Morkinskinna kemur á óvart 28. apríl 2011 14:30 Ármann Jakobsson mælir með morkinskinnu og segir skemmtigildi hennar koma á óvart. Fréttablaðið/Vilhelm Morkinskinna kom nýverið út í tveggja binda útgáfu Íslenzkra fornrita. Ármann Jakobsson hefur unnið að útgáfu Morkinskinnu undanfarin átta ár, síðustu árin í félagi við Þórð Inga Guðjónsson. „Morkinskinna var ekki mikils metin, menn hneigðust til að líta á hana sem samsteypuhandrit sem hefði ekki gildi í sjálfu sér,“ segir Ármann Jakobsson, doktor í íslensku og dósent í íslensku- og menningardeild við Háskóla Íslands. Ármann hefur undanfarin átta ár unnið að útgáfu ritsins, sem spannar sögu Noregskonunga frá því um 1030 þegar Ólafur helgi féll og til ársins 1157 þegar Eysteinn Haraldsson var höggvinn. „Morkinskinna hefur ekki verið mikið rædd og mest af því sem um ritið hefur verið skrifað er á dönsku. En í tengslum við doktorsvörn mína árið 2003 kom þessi útgáfa til tals og hef ég unnið að henni síðan, síðustu árin í félagi við Þórð Inga Guðjónsson,“ segir Ármann, en doktorsritgerð hans fjallaði um Morkinskinnu og var gefin út undir heitinu Staður í nýjum heimi: Konungssagan Morkinskinna. Ármann segir snemma hafa komið í ljós að Morkinskinna myndi spanna tvö bindi. Þeim fylgir báðum ítarlegur inngangur, auk þess sem ritið er skýrt vel. „Markmiðið með ritröðinni Íslenzk fornrit sem hóf göngu sína fyrir 83 árum var að gefa út það sem hét á sínum tíma aðgengilegar útgáfur af íslenskum fornritum, en eru ekki síst ætlaðar fræðimönnum og háskólastúdentum.“ Þekktustu hlutar Morkinskinnu eru svonefndir Íslendingaþættir, sem segja frá samskiptum Íslendinga við konunga. Nokkrir þeirra hafa verið gefnir út, svo sem Auðunar þáttur vestfirska og Hreiðars þáttur heimska. Ármann segir áhugavert hvernig þættirnir öðlist nýtt samhengi þegar þeir séu lesnir sem hluti af Morkinskinnu. „Þeir veita talsverðar upplýsingar um það sem er að gerast í sögunni og maður öðlast annan skilning á þeim. Þeir eiga mjög vel heima í heildarfrásögninni en lengi hefur verið deilt um hvort þeir séu útúrdúrar úr henni eða ekki. En mér finnst erfitt að ræða það, þessar sögur eru í eðli sínu bútasaumur. Þetta er ekki verk þar sem söguþráðurinn skapar heildina heldur er það tíminn, staðurinn og persónurnar.“ Ármann mælir óhikað með lestri Morkinskinnu en hann segir skemmtigildi hennar hafa komið á óvart þegar hann las hana fyrst. Hún segi sögu konunganna en hirðmenn komi talsvert við sögu og þannig séu verk þeirra sett í samhengi. „Þannig kynnist maður konunginum, sér hvernig hann virkar, hvort hann hefur verið góður húsbóndi eða erfiður og í raun öðlast maður meiri virðingu fyrir konungunum með því að lesa um ýmis vandamál sem koma upp og hvernig þeir leysa þau.“ Einn þessara konunga er Sigurður Jórsalafari, en í Morkinskinnu er ítarlegasta frásögnin af krossferð hans sem finna má í handritum. Ármann heldur fyrirlestur um Sverri á rannsóknakvöldi Félags íslenskra fræða í húsi Sögufélagsins í kvöld undir heitinu Oflátungur á erlendri grundu: Jórsalaferð Sigurðar konungs sem sjónarspil. Ármann segir áhugavert hvernig Sigurður virðist hafa notað ferðina til að sýna sig og sjá aðra. „Hann er að sanna með konunglegri hegðun sinni að hann sé jafningi hinna konunganna sem þarna voru á ferðinni. Það minnir okkur á að Noregur var tiltölulega fátækt jaðarland og ekkert sjálfgefið að Noregskonungur væri jafnoki Miklagarðskeisara.“ sigridur@frettabladid.is Menning Mest lesið Veltir fyrir sér hvort hann sé dottinn úr tísku Lífið Krabbameinið sem týndist: „Fyrst sagði ég bara fokk!“ Áskorun Páll Óskar genginn í það heilaga: „Besti dagur lífs okkar“ Lífið Bein útsending: Veglegir vinningar í páskabingói Blökastsins Lífið Kastast í kekki milli Carragher og kærastans Lífið Svar við spurningu lesanda: Hvað má fróa sér oft í viku? Lífið Líkt við apa og klappað eins og hundi Lífið Bein útsending: Heimir Guðjóns og Höddi Magg í einvígi aldarinnar Lífið Kappakstur milli Hjálmars og Magneu Lífið Tískan sýndi trúnaðarbrest í hruninu Lífið Fleiri fréttir Listamaðurinn á bak við Áfanga í Viðey látinn Eliza hlaut heiðursverðlaun Fyrsta alþjóðlega barokkhátíðin í Reykjavík Gerður Kristný hlýtur virt norsk bókmenntaverðlaun Hættir sem leikhússtjóri og hefur störf í ráðuneytinu Myndaveisla: Sex listrænum áratugum fagnað með glæsilegri sýningu Amanda og Brák meðal handhafa Íslensku myndlistarverðlaunanna Kaflaskil í íslenskri menningarsögu Hjartnæm stund Guðna með Herði og Kára Grindavíkurbær heiðursgestur Menningarnætur 2024 Kristín Ómarsdóttir meðal þeirra sem hlaut Fjöruverðlaunin Síðasta verk Nóbelsverðlaunahafans gefið út gegn hans eigin óskum Listræn og lífleg starfsemi í gömlu Áburðarverksmiðjunni Myndaveisla: Yfir þúsund manns í listrænu fjöri í Hveragerði Myndaveisla: Þotulið hönnunarbransans fagnaði með stæl Myndaveisla: Fullt út úr dyrum og næstum uppselt fyrir opnun „Óþekka barnið“ í íslenskri myndlist fer nýjar leiðir Íslensk strandmenning í brennidepli á Akranesi Þrífst vel í brjálaðri vinnumenningu í New York Samtal við mömmu sem olli straumhvörfum Deilt um hinn dísæta hnakka: Forheimskandi efnishyggja eða vítamínsprauta? Lofar breyttu lífi með fyrirvara „Tækifæri til að pæla í fallegri veruleika eftir dauðann“ Troðfullt í Marshall-húsinu á opnun listrænna systra Tóku saman höndum fyrir Hendi næst Settist í öll sæti Eldborgar og tók 5000 sjálfsmyndir Emils- og Línu-tónskáldið Georg Riedel látið Kristín og Anna tilnefndar til bókmenntaverðlauna Norðurlandaráðs Hildur Hermóðsdóttir er látin Taka stutt hlé frá leikhúsinu fyrir ferðalög til Perú og Keníu Sjá meira
Morkinskinna kom nýverið út í tveggja binda útgáfu Íslenzkra fornrita. Ármann Jakobsson hefur unnið að útgáfu Morkinskinnu undanfarin átta ár, síðustu árin í félagi við Þórð Inga Guðjónsson. „Morkinskinna var ekki mikils metin, menn hneigðust til að líta á hana sem samsteypuhandrit sem hefði ekki gildi í sjálfu sér,“ segir Ármann Jakobsson, doktor í íslensku og dósent í íslensku- og menningardeild við Háskóla Íslands. Ármann hefur undanfarin átta ár unnið að útgáfu ritsins, sem spannar sögu Noregskonunga frá því um 1030 þegar Ólafur helgi féll og til ársins 1157 þegar Eysteinn Haraldsson var höggvinn. „Morkinskinna hefur ekki verið mikið rædd og mest af því sem um ritið hefur verið skrifað er á dönsku. En í tengslum við doktorsvörn mína árið 2003 kom þessi útgáfa til tals og hef ég unnið að henni síðan, síðustu árin í félagi við Þórð Inga Guðjónsson,“ segir Ármann, en doktorsritgerð hans fjallaði um Morkinskinnu og var gefin út undir heitinu Staður í nýjum heimi: Konungssagan Morkinskinna. Ármann segir snemma hafa komið í ljós að Morkinskinna myndi spanna tvö bindi. Þeim fylgir báðum ítarlegur inngangur, auk þess sem ritið er skýrt vel. „Markmiðið með ritröðinni Íslenzk fornrit sem hóf göngu sína fyrir 83 árum var að gefa út það sem hét á sínum tíma aðgengilegar útgáfur af íslenskum fornritum, en eru ekki síst ætlaðar fræðimönnum og háskólastúdentum.“ Þekktustu hlutar Morkinskinnu eru svonefndir Íslendingaþættir, sem segja frá samskiptum Íslendinga við konunga. Nokkrir þeirra hafa verið gefnir út, svo sem Auðunar þáttur vestfirska og Hreiðars þáttur heimska. Ármann segir áhugavert hvernig þættirnir öðlist nýtt samhengi þegar þeir séu lesnir sem hluti af Morkinskinnu. „Þeir veita talsverðar upplýsingar um það sem er að gerast í sögunni og maður öðlast annan skilning á þeim. Þeir eiga mjög vel heima í heildarfrásögninni en lengi hefur verið deilt um hvort þeir séu útúrdúrar úr henni eða ekki. En mér finnst erfitt að ræða það, þessar sögur eru í eðli sínu bútasaumur. Þetta er ekki verk þar sem söguþráðurinn skapar heildina heldur er það tíminn, staðurinn og persónurnar.“ Ármann mælir óhikað með lestri Morkinskinnu en hann segir skemmtigildi hennar hafa komið á óvart þegar hann las hana fyrst. Hún segi sögu konunganna en hirðmenn komi talsvert við sögu og þannig séu verk þeirra sett í samhengi. „Þannig kynnist maður konunginum, sér hvernig hann virkar, hvort hann hefur verið góður húsbóndi eða erfiður og í raun öðlast maður meiri virðingu fyrir konungunum með því að lesa um ýmis vandamál sem koma upp og hvernig þeir leysa þau.“ Einn þessara konunga er Sigurður Jórsalafari, en í Morkinskinnu er ítarlegasta frásögnin af krossferð hans sem finna má í handritum. Ármann heldur fyrirlestur um Sverri á rannsóknakvöldi Félags íslenskra fræða í húsi Sögufélagsins í kvöld undir heitinu Oflátungur á erlendri grundu: Jórsalaferð Sigurðar konungs sem sjónarspil. Ármann segir áhugavert hvernig Sigurður virðist hafa notað ferðina til að sýna sig og sjá aðra. „Hann er að sanna með konunglegri hegðun sinni að hann sé jafningi hinna konunganna sem þarna voru á ferðinni. Það minnir okkur á að Noregur var tiltölulega fátækt jaðarland og ekkert sjálfgefið að Noregskonungur væri jafnoki Miklagarðskeisara.“ sigridur@frettabladid.is
Menning Mest lesið Veltir fyrir sér hvort hann sé dottinn úr tísku Lífið Krabbameinið sem týndist: „Fyrst sagði ég bara fokk!“ Áskorun Páll Óskar genginn í það heilaga: „Besti dagur lífs okkar“ Lífið Bein útsending: Veglegir vinningar í páskabingói Blökastsins Lífið Kastast í kekki milli Carragher og kærastans Lífið Svar við spurningu lesanda: Hvað má fróa sér oft í viku? Lífið Líkt við apa og klappað eins og hundi Lífið Bein útsending: Heimir Guðjóns og Höddi Magg í einvígi aldarinnar Lífið Kappakstur milli Hjálmars og Magneu Lífið Tískan sýndi trúnaðarbrest í hruninu Lífið Fleiri fréttir Listamaðurinn á bak við Áfanga í Viðey látinn Eliza hlaut heiðursverðlaun Fyrsta alþjóðlega barokkhátíðin í Reykjavík Gerður Kristný hlýtur virt norsk bókmenntaverðlaun Hættir sem leikhússtjóri og hefur störf í ráðuneytinu Myndaveisla: Sex listrænum áratugum fagnað með glæsilegri sýningu Amanda og Brák meðal handhafa Íslensku myndlistarverðlaunanna Kaflaskil í íslenskri menningarsögu Hjartnæm stund Guðna með Herði og Kára Grindavíkurbær heiðursgestur Menningarnætur 2024 Kristín Ómarsdóttir meðal þeirra sem hlaut Fjöruverðlaunin Síðasta verk Nóbelsverðlaunahafans gefið út gegn hans eigin óskum Listræn og lífleg starfsemi í gömlu Áburðarverksmiðjunni Myndaveisla: Yfir þúsund manns í listrænu fjöri í Hveragerði Myndaveisla: Þotulið hönnunarbransans fagnaði með stæl Myndaveisla: Fullt út úr dyrum og næstum uppselt fyrir opnun „Óþekka barnið“ í íslenskri myndlist fer nýjar leiðir Íslensk strandmenning í brennidepli á Akranesi Þrífst vel í brjálaðri vinnumenningu í New York Samtal við mömmu sem olli straumhvörfum Deilt um hinn dísæta hnakka: Forheimskandi efnishyggja eða vítamínsprauta? Lofar breyttu lífi með fyrirvara „Tækifæri til að pæla í fallegri veruleika eftir dauðann“ Troðfullt í Marshall-húsinu á opnun listrænna systra Tóku saman höndum fyrir Hendi næst Settist í öll sæti Eldborgar og tók 5000 sjálfsmyndir Emils- og Línu-tónskáldið Georg Riedel látið Kristín og Anna tilnefndar til bókmenntaverðlauna Norðurlandaráðs Hildur Hermóðsdóttir er látin Taka stutt hlé frá leikhúsinu fyrir ferðalög til Perú og Keníu Sjá meira