta og besta forvörnin. Við getum því miður ekki skellt ábyrgðinni á heilsu OKKAR á heilbrigðiskerfið og síst á þessum krepputímum. Hugum að því hvað við getum gert til að efla heilsu okkar, því hún er jú það dýrmætasta sem við eigum. Því miður uppgötva of margir það ekki fyrr en of seint (og dýrt í leiðinni)! Það er nauðsynlegt að við veltum fyrir okkur hvers vegna við erum að leita læknis og nýta okkur heilbrigðiskerfið okkar. Mikið af þeim „sjúkdómum“ sem eru að hrjá okkur í dag eru þessir svokölluðu lífsstílssjúkdómar s.s. sykursýki, offita, hjarta- og æðasjúkdómar, ýmis krabbamein, þunglyndi og stoðkerfisvandamál. Jónas Kristjánsson læknir, stofnandi Náttúrulækningafélags Íslands (NLFÍ) og Heilsustofnunar NLFÍ, skrifaði í ritið Heilsuvernd árið 1947 (2. árg., 1. hefti): „Vér eigum ekki í höggi við sjúkdóma, heldur við rangar lífsvenjur. Útrýmið hinum röngu lífsvenjum, og sjúkdómarnir munu hverfa af sjálfu sér.“ Í sömu grein heldur hann áfram að lesa okkur pistilinn: „Heilsuleysi menningarþjóða og vaxandi hrörnun er engin tilviljun, heldur beinar afleiðingar rangra lifnaðarhátta, rangrar, ónáttúrulegrar og dauðrar fæðu, of lítillar hreyfingar og útilokunar frá hreinu lofti og sól. Allt er þetta í andstöðu við lögmál lífsins og náttúrunnar.“ Hvar liggur OKKAR ábyrgð á þessum lífsstílssjúkdómum? Hafa markaðsöfl tölvuleikja, sjónvarpsþátta, óholla skyndibitans og tilbúna matarins í búðinni náð yfirhöndinni í lífsvenjum okkar? Komumst við ekki út úr vítahring þess að neyta óhollrar fæðu eða er framboðið ekki nógu gott af góðri og næringarríkri fæðu sem styrkir okkur í stað þess að veikja okkur? Er framboðið á afþreyingarefni í sjónvarpi og tölvum orðið þvílíkt að við komumst hreinlega ekki upp úr sófanum? Þegar við förum á bílnum út í búð sem er 500 metra í burtu, notum aldrei stiga eða aðra nauðsynlega hreyfingu þegar hún býðst, er okkur kannski ekki viðbjargandi í þessari baráttu við hina illvígu lífsstílssjúkdóma? Tökum eftir því að orð Jónasar Kristjánssonar voru skrifuð fyrir 67 árum! Þá voru alls engar tölvur, bílar voru ekki algengir, búðahillur voru ekki uppfullar af gervimat, sykraðir gosdrykkir voru ekki seldir í 2 lítra kippum á tilboði. Skyndibitastaðir þekktust varla á Íslandi og sjónvarpið var ekki komið í loftið (gerðist ekki fyrr en árið 1966)! Það er því miður ekki hægt að vera vitur eftir á en núna árið 2014 verður heilsubylting að hefjast. Því heilbrigðiskerfið er fjársvelt og mikið af fjármagninu fer í að „lækna“ lífsstílssjúkdóma okkar. Jónas Kristjánsson hafði rétt fyrir sér og við ættum að taka orð hans alvarlega. Hættum að nota heilbrigðiskerfið til að meðhöndla alla þessa lífsstílssjúkdóma og notum það frekar til að lækna okkur af „alvöru“ sjúkdómum sem við ráðum ekki við sjálf með líferni okkar. Þá getum við líka notað peninga sem eru afgangs í forvarnir til heilsueflingar, uppbyggingar skóla, leikskóla og öldrunarstofnana. Ég hvet hvern einasta landsmann til að horfa í spegil og spyrja sig spurningarinnar: „Ber ég ábyrgð á eigin heilsu?“ Og í framhaldi af því að spyrja: „Er ég að gera allt sem ég get til þess að axla þessa ábyrgð“? Þetta er líklega það svið lífernis okkar þar sem hvað fæstir eru að axla nauðsynlega ábyrgð. Hví berum við flest svo mikla ábyrgð á börnum okkar og starfi en svo þegar kemur að heilsu okkar þá hafa flestir gleymt því hvað er að taka ábyrgð? Við Íslendingar erum afkomendur víkinga og hreystimanna sem settust hér að á þessari köldu eyju í Norður-Atlantshafinu. Tölur WHO benda til þess að við séum á góðri leið með að verða andstæða forfeðra okkar, því þessir lífsstílssjúkdómar sem eru að tröllríða íslensku samfélagi eru ekki að gera okkur að hreystimönnum. Gerum okkur greiða, tökum ábyrgð á eigin heilsu, enginn gerir það fyrir okkar! Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Heilbrigðiskerfi Íslands - Tími fyrir lausnir! Victor Gudmundsson Skoðun Forseti Íslands, Baldur Þórhallsson Friðrik Erlingsson Skoðun Löggæsla er mikilvæg grunnþjónusta við fólkið í landinu Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir Skoðun „Brandarinn er búinn!“ María Heba Þorkelsdóttir Skoðun Algeng mistök við fasteignakaup og hvernig þú forðast þau Kristín Ósk Þórðardóttir Skoðun 30% kaupmáttaraukning með evru Guðmundur Ragnarsson Skoðun Menntamorð Ingólfur Gíslason Skoðun Forseti sem svarar á mannamáli Erna Ástþórsdóttir Skoðun Katrín kann sig Aðalheiður Björk Olgudóttir Skoðun Almenn kvíðaröskun: léttvægt vandamál eða áhyggjuefni? Sævar Már Gústavsson Skoðun Skoðun Skoðun Katrínu á Bessastaði Brynja Þorbjörnsdóttir skrifar Skoðun Eru stjórnvöld að virða réttindi barna á flótta? Hópur fólks í ungmennaráði UNICEF á Íslandi skrifar Skoðun Forseti Íslands, Baldur Þórhallsson Friðrik Erlingsson skrifar Skoðun Algeng mistök við fasteignakaup og hvernig þú forðast þau Kristín Ósk Þórðardóttir skrifar Skoðun Er ungum mönnum sama um sjófólk? Kjartan Sveinn Guðmundsson skrifar Skoðun Þörfin fyrir heimilislækna Bjarni Jónsson skrifar Skoðun Um lýðræði — Þrjár spurningar til forsetaframbjóðenda Hjörtur Hjartarson skrifar Skoðun 30% kaupmáttaraukning með evru Guðmundur Ragnarsson skrifar Skoðun Halla Tómasdóttir yrði góður forseti Rannveig Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Forsetinn má ekki fara á taugum Gísli Jökull Gíslason skrifar Skoðun „Brandarinn er búinn!“ María Heba Þorkelsdóttir skrifar Skoðun Katrín kann sig Aðalheiður Björk Olgudóttir skrifar Skoðun Löggæsla er mikilvæg grunnþjónusta við fólkið í landinu Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Menntamorð Ingólfur Gíslason skrifar Skoðun Náttúruminjasafn Íslands má sinna sýningahaldi! Hilmar J. Malmquist skrifar Skoðun Hvers vegna þurfti að farga bókinni? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hjarta umhverfismála Margrét Júlía Rafnsdóttir skrifar Skoðun Hugsjónir og fræðimennska – einstakt veganesti Baldurs í embætti forseta Íslands Rannveig Traustadóttir skrifar Skoðun Ísland hástökkvari í málefnum hinsegin fólks Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Banvænt aðgerðarleysi Tómas A. Tómasson skrifar Skoðun Viltu koma í ferðalag? Guðmundur Björnsson skrifar Skoðun „Ég kýs homma“ Óli Gunnar Gunnarsson skrifar Skoðun Forseti sem svarar á mannamáli Erna Ástþórsdóttir skrifar Skoðun Hugrekki Vilborg Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Afvegaleiðing SFS? Friðleifur Egill Guðmundsson skrifar Skoðun Jón Gnarr fyrir dýraverndina Árni Stefán Árnason skrifar Skoðun Mannréttindastofnun verður að veruleika Jódís Skúladóttir skrifar Skoðun Samstarf við landsbyggðina Sævar Þór Halldórsson skrifar Skoðun Lausnin út í mýri? Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Sigþórsdóttir skrifar Skoðun Takk Ísland fyrir upplýsandi kosningabaráttu! Tómas Ellert Tómasson skrifar Sjá meira
Í nýlegri skýrslu Alþjóða heilbrigðisstofnunarinnar (WHO) kemur fram að gríðarlegur kostnaður fer í meðhöndla lífsstílssjúkdóma hér á landi en sáralítið fé fer í forvarnir. Í þessari skýrslu kemur fram að um 68.000 góð æviár séu töpuð vegna lífsstílssjúkdóma hér á landi með tilheyrandi kostnaði fyrir okkur sjálf og þjóðfélagið. Til enn frekari staðfestingar á alvöru málsins þá bendir nýleg rannsókn einnig til að íslenskir karlmenn séu þeir næstfeitustu í Vestur-Evrópu og íslenskar konur tróni á toppnum! Í kjölfar þessara frétta þá ítrekaði Kristján Þór Júlíusson heilbrigðisráðherra að það væri vilji hjá honum til að auka forvarnir í heilbrigðismálum. En ég held að við ættum að hætta að reyna að treysta á stjórnmálamenn til að efla heilsu okkar og taka málin í okkar eigin hendur því við sjálf erum mesta og besta forvörnin. Við getum því miður ekki skellt ábyrgðinni á heilsu OKKAR á heilbrigðiskerfið og síst á þessum krepputímum. Hugum að því hvað við getum gert til að efla heilsu okkar, því hún er jú það dýrmætasta sem við eigum. Því miður uppgötva of margir það ekki fyrr en of seint (og dýrt í leiðinni)! Það er nauðsynlegt að við veltum fyrir okkur hvers vegna við erum að leita læknis og nýta okkur heilbrigðiskerfið okkar. Mikið af þeim „sjúkdómum“ sem eru að hrjá okkur í dag eru þessir svokölluðu lífsstílssjúkdómar s.s. sykursýki, offita, hjarta- og æðasjúkdómar, ýmis krabbamein, þunglyndi og stoðkerfisvandamál. Jónas Kristjánsson læknir, stofnandi Náttúrulækningafélags Íslands (NLFÍ) og Heilsustofnunar NLFÍ, skrifaði í ritið Heilsuvernd árið 1947 (2. árg., 1. hefti): „Vér eigum ekki í höggi við sjúkdóma, heldur við rangar lífsvenjur. Útrýmið hinum röngu lífsvenjum, og sjúkdómarnir munu hverfa af sjálfu sér.“ Í sömu grein heldur hann áfram að lesa okkur pistilinn: „Heilsuleysi menningarþjóða og vaxandi hrörnun er engin tilviljun, heldur beinar afleiðingar rangra lifnaðarhátta, rangrar, ónáttúrulegrar og dauðrar fæðu, of lítillar hreyfingar og útilokunar frá hreinu lofti og sól. Allt er þetta í andstöðu við lögmál lífsins og náttúrunnar.“ Hvar liggur OKKAR ábyrgð á þessum lífsstílssjúkdómum? Hafa markaðsöfl tölvuleikja, sjónvarpsþátta, óholla skyndibitans og tilbúna matarins í búðinni náð yfirhöndinni í lífsvenjum okkar? Komumst við ekki út úr vítahring þess að neyta óhollrar fæðu eða er framboðið ekki nógu gott af góðri og næringarríkri fæðu sem styrkir okkur í stað þess að veikja okkur? Er framboðið á afþreyingarefni í sjónvarpi og tölvum orðið þvílíkt að við komumst hreinlega ekki upp úr sófanum? Þegar við förum á bílnum út í búð sem er 500 metra í burtu, notum aldrei stiga eða aðra nauðsynlega hreyfingu þegar hún býðst, er okkur kannski ekki viðbjargandi í þessari baráttu við hina illvígu lífsstílssjúkdóma? Tökum eftir því að orð Jónasar Kristjánssonar voru skrifuð fyrir 67 árum! Þá voru alls engar tölvur, bílar voru ekki algengir, búðahillur voru ekki uppfullar af gervimat, sykraðir gosdrykkir voru ekki seldir í 2 lítra kippum á tilboði. Skyndibitastaðir þekktust varla á Íslandi og sjónvarpið var ekki komið í loftið (gerðist ekki fyrr en árið 1966)! Það er því miður ekki hægt að vera vitur eftir á en núna árið 2014 verður heilsubylting að hefjast. Því heilbrigðiskerfið er fjársvelt og mikið af fjármagninu fer í að „lækna“ lífsstílssjúkdóma okkar. Jónas Kristjánsson hafði rétt fyrir sér og við ættum að taka orð hans alvarlega. Hættum að nota heilbrigðiskerfið til að meðhöndla alla þessa lífsstílssjúkdóma og notum það frekar til að lækna okkur af „alvöru“ sjúkdómum sem við ráðum ekki við sjálf með líferni okkar. Þá getum við líka notað peninga sem eru afgangs í forvarnir til heilsueflingar, uppbyggingar skóla, leikskóla og öldrunarstofnana. Ég hvet hvern einasta landsmann til að horfa í spegil og spyrja sig spurningarinnar: „Ber ég ábyrgð á eigin heilsu?“ Og í framhaldi af því að spyrja: „Er ég að gera allt sem ég get til þess að axla þessa ábyrgð“? Þetta er líklega það svið lífernis okkar þar sem hvað fæstir eru að axla nauðsynlega ábyrgð. Hví berum við flest svo mikla ábyrgð á börnum okkar og starfi en svo þegar kemur að heilsu okkar þá hafa flestir gleymt því hvað er að taka ábyrgð? Við Íslendingar erum afkomendur víkinga og hreystimanna sem settust hér að á þessari köldu eyju í Norður-Atlantshafinu. Tölur WHO benda til þess að við séum á góðri leið með að verða andstæða forfeðra okkar, því þessir lífsstílssjúkdómar sem eru að tröllríða íslensku samfélagi eru ekki að gera okkur að hreystimönnum. Gerum okkur greiða, tökum ábyrgð á eigin heilsu, enginn gerir það fyrir okkar!
Skoðun Eru stjórnvöld að virða réttindi barna á flótta? Hópur fólks í ungmennaráði UNICEF á Íslandi skrifar
Skoðun Algeng mistök við fasteignakaup og hvernig þú forðast þau Kristín Ósk Þórðardóttir skrifar
Skoðun Löggæsla er mikilvæg grunnþjónusta við fólkið í landinu Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir skrifar
Skoðun Hugsjónir og fræðimennska – einstakt veganesti Baldurs í embætti forseta Íslands Rannveig Traustadóttir skrifar